Συνέντευξη στην Άννα Παχή
Υπέροχα γοητευτική, ιδιαίτερα σοφή, η Άννα Βαγενά μιλά στο iart.gr για την παράσταση “Ο Λουκιανός των παιδιών” και όχι μόνον.
“Ο Λουκιανός των παιδιών”. Πως γεννήθηκε η ιδέα;
Πάντοτε ο κόσμος τον πλησίαζε για να του πει πως τα παιδιά τους είναι θαυμαστές του. Υπάρχει απίστευτη αγάπη και σχέση του Λουκιανού με τα παιδιά, διαχρονική. Σκέφτηκα λοιπόν, ότι έπρεπε να τους προσφέρουμε μια ειδική βραδιά. Ο ίδιος είχε παιδική ψυχή κι έλεγε πως τα παιδιά πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα. Έχει γράψει τραγούδια που δεν είναι γνωστά και θα ήθελα να ακουστούν, για πολύ ωραίες παιδικές παραστάσεις, όπως το “Φίνο Ριλιλίνο”, των Καλατζόπουλου και Λιάκουρα, που θα παιχτεί στο Μέγαρο από έναν εξαιρετικό θίασο. Συμμετέχουν οι Αντώνης Λουδάρος, Χριστίνα Τσάφου, Αργύρης Παυλίδης, Γιάννης Καλατζόπουλος, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος και Νικορέστης Χανιωτάκης . Θα γίνουν ποντικάκια, γάτες κι ένα σωρό άλλα πράγματα. Παρουσιάζεται επίσης η πολύτιμη δουλειά του Λουκιανού, που καταγράφηκε στο ‘Αχ πατρίδα μου γλυκιά”, κυκλοφόρησε σε cd το 1993, κι έγινε μια υπέροχη παράσταση στο Λυκαβητό. Για πρώτη φορά, κατέγραψε τα “αδέσποτα” παιδικά τραγούδια της γειτονιάς, με τα οποία μεγάλωσαν οι δικές μας γενιές. Το “πούν’ το πούν΄το το δαχτυλίδι”, το “γκέο βαγκέο” το “βατσιτσέλο βατσιτσό”, το “δεν περνάς κυρά Μαρία”, τραγούδια και παιχνίδια μαζί. Επίσης, προσκοπικά όπως το “Το καπέλο μου έχει έξι ρίγες” , το “στον κύκλο της πυράς” αλλά και τραγούδια του Κατηχητικού. Όλα αυτά που τραγουδούσαμε, παίζαμε και χορεύαμε, χωρίς να ξέρουμε τον δημιουργό τους. Όπως η δημώδης ποίηση, ήρθαν σε μας από στόμα σε στόμα. Ο Λουκιανός τα κατέγραψε και θεωρώ πολύτιμη την προσφορά του καθώς τα παιδιά πια, τα μαθαίνουν και τα τραγουδούν στο σχολείο. Θα ακουστούν τραγουδισμένα από τον ίδιο, μέσω video και από παιδική χορωδία, συνοδεία χορευτικού, από την σχολή χορού της Χριστιάνας Σκιαδά την οποία ευχαριστώ θερμότατα για την εξαιρετική προσφορά της. Κατόπιν, θα ακούσουμε τα τραγούδια για τους μεγάλους, επίσης με χορογραφίες που θα τα “σχολιάζουν”. Τελειώνουμε με το περίφημο “Γαϊτανάκι” όπου θα θέλαμε να χορεύουν όλοι, μικροί και μεγάλοι. Είναι ένας τρόπος να ευχαριστήσω τα παιδιά και τους γονείς για την αγάπη τους προς τον Λουκιανό.
Ήταν αμφίδρομη.
Πρόσφατα μου συνέβη κάτι πολύ συγκινητικό. Με πλησίασε μια κυρία, που κρατούσε από το χέρι ένα κοριτσάκι, γύρω στα δέκα. Η γυναίκα θέλησε να με συστήσει στη μικρή και το έκανε λέγοντας “αυτή είναι η γυναίκα του Λουκιανού”. Το κοριτσάκι ήρθε κοντά μου και με άγγιξε. “Η γυναίκα του Λουκιανού”.
Δεν είστε μόνον αυτό.
Είμαι τόσο χορτάτος άνθρωπος.. Έχω λάβει πολλή αγάπη από τον κόσμο. Η αγάπη μου για τον Λουκιανό είναι τόσο μεγάλη που δεν το ξεχωρίζω, όπως δεν ξεχώρισα την δική μου παράλληλη καριέρα, κι αυτό ήταν που κράτησε τον γάμο μας. Ποτέ δεν σταμάτησε ο ένας τον άλλον από αυτά που ήθελε να κάνει. Αντιθέτως, τον βοηθούσε όπου μπορούσε και στεκόταν δίπλα του.
Μείνατε μαζί όλη σας τη ζωή. Δεν είναι μόνον θέμα αισθημάτων, πολλοί αγαπιούνται χωρίς να το καταφέρουν. Τι σας κράτησε;
Η προσωπικότητα του καθενός, η συγκρότησή μας, αυτό που είμαστε σαν άνθρωποι. Κυρίως, το ότι σεβαστήκαμε ο ένας την ζωή και την καριέρα του άλλου. Το Θεσσαλικό Θέατρο, το οποίο θεωρώ το πιο σημαντικό πράγμα στην καριέρα μου, δεν θα είχε γίνει αν δεν με στήριζε ο Λουκιανός. Μου έλεγε συχνά “Αννάκι, προχώρα, κι εγώ είμαι εδώ”. Επίσης, πολλά θεάματα του Λουκιανού δεν θα είχαν γίνει αν δεν ήμουν εγώ, ακόμα και το πάρτι στη Βουλιαγμένη. Αυτού του είδους τα θεάματα τα οργάνωνα, τα στήριζα με τον τρόπο μου. Ήταν αλληλένδετο, κι αυτό νομίζω πως είναι το μυστικό. Το λέω σε όλους, να είναι ευτυχείς και ικανοποιημένοι και από την προσωπική τους ζωή και καριέρα, αλλιώς θα το χρεώσουν στους άλλους. Όσοι παραμέλησαν την καριέρα τους για τον έρωτα το μετάνιωσαν πικρά, το χρέωσαν στον σύντροφο και για αυτό, πολλοί γάμοι διαλύθηκαν.
Ας πάμε από τον Λουκιανό των παιδιών, στην Άννα της Τέχνης.
Είμαι πενήντα χρόνια στο θέατρο. Τελείωσα τη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1969. Τα περισσότερα από αυτά τα χρόνια, από το 1975 και μετά που ασχολήθηκα με την δημιουργία του Θεσσαλικού Θεάτρου, είχα παράλληλα και την οργανωτική ευθύνη. Το θέατρο το ξέρω από όλες τις πλευρές του, το έχω υπηρετήσει σε όλες. Από το καθάρισμα της σκηνής, το στήσιμο του σκηνικού, τη διαφήμιση, μέχρι το να παίξω, να σκηνοθετήσω, να κάνω διασκευές μυθιστορημάτων σε θεατρικά έργα. Έπαιξα στην Επίδαυρο και στις πλατείες των χωριών μας. Παντού, σε όλα τα θέατρα σχεδόν της Ελλάδας, πολλές περιοδείες. Είμαι γεμάτη Θέατρο, που είναι χειροποίητη δουλειά. Αλλιώς, δεν το καταλαβαίνεις.
Αυτό συνέβη λόγω συνθηκών ή θέλατε να έχετε τον έλεγχο;
Κυρίως επειδή ήθελα να δημιουργώ. Είχα και έχω μεγάλο πάθος με τη δημιουργία. Άλλωστε, στην Ελλάδα είμαστε σχεδόν αναγκασμένοι να τα κάνουμε όλοι όλα, τουλάχιστον στην δική μου εποχή και γενιά. Δεν αναγκάστηκα, με χαρά έκανα ότι έκανα, και λόγω συνθηκών, και λόγω χαρακτήρα. Άλλος μπορεί να τα παρατούσε, στην πρώτη δυσκολία ίσως. Προσωπικά, δεν είπα ποτέ για κάτι “δεν γίνεται”.
Φαντάζομαι πως έχετε αντιμετωπίσει απίστευτες δυσκολίες.
Και αντιμετωπίζω ακόμη. Μετά από τόσα χρόνια, το θέατρο “Μεταξουργείο” δεν επιχορηγείται. Η φετινή μας παράσταση “Το θαύμα της Άννυ Σάλλιβαν” είναι μια παράσταση τόσο ουσιαστική… Εκφράζει την βαθύτερη έννοια του δασκάλου και της εκπαίδευσης. Παρόλα αυτά, δεν κρίθηκε άξια επιχορήγησης από το Υπουργείο Πολιτισμού. Συμφωνώ με το να βοηθάμε τους νέους καλλιτέχνες, είναι κάτι που κάνω άλλωστε, πολλά χρόνια, όποτε μπορώ. Όμως αυτό δε σημαίνει πως δουλειές μεγαλύτερων, σε ένα άλλο ύφος ενδεχομένως , λιγότερο πειραματικό, δεν πρέπει να στηρίζονται. Λειτουργώ χρόνια το “Μεταξουργείο” εξ ιδίων πόρων, με κόπο. Δεν είναι εύκολο.
Το Θεσσαλικό Θέατρο που ιδρύσατε, έθεσε τις βάσεις για τα ΔΗΠΕΘΕ, γενικότερα.
Θεωρώ πως από εκεί ξεκίνησε η πνευματική αποκέντρωση. Όσο για το θέατρό μου, πάντα ήταν ‘αδικημένο’ από την άποψη της στήριξης από την Πολιτεία.
Το φτιάξατε σε μια περιοχή δύσβατη, σε όλα τα επίπεδα. Πως το τολμήσατε;
Μας άρεσε. Η γειτονιά θύμιζε στον Λουκιανό, που είναι βέρος Αθηναίος την παλιά Αθήνα. Εμένα πάλι, μου θύμιζε επαρχιακή γειτονιά. Ήρθαμε, πράγματι με τόλμη. Από τότε βέβαια, το μέρος έχει αλλάξει πάρα πολύ, κοντεύουμε είκοσι χρόνια πια. Έχει εστιατόρια, μπαρ, θέατρα και σίγουρα, συμβάλαμε κι εμείς σε αυτήν την μεταστροφή. Παραμένει όμως, γειτονιά κάτω από την Ομόνοια, με ότι συνεπάγεται αυτό.
Δεν είναι οξύμωρο να φοβάσαι να κυκλοφορήσεις στο κέντρο της πόλης;
Είναι. Βέβαια, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει σε πάρα πολλές γειτονιές. Δυστυχώς, το κέντρο της Αθήνας είναι παραμελημένο από όλες τις κυβερνήσεις, διαχρονικά. Ούσα βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ έκανα επίκαιρη ερώτηση στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη κύριο Τόσκα, για αυτήν την κατάσταση, κυρίως για την διακίνηση ναρκωτικών. Αυτή είναι η μεγάλη μάστιγα. Σχεδιάζω να κάνω την ίδια ερώτηση και στον κύριο Χρυσοχοΐδη, γιατί βλέπω πως η κατάσταση χειροτερεύει αντί να βελτιώνεται κι αυτό είναι τραγικό. Μας βάζει σε σκέψεις πως κάποιοι πιθανόν να μην θέλουν να ‘αγγίξουν’ αυτό το θέμα, γιατί πίσω του υπάρχουν τεράστια οικονομικά συμφέροντα. Ακόμη και στα Εξάρχεια που υποτίθεται πως ‘καθάρισαν’, τα ναρκωτικά παραμένουν στη θέση τους, ακλόνητα, με όλες τις κυβερνήσεις. Είναι ντροπή. Έχουμε και τουρισμό. Στο Μεταξουργείο η ατμόσφαιρα είναι λίγο εναλλακτική. Έρχονται τουρίστες ποιότητας και ντρέπομαι για αυτό που αντικρίζουν. Ακόμη και στο θέμα της καθαριότητας, ενώ πληρώνουμε τεράστια δημοτικά τέλη.
Αν πληρώνατε μια ιδιωτική εταιρεία, θα είχατε ασφάλεια και καθαριότητα.
Έτσι είναι. Είναι διαχρονικά άδικο αυτό που συμβαίνει. Δεν είναι δυνατόν, τουλάχιστον στα είκοσι χρόνια που είμαι εδώ, να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα. Δεν θέλουν.
Το θέατρο είναι μια καθαρή Τέχνη. Η συγγραφή και η σκηνοθεσία το ίδιο. Η πολιτική τι τέχνη είναι;
Πολύ καθαρή, όταν είσαι καθαρός άνθρωπος. Και πρέπει να είναι έτσι, για να είναι καθαρά και τα γύρω της. Μόνα τους, δεν ανθίζουν τα λουλούδια. Πρέπει να τα βοηθήσεις.
Μετανιώσατε που ασχοληθήκατε με την πολιτική;
Στην συγκεκριμένη περίπτωση όχι. Είμαι περήφανη για τα τεσσεράμιση χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ, με όλα τα λάθη που μπορεί να έγιναν. Είμαι “στρατευμένη” στον χώρο της Αριστεράς από τα δεκαπέντε μου χρόνια. Από το μαθητικό κίνημα του 1962 με το σύνθημα “Προίκα στην Παιδεία και όχι στη Σοφία”. Τότε μπήκα στο χώρο και αισθάνομαι δικαιωμένη με αυτά τα τεσσεράμιση χρόνια, γιατί πραγματικά ήταν μια τεράστια προσπάθεια, έγιναν πάρα πολύ σημαντικά πράγματα, τα οποία δεν έμαθε ο κόσμος, καθώς όλα τα Μέσα ήταν εναντίον μας . Θα τα καταλάβει όμως αργότερα, καθώς θα καταγραφούν στην Ιστορία. Το ξαναλέω, δεν ήταν όλα τέλεια, δεν μπορούσαν να είναι. Βρισκόμασταν υπό αυστηρή επιτήρηση, μέσα στα μνημόνια και παρόλα αυτά αντισταθήκαμε, κάναμε πράγματα. Για αυτό είμαι περήφανη και βαθιά ευχαριστημένη. Βεβαίως, δεν σας κρύβω πως αυτό μου κόστισε σε θεατές. Σημαντική μερίδα του κοινού απομακρύνθηκε, για λόγους πολιτικούς και ιδεολογικούς. Κακώς, κατά την γνώμη μου, γιατί, με αυτήν την λογική, ένας Αριστερός δεν θα έπρεπε να ακούει την μουσική του Χατζιδάκι, να θαυμάζει την μεγάλη μορφή του θεάτρου μας, Άννα Συνοδινού, ή τον Αλέξη Μινωτή. Δεν πρέπει να ζητούν από τους καλλιτέχνες πιστοποιητικό φρονημάτων. Κατά καιρούς, διάφοροι θεατές μου έχουν προσάψει την πολιτική μου ενασχόληση. Απαντώ πως αν δεν ήμουν αυτή που είμαι, δεν θα έπαιζα την Αγγέλα Παπάζογλου, για παράδειγμα, όπως την έπαιξα. Πρέπει να γίνει αντιληπτό πως αυτό που βγάζει ο ηθοποιός, το βγάζει από μέσα του. Την προσωπικότητα και τις εμπειρίες του, αυτά που κουβαλάει. Αν δεν αισθανόμουν έντιμη και δεν υπηρετούσα τα πράγματα με τον τρόπο που πιστεύω, δεν θα ήμουν τόσο καλή ηθοποιός, όπως λένε ότι είμαι, γιατί αυτό, κανείς ηθοποιός δεν μπορεί να το πει για τον εαυτό του.
Η αξία σας είναι αναγνωρισμένη, κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί και είναι δικαίωση για σας.
Πραγματικά δεν το θεωρώ δεδομένο. Ούτε πιστεύω πως πάντα θα είμαι καλή. Κάθε φορά έχω την ίδια αγωνία και θέλω την επιβεβαίωση, όπως όλοι οι ηθοποιοί. Μου λένε καμιά φορά, πως τους άρεσα, αλλά δεν ήλθαν να μου το πουν. Κακώς. Είμαστε σαν τα μικρά παιδιά. Όταν τελειώνουμε την παράσταση έχουμε ανάγκη από το ‘μπράβο’. Είμαστε ανασφαλείς και καλά κάνουμε επειδή, εκείνοι που είναι σίγουροι πως κάτι είναι, είναι χαζοί! Πολύς κόσμος ντρέπεται να έρθει να μας μιλήσει. Γιατί; Εμείς είμαστε εκτεθειμένοι για ώρα πάνω στη σκηνή, βγάζοντας την ψυχή μας. “Ανοιχτείτε, επικοινωνήστε”, αυτό λέω πάντα. Φυσικά, όχι με αδιακρισία, είναι αυτονόητο. Όμως χρειαζόμαστε την επιβεβαίωση, το χειροκρότημα.
Εκείνο που δεν χρειάζεστε είναι τα φλας της δημοσιότητας.
Ο Λουκιανός κι εγώ δεν ζήσαμε ποτέ αυτήν την ζωή, προτιμήσαμε πιο ουσιαστικά πράγματα. Κάναμε πολύ ωραία πάρτι, γλέντια, που άφησαν εποχή. Οι συγκεντρώσεις μας άρχιζαν το μεσημέρι και τελείωναν ξημερώματα. Υπέροχα πράγματα που δεν ήταν για δημοσιοποίηση αλλά για να περνάμε καλά εμείς, τα παιδιά και οι φίλοι μας. Άλλωστε, τότε τα ΜΜΕ ήταν αλλιώς, δεν υπήρχε αυτός ο κυκεώνας, το χάος που υπάρχει σήμερα. Ότι γινόταν ‘έγραφε’, ήταν σημαντικό.
Η κόρη σας Γιασεμή, ακολουθεί τα βήματά σας. Το θέλατε αυτό;
Είχα σίγουρα αγωνία, καθώς η πορεία αυτή έχει μεγάλες χαρές αλλά και μεγάλες λύπες. Είχα επίσης αγωνία για το αν θα είναι καλή. Όταν μου είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός δεν προσπάθησα να την σταματήσω ούτε εγώ, ούτε ο Λουκιανός. Ανησυχούσα για την ίδια, μην πληγωθεί. Όταν διαπίστωσα πως είναι καλή, ησύχασα. Από εκεί και πέρα, ξέρω πόσο δύσκολος είναι ο δρόμος που επέλεξε, πόσο πιο δύσκολος για ένα παιδί που προέρχεται από γονείς καλλιτέχνες. Υπάρχει προκατάληψη, πρέπει να αποδείξει διπλά την αξία της για να την αποδεχθούν, να μην την θεωρήσουν “ελέω μαμάς και μπαμπά”.
Την είδα στο ‘Δυο γυναίκες χορεύουν’. Είναι όντως καλή.
Και στο “Θαύμα της Άννυ Σάλιβαν” είναι στέρεη, συγκροτημένη ηθοποιός που μπορεί να παίξει κλασικό θέατρο, όπως μπορούν λίγες ίσως ηθοποιοί της ηλικίας της. Έχουμε πάρα πολύ καλούς ηθοποιούς που μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα, αλλά είναι δύσκολο να υποστηρίξει κάποιος σωστά το κλασικό θέατρο που χρειάζεται συγκρότηση, σωστή άρθρωση, αντίστοιχο παρουσιαστικό.
Πόσο έχει επηρεάσει η κρίση το θέατρο;
Όταν κατέβηκε η τιμή του εισιτηρίου αν και οι θεατές δυσκολεύτηκαν, πήγαιναν θέατρο. Τώρα, τα θέατρα με τα μεγάλα θεάματα, δυσκολεύονται. Το αποδίδω – και όχι μόνον εγώ – στο ότι άρχισαν να παίζονται ξανά καλές σειρές στην τηλεόραση. Είναι εντυπωσιακό πως τώρα που ανεβαίνει κάπως η οικονομία, ο κόσμος δεν πάει στο θέατρο, ενώ θα περίμενε κανείς το αντίθετο. Το καλοκαίρι πήγε πολύ καλά τουριστικά, ο κόσμος δούλεψε, κάπως κινήθηκε η αγορά. Τα προηγούμενα χρόνια, που η κρίση ήταν πιο βαθιά, το θέατρο πήγαινε καλύτερα. Δεν ξέρω που οφείλεται αυτό.
Τελευταία το θέατρο δέχεται πολύ πειραματισμό και όχι μόνον σε καινούρια έργα που θα ήταν φυσιολογικό να έχουν άλλη οπτική. Πολλά κλασικά έργα πειράζονται.
Δεν είμαι αντίθετη στον πειραματισμό και στο να ψάχνουμε, αντιθέτως, μου αρέσει. Είμαι αντίθετη στην εξυπνάδα για την εξυπνάδα. Όταν κάτι γίνεται για να γίνει. Όταν προέρχεται από έμπνευση είναι καλοδεχούμενο. Συνήθως όμως γίνεται εγκεφαλικά, για να ‘κάνουμε κάτι’ και θεωρώ πως το αποτέλεσμα δεν είναι ωραίο. Ξεφουσκώνει από μόνο του. Έτσι νομίζω.
“Ο Λουκιανός των παιδιών”
Σάββατο 14 Δεκεμβρίου | 16:30 Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης
Ηθοποιοί: Αντώνης Λουδάρος, Χριστίνα Τσάφου, Γιάννης Καλατζόπουλος, Αργύρης Παυλίδης, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος
Τραγουδιστές: Δώρος Δημοσθένους, Μαρία Κηλαηδόνη
Σκηνοθεσία θεάματος: Γιάννης Καλατζόπουλος, Άννα Βαγενά
Διεύθυνση εξαμελούς ορχήστρας: Βασίλης Γκίνος
Επιμέλεια σκηνικών και κουστουμιών: Αντώνης Χαλκιάς
Σχεδιασμός φωτισμών: Αντώνης Παναγιωτόπουλος
Τεχνικός ήχου: Μιχάλης Αλεξάκης
Επιλογή αρχειακού υλικού Λ. Κηλαηδόνη: Άννα Βαγενά, Αφροδίτη Δασκαλάκη
Συμμετέχει η Σχολή κλασικού και σύγχρονου χορού «Χριστιάννα Σκιαδά»
ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Χώρος Θεάματος Μεταξουργείο – Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Τιμές εισιτηρίων
15 € (γενική είσοδος) ● 10 € (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι)
Εισιτήρια
210 72 82 333, megaron.gr και σε όλα τα καταστήματα PUBLIC
Ομαδικές κρατήσεις
210 72 82 367
Πληροφορίες
http://www.megaron.gr
https://www.facebook.com/megaron.gr