Συνέντευξη στην Άννα Παχή

Ο πολυδιάστατος καλλιτέχνης Χρήστος Λιακόπουλος, μιλά στην Άννα Παχή για τον Αυτοκράτορα Ανδριανό που ζωντανεύει στο θέατρο Αλκμήνη, τις δυσκολίες αλλά και τις ανταμοιβές του ηθοποιού. Από τον άμεσο και ρέοντα λόγο του, αντιλαμβάνεται κανείς τους λόγους για τους οποίους το Θέατρο και η Τέχνη είναι αυτά που μας δίνουν διέξοδο αλλά και μας προάγουν ως ανθρώπους.

Ποιος ήταν ο αυτοκράτορας Αδριανός σύμφωνα με την Ιστορία και πώς παρουσιάζεται στο μονόλογό σας;

Ο Αυτοκράτορας Αδριανός ήταν λάτρης του ελληνικού πνεύματος και των Ελλήνων φιλοσόφων (Επίκτητος, Ηλιόδωρος, Φαβωρίνος, Επίκουρος), τις διδαχές των οποίων εφάρμοζε στη ζωή του. Ήταν ένας από τους «Πέντε Καλούς Αυτοκράτορες», μεγάλος ανθρωπιστής και η περίοδος διακυβέρνησής του ήταν η πιο ειρηνική της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Υπήρξε λάτρης των γραμμάτων και των τεχνών, έκανε πολλά δημόσια έργα στη Ρώμη, στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες κτήσεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Φρόντισε για τις ανάγκες του λαού του καταργώντας τη δουλεία, απαγορεύοντας τα βασανιστήρια, αυξάνοντας την ελευθερία των γυναικών ενώ εξανθρώπισε τον νομικό κώδικα, κατάργησε τα χρέη των πολιτών προς το κράτος και μοίρασε στους αγρότες κτήματα. Θεωρούνταν σοφός και δίκαιος. Στην παράσταση παρουσιάζεται περισσότερο ο άνθρωπος και λιγότερο ο Αυτοκράτορας, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δε δίνονται και κάποια απαραίτητα ιστορικά στοιχεία για αυτόν που καταδεικνύουν ποια ήταν η προσωπικότητά του.

Έχετε πει ότι «οι άνθρωποι έχουν κοινή πορεία, ίδιους φόβους, ίδιες ανασφάλειες». Είμαστε όλοι τόσο ίδιοι; Τι είναι αυτό που μας διαφοροποιεί τελικά, αν υπάρχει;

Όλοι, είτε είναι κανείς Αυτοκράτορας είτε «κοινός» θνητός, κατά βάσιν έχουμε ίδιους φόβους, ανασφάλειες και επιθυμίες. Το ένστικτο αυτοσυντήρησης είναι το ίδιο επιτακτικό, φοβόμαστε για αυτούς που αγαπάμε και νιώθουμε ανασφάλεια για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Και αυτό που πάνω απ’ όλα κατά βάθος επιθυμούμε είναι να αγαπήσουμε και ν’ αγαπηθούμε. Κι αν τα καταφέρουμε να πορευτούμε προς τον επικείμενο θάνατό μας στωικά, αποδεχόμενοι το φυσικό τέλος μας. Εκείνο που μας διαφοροποιεί όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με προκλήσεις, δυσκολίες, αποτυχίες και καταστροφές είναι το πώς εισπράττουμε αυτά τα γεγονότα, πώς τα επεξεργαζόμαστε και τι κάνουμε τελικά για να τα ξεπεράσουμε.

Ο μονόλογος είναι ίσως το πιο δύσκολο πράγμα για τον ηθοποιό, όπως και η ενδοσκόπηση, το πιο δύσκολο πράγμα για τον άνθρωπο. Πόσο «επώδυνος» είναι για σας αυτός ο μονόλογος; Σωματικά και ψυχολογικά.

Πράγματι πρόκειται για το δυσκολότερο είδος θεάτρου για έναν ηθοποιό. Ενέχει τον κίνδυνο και γίνει επί σκηνής μονότονος, κουραστικός και βαρετός. Πρέπει λοιπόν να είναι εξαιρετικά καταρτισμένος όσον αφορά την Τέχνη του και αποφασισμένος, αφού έχει κάνει την ενδοσκόπηση που λέτε, να φέρει το αποτέλεσμά της στο φως με πάσα ειλικρίνεια. Να εκτεθεί πλήρως! Όλη αυτή η πορεία που ξεκινά με την προγενέστερη του μονολόγου εκπαίδευση (η οποία δε σταματάει ποτέ), συνεχίζεται με τις συγκεκριμένες πρόβες και σε συνδυασμό με τη συνεχή καταβύθιση στον εαυτό, είναι πράγματι αρκετά επώδυνη και κουραστική, και σωματικά και ψυχολογικά.

Η παράσταση μετρά ήδη τον τρίτο χρόνο επιτυχίας. Πού νομίζετε ή θα θέλατε να οφείλεται αυτό;

Πιστεύω πως η επιτυχία σε κάθε στόχο που θέτουμε οφείλεται στη σωστή και λεπτομερή προετοιμασία, στον ακριβή σχεδιασμό και εντέλει στη συνεχή και ατελεύτητη προσπάθεια και δουλειά.

Συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης. Πόση ενέργεια χρειάζονται οι τρεις αυτές πτυχές όταν συνδυάζονται στον ίδιο άνθρωπο;

Η κάθε μία από τις τρεις πτυχές που αναφέρατε είναι ιδιαίτερα σημαντική για το αποτέλεσμα μιας παράστασης και απαιτεί την ανάλογη κατάρτιση και τον ανάλογο φόρτο εργασίας. Πόσω μάλλον όταν το επιθυμητό αποτέλεσμα κάθε μίας από αυτές αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας ο ίδιος άνθρωπος. Στη δική μου περίπτωση όμως, όσος κόπος και να χρειάστηκε -που χρειάστηκε!- ήταν τέτοια η αγάπη μου και το πάθος για αυτό που έκανα και τόσο συγκινητική η ανταπόκριση του κοινού -και βέβαια η ηθική ικανοποίηση που νιώθω γι’ αυτό- που θα μπορούσα να καταβάλω και θα καταβάλω ακόμα περισσότερα.

Νιώθω πως η τέχνη σήμερα έχει δύο άκρα: Τον εύκολο εντυπωσιασμό και τη “βαριά κουλτούρα”. Ποια είναι η δική σας αίσθηση; Πώς μπορεί ο θεατής να βγάλει άκρη, μέσα από το πλήθος των παραστάσεων που ανεβαίνουν καθημερινά;

Την ίδια αίσθηση έχω κι εγώ για τα δύο άκρα που προείπατε ότι επικρατούν στην Τέχνη σήμερα. Νομίζω πως ο κάθε θεατής μεμονωμένα και όλοι μαζί έχουν ίσως το σημαντικότερο μερίδιο ευθύνης για αυτό που συμβαίνει. Τίποτα δεν «επιβιώνει» αν δεν τύχει της ανάλογης υποδοχής και υποστήριξης από τον κόσμο. Εάν λοιπόν οι άνθρωποι επιδιώκουν να καλλιεργούνται, να μορφώνονται και να ενημερώνονται συνεχώς, να εκλεπτύνουν δηλαδή το αισθητήριο και το κριτήριό τους, τότε και πιο εύκολα θα μπορούν να επιλέγουν σε ποιο καλλιτεχνικό δρώμενο θα παραβρεθούν -χωρίς να πέφτουν θύματα του μάρκετινγκ και της πλύσης εγκεφάλου- και αυτά που δεν τους αγγίζουν πραγματικά θα σταματήσουν να υπάρχουν.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στο ελληνικό θέατρο, ποιο θα ήταν αυτό; Γιατί;

Αυτό που θα άλλαζα αν μπορούσα ή τουλάχιστον θα προσπαθούσα να βελτιώσω όσο το δυνατόν περισσότερο γενικότερα, είναι το να γίνονται τα πράγματα επιδερμικά, ευκαιριακά, χωρίς ενδελεχή έρευνα και προετοιμασία, χωρίς σαφή προσδιορισμό τού πως θα επιτευχθεί το αποτέλεσμα και τι προσπάθεια θα απαιτηθεί για αυτό. Και τέλος, χωρίς την απόλυτη δέσμευση πως θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας να πετύχουμε τον επιθυμητό στόχο, που βέβαια θα πρέπει να είναι και για το καλό του κοινωνικού συνόλου.

Δραματική Σχολή και Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Πώς συνδυάστηκαν τόσο διαφορετικά πράγματα στη ζωή σας; Τι σας άφησαν;

Ο κάθε άνθρωπος είναι ένα μείγμα πολλών και διαφορετικών ιδιοτήτων και παραμέτρων… Όσο περισσότερο φωτίζει κανείς όσες περισσότερες από αυτές μπορεί, είναι για μένα το ιδεατό. Αυτό έχω θέσει κι εγώ ως σκοπό και προσπαθώ να επιτύχω. Μπορεί η τέχνη του ηθοποιού με τις σπουδές σε μία επιστήμη να φαίνονται, με την πρώτη ματιά, διαφορετικά μεταξύ τους, όμως στην πραγματικότητα έχουν κοινά σημεία και το ένα συμπληρώνει το άλλο. Το πανεπιστήμιο, παραδείγματος χάριν, σε μαθαίνει έναν τρόπο να σκέφτεσαι και να αποκτάς μεθοδικότητα, εφόδια πολύ χρήσιμα στη δραματική τέχνη. Το θέατρο, αντιστοίχως, απελευθερώνει τον άνθρωπο από σωματικά και ψυχολογικά μπλοκαρίσματα και διευρύνει την αντίληψή του όσον αφορά στο τι νιώθουν και βιώνουν οι άλλοι στην καθημερινότητά τους, προσόντα ιδιαιτέρως απαραίτητα στον επιστήμονα της οικονομίας, που του προσφέρουν ξεκάθαρη σκέψη και τον ωθούν να παίρνει αποφάσεις επωφελείς στο κοινωνικό σύνολο -ιδίως αν έχει θέση εξουσίας-, ούτως ώστε να ευημερούν οι άνθρωποι και όχι οι αριθμοί.

Μπορεί η Τέχνη – κατά τη γνώμη σας – να βοηθήσει να βγούμε από τις δύσκολες καταστάσεις που μας ταλανίζουν; Πώς μπορούμε να το πετύχουμε αυτό, μαζί της;

Η Τέχνη έχει τη δύναμη να διδάξει, να ενθαρρύνει, να ψυχαγωγήσει, να δημιουργήσει ψυχική ανάταση. Στοιχεία απαραίτητα για να αλλάξουμε οτιδήποτε δε μας αρέσει στη ζωή μας και να πορευτούμε προς ένα επιθυμητό και καλύτερο μέλλον. Φτάνει βέβαια να προβούμε στις απαραίτητες δράσεις.

Υπάρχει κάποιος ρόλος που θα θέλατε οπωσδήποτε να ενσαρκώσετε κάποια στιγμή; Εάν ναι, ποιος είναι αυτός και γιατί.

Με γοητεύουν και με έλκουν οι χαρακτήρες που διαπνέονται από μεγαλειώδη συναισθήματα, που έχουν ηρωισμό, που θυσιάζονται για το κοινωνικό σύνολο, που είναι ταυτόχρονα μαχητές και ποιητές, που συνδυάζουν δηλαδή το επικό και το λυρικό στοιχείο. Τέτοιοι απαντώνται συνήθως στο κλασικό ρεπερτόριο. Θα ήταν χαρά και τιμή να ενσαρκώσω οποιονδήποτε από αυτούς.

Τι σας έχει προσφέρει το Θέατρο μέχρι τώρα και τι αισθάνεστε πως έχετε δώσει εσείς σε αυτό;

Το θέατρο μου έχει προσφέρει ένα πεδίο έρευνας και δράσης που με έχει κάνει πιο ελεύθερο και πιο καλό άνθρωπο. Σε αντιγύρισμα, του προσφέρω όλη μου την ενέργεια… Την πλήρη μου, δηλαδή, αφοσίωση.

Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο ηθοποιό αν σας ρωτούσε;

Αυτό που θα μπορούσα να πω με σιγουριά σε κάθε άνθρωπο είναι να βεβαιωθεί πως αγαπάει πολύ αυτό που έχει αποφασίσει να κάνει. Μόνο έτσι θα μπορεί να ξεπερνά τους σκόπελους και τα τείχη που θα ορθώνονται συνεχώς μπροστά του και θα αντλεί τη δύναμη να συνεχίζει τις προσπάθειες για να πετύχει το στόχο του.

Τι θα θέλατε να πείτε στο σύγχρονο θεατή σχετικά με τις παραστάσεις που μπορεί να επιλέξει;

Να επιλέγει σύμφωνα με την προσωπικότητα, το χαρακτήρα του και τι τον απασχολεί… Να ψάχνει, να ανακαλύπτει και να είναι ανοιχτός σε παραστάσεις που τον ιντριγκάρουν, είτε αυτές πριμοδοτούνται από το μάρκετινγκ και τη διαφήμιση, είτε όχι.