Γράφει η Μελισσάνδρα
Τα Χριστούγεννα φέτος, μου φαίνεται, ήρθαν γρηγορότερα από κάθε άλλη χρονιά..
Στον έβδομο χρόνο της κρίσης, φίλοι και γνωστοί στόλισαν από τις αρχές του Νοέμβρη, ίσως για να δώσουν μια χαρούμενη νότα στην όχι και τόσο ευχάριστη καθημερινότητα που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια….
Σπίτια και καταστήματα απέκτησαν γιορταστική όψη, με λαμπερή διακόσμηση από όλων των ειδών τα στολίδια, γιρλάντες, λουλούδια, και πολλά – πολλά φωτάκια!
Χριστουγεννιάτικα τραγούδια, γλυκά και εδέσματα που συνηθίζονται τις μέρες αυτές, δώρα που ανταλλάσσονται, δημιουργούν μια όμορφη ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση προσμονής για κάτι εξαιρετικό, διαφορετικό από όλη την υπόλοιπη χρονιά, που ταυτόχρονα πλησιάζει ημερολογιακά στο τέλος της.
Τα Χριστούγεννα, είναι η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, εορτάζουμε τη γέννηση του Θεανθρώπου και την έλευσή του επί της γης.
Αναμφισβήτητος πρωταγωνιστής των ημερών είναι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Για κάθε σπιτικό θα υπάρξει κι ένα δέντρο, μικρό ή μεγάλο, φυσικό ή τεχνητό, που θα στολισθεί με όμορφα στολίδια και φωτάκια. Τα κλαδιά του θα είναι χιονισμένα και στη βάση του θα βρει τη θέση της η φάτνη με την αναπαράσταση της γέννησης του Χριστού.
Το στόλισμα του Χριστουγεννιάτικου δένδρου, είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα Χριστουγεννιάτικα έθιμα παγκοσμίως. Τα τελευταία χρόνια το βλέπουμε ακόμη και σε χώρες που δεν ακολουθούν τη χριστιανική παράδοση, από το Βορρά έως το Νότο κι από την Ανατολή μέχρι τη Δύση.
Η απαρχή του, όπως συμβαίνει με πολλά συναφή ήθη και έθιμα, χάνεται στα βάθη του χρόνου και της ιστορίας.
Την λατρεία των δέντρων, τη βρίσκουμε αρχικά σε ειδωλολατρικές τελετές, σχετικές με την αναγέννηση της φύσης, καθώς τελειώνει ο χειμώνας και έρχεται η άνοιξη. Όλες οι αρχαίες θρησκείες επικέντρωναν στο θαύμα της βλάστησης και της καρποφορίας των φυτών, απαραίτητη συνθήκη για την επιβίωση και την ευημερία των ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, ήταν ευρέως διαδεδομένη η παράδοση να στολίζονται δέντρα ή κομμάτια δέντρων.
Οι Βίκινγκς λάτρευαν το δέντρο σε τελετές για την αναγέννηση της φύσης, οι Δρυίδες, σε Γαλλία και Αγγλία, στόλιζαν βελανιδιές με καρπούς και κεριά, οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι έπλεκαν στεφάνια και γιρλάντες με κλαδιά αειθαλών δέντρων, σαν σύμβολα της αιώνιας ζωής.
Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η συνήθεια να στολίζουν κλαδιά αγριελιάς – την Ειρεσιώνη – με καρπούς της εποχής , καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα και μαλλί λευκό και κόκκινο.
Ήταν μια έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα της γης και ταυτόχρονα παράκληση για τη συνέχισή της το επόμενο έτος. Ήταν αφιερωμένη στους θεούς Αθηνά και Απόλλωνα και στις Ώρες (Ευνομία, Ειρήνη, Δίκη).
Την Ειρεσιώνη, περιέφεραν παιδιά στους δρόμους της Αθήνας, το διάστημα από 22 Σεπτέμβρη μέχρι και 20 Οκτώβρη, τραγουδώντας και εισπράττοντας φιλοδωρήματα από σπίτι σε σπίτι. Στο τέλος κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτα του σπιτιού τους, απ΄ όπου την κατέβαζαν την επόμενη χρονιά, βάζοντας στη θέση της την καινούρια.
Στην αρχαία Ρώμη, στις 25 του Δεκέμβρη, γιορτάζονταν τα Σατουρνάλια προς τιμή του θεού Σατούρνου (Κρόνου) και οι Ρωμαίοι στόλιζαν διάφορα δέντρα με κεριά, καρύδια και άλλα τρόφιμα.
Ίσως στα Σατουρνάλια να βρίσκεται ένας πρόδρομος των Χριστουγέννων, αν μάλιστα λάβουμε υπ΄ όψιν μας, ότι τον 4ο μ.Χ αιώνα καθιερώθηκε η 25η Δεκέμβρη σαν ημέρα γέννησης του Χριστού.
Στο Βυζάντιο, όπως αναφέρεται, κατά τη διάρκεια της γιορτής των Χριστουγέννων, ο έπαρχος κάθε πόλης ζητούσε να γίνεται καθαρισμός των δρόμων και στολισμός στύλων, που στήνονταν κατά διαστήματα στις οδούς, με κλαδιά μυρτιάς, δεντρολίβανου και άλλων φυτών εποχής.
Βυζαντινά χειρόγραφα, που σώζονται μέχρι σήμερα, παρουσιάζουν μέσα στους βυζαντινούς ναούς, και συγκεκριμένα στο επιστύλιο του τέμπλου, ορειχάλκινα δέντρα στολισμένα με ασημένια και χρυσά στολίδια καθώς και πολυκάνδυλα (πολυέλαιους) σε σχήμα δέντρου σε όλο το ναό.
Τον 8ο μ.Χ αιώνα, ο Άγιος Βονιφάτιος, άγγλος ιερομόναχος θέλοντας να εξαλείψει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη βελανιδιά, έβαλε στη θέση της το έλατο σαν χριστιανικό και ειδικότερα σαν Χριστουγεννιάτικο σύμβολο.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μαρτίνος Λούθηρος, ιδρυτής του προτεσταντισμού, καθιέρωσε το στόλισμα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το πρώτο στολισμένο δέντρο εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 και τα στολίδια του ήταν τρόφιμα, ρούχα ή άλλα χρήσιμα είδη, που συμβόλιζαν τα δώρα των μάγων στον νεογέννητο Χριστό και στο πέρασμα των χρόνων εξελίχθηκαν σε διακοσμητικά αντικείμενα.
Μέχρι τον 18ο αιώνα είχε διαδοθεί αρκετά ανάμεσα στους Γερμανούς Προτεστάντες και απέκτησε βαθιές ρίζες τον 19ο αιώνα.
Τον ίδιο αιώνα εμφανίστηκε στην Αγγλία, όπου επικράτησε χάρη στις προσπάθειες του Γερμανού συζύγου της βασίλισσας Βικτωρίας, πρίγκιπα Αλβέρτου. Στο βικτωριανό δέντρο κρεμούσαν με κορδέλες κεριά, γλυκά και εντυπωσιακά κέικ.
Γερμανοί μετανάστες, μετέφεραν το 1830 το χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Αμερική, όπου σιγά – σιγά έγινε καθολικά δεκτό από τους Αμερικανούς, σαν σύμβολο της γιορτής.
Ακολουθώντας την εξέλιξη, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε το 1882 στη Ν. Υόρκη, στο σπίτι του Έντουαρντ Τζόνσον, συναδέλφου του Τόμας Έντισον εφευρέτη του ηλεκτρισμού.
Στη σύγχρονη Ελλάδα τώρα, το έθιμο έφεραν οι Βαυαροί και για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833, πρώτα στο Ναύπλιο και αργότερα στην Αθήνα.
Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο, σε ελληνικό σπίτι, στήθηκε στις 24 Δεκέμβρη του 1843, στο αρχοντικό του Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.
Ωστόσο πέρασε αρκετός καιρό μέχρι να καθιερωθεί στον ελληνικό χώρο. Μόλις τη δεκαετία του τριάντα κάποια αστικά σπίτια άρχιζαν να στολίζουν δέντρο τα Χριστούγεννα. Μεταπολεμικά διαδόθηκε ευρέως σε πόλεις και χωριά.
Στη δεκαετία του εβδομήντα, έγινε μια προσπάθεια, στη θέση του δέντρου να μπει το ελληνοπρεπέστερο καραβάκι, αλλά απέτυχε.
Κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα Αμερικανοί ιεραπόστολοι εισήγαν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Κίνα και την Ιαπωνία, όπου και επικράτησε η διακόσμηση τους με περίπλοκα σχέδια από χαρτί.
Το έθιμο θέλει το δέντρο των Χριστουγέννων να είναι έλατο, καθώς το δέντρο αυτό εμπεριέχει βαθύ συμβολισμό. Δεν ρίχνει ποτέ τα φύλλα του παραμένοντας καταπράσινο μέσα στο χειμώνα. Η δύναμη της φύσης να αντιστέκεται στη φθορά και το θάνατο, συμβολίζει την αιώνια ζωή του Χριστού.
Το χιόνι που τοποθετούμε στα κλαδιά του δέντρου, αναπαριστά τη χιονισμένη φύση στην καρδιά του χειμώνα και τονίζει το γεγονός της γέννησης του Θεανθρώπου μέσα στο καταχείμωνο.
Στην κορυφή του πάντα βάζουμε ένα αστέρι, σαν το υπέρλαμπρο άστρο που οδήγησε τους τρεις μάγους εξ ανατολής στη φάτνη για να προσκυνήσουν.
Αντί για άστρο μπορεί να βάλουμε έναν άγγελο, είναι εκείνος που ανακοίνωσε στον Ιωσήφ και την Παρθένο Μαρία τη γέννηση του Χριστού.
Τα λαμπάκια και παλιότερα, τα κεριά, συμβολίζουν ότι ο Χριστός είναι το Φως της ζωής.
Τα διάφορα στολίδια, που αρχικά ήταν κυρίως καρποί και γενικά φαγώσιμα είδη, σχετίζονται με τα δώρα των μάγων προς τον νεογέννητο Χριστό.
Οι Χριστουγεννιάτικες μπάλες κόκκινες στην αρχή, συμβολίζουν το αίμα του θεανθρώπου και τη θυσία του για τη σωτηρία όλων ημών.
Οι πολύχρωμες γιρλάντες τοποθετούνται στα κλαδιά του δέντρου για να τονίσουν και να δείξουν το χαρμόσυνο της είδησης για τη γέννηση του Χριστού.
Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο και ο τρόπος που το στολίζουμε, συμβολίζει και υπενθυμίζει αναπαριστώντας με έναν ξεχωριστό τρόπο το γεγονός της γέννησης του Θεανθρώπου και συνακόλουθα της αποστολής του να επαναφέρει την ανθρωπότητα στο δρόμο του Θεού.
Αναμφίβολα είναι από τα πιο όμορφα έθιμα και κάθε χρόνο η εικόνα του στολισμένου δέντρου στο σπίτι μας, δίνει χαρά σε μικρούς και μεγάλους.
Περισσότερο χαίρονται τα παιδιά, γιατί στη βάση του θα βρουν τα Χριστουγεννιάτικα δώρα τους, ό,τι καλύτερο και σπουδαιότερο έχουν φανταστεί και επιθυμήσει!
Και οι μεγάλοι όμως αυτές τις μέρες ξαναγίνονται παιδιά.
Παραμερίζοντας για λίγο τις έννοιες των ενηλίκων, ξαναζούν την ανεμελιά των παιδικών τους χρόνων και με δώρα, γλυκά, παιχνίδια ζουν κι αυτοί το γιορτινό τους παραμύθι, πάντα κάτω από τα κλαδιά ενός λαμπερού Χριστουγεννιάτικου δέντρου!