Συνέντευξη στην Άννα Παχή

Ο Δημήτρης Λαζάρου, ειδικός στην Οργάνωση και Επικοινωνία  Εικαστικών Εκθέσεων – και όχι μόνον –, μιλά στο iart.gr για την τρέχουσα έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Τη μεν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπώσαν» που παρουσιάζεται στην Blank Wall Gallery, καθώς και για τα στερεότυπα που πρέπει να εκλείψουν σε σχέση με τα Εικαστικά, στη χώρα μας.

Πως προέκυψε η έκθεση;

Ο χώρος ήταν η έμπνευση, μου άρεσε πάρα πολύ η γκαλερί. Η Blank Wall έχει μακρά παράδοση στις διεθνείς εκθέσεις φωτογραφίας, με συμμετοχές από όλον τον κόσμο.Γνώρισα τον ιδιοκτήτη κο Μάρκο Δολόπικο, ο οποίος εξέφρασε την επιθυμία να φιλοξενήσει για πρώτη φορά έκθεση ζωγραφικής. Θεώρησα απόλυτα ταιριαστό το απόσταγμα του λυρικού ποιητή Σιμωνίδη του Κίου «Τη μεν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπώσαν», που δόθηκε ως τίτλος. Κατόπιν, ήρθα σε επαφή με τους ζωγράφους. Ορισμένοι, πολύ στενοί συνεργάτες ανταποκρίθηκαν αμέσως, όπως και οι συνάδελφοί τους στους οποίους απευθύνθηκα στη συνέχεια. Εκτίθενται συνολικά σαραντα τρία έργα, ισάριθμων καλλιτεχνών. Στις εκθέσεις που οργανώνω υπάρχουν πάντοντε διαφορετικοί ζωγράφοι, διαφορετικές τεχνικές. Είναι βασικό για μένα, δεν επιθυμώ να μοιάζουν μεταξύ τους τα έργα μιας έκθεσης. Ο στόχος είναι να έχει ο θεατής ποικίλες δυνατότητες κι επιλογές σχετικά με αυτό που μπορεί να του αρέσει, ή να αγοράσει, αν υπάρξει τέτοια πρόθεση.

Διακρίνω όντως διαφορετικές θεματολογίες.

Βάσει του στησίματος της έκθεσης, το ένα μέρος έχει κέντρο τη φύση ενώ το άλλο είναι ανθρωποκεντρικό. Υπάρχουν επίσης πορτραίτα και αστικό τοπίο. Η βασική ιδέα είναι να εκτεθούν και να προβληθούν εικαστικοί που δεν έχουν διανύσει ακόμη μεγάλη πορεία στο χώρο. Με ενδιαφέρουν περισσότερο νέοι άνθρωποι με ταλέντο, που έχουν κάτι να πουν. Η έρευνά μου εστιάζεται σε καλλιτέχνες που έχουν βρει την ταυτότητά τους, όχι στο αν ο ζωγράφος είναι αυτοδίδακτος, αν έχει τελειώσει τη Σχολή, ή αν δουλεύει. Το βασικό είναι να ταιριάζει στην αισθητική μου, να μπορούμε να συνεργαστούμε. Κάνω τα πάντα για να προβάλλω αυτές τις εκθέσεις.

Ο κόσμος “φοβάται” τις εκθέσεις ζωγραφικής.

Θεωρώ ότι ήρθε η ώρα να κατανοήσουμε κάποια πράγματα: Σχεδόν πάντα, οι γκαλερί έχουν ελεύθερη είσοδο. Κανείς δε θα πλησιάσει το θεατή για να του πουλήσει έναν πίνακα. Αυτό πιστεύουν οι περισσότεροι, για αυτό δεν επισκέπτονται εκθέσεις. Δεν είναι έτσι. Ο κόσμος πρέπει να μπαίνει στους χώρους αυτούς, να βλέπει. Να γίνει βίωμα ότι παρακολουθεί εκθέσεις ζωγραφικής, άσχετα αν αγοράζει ή όχι. Είναι τιμή και χαρά για τους καλλιτέχνες να βλέπουν ανθρώπους στις εκθέσεις τους, να παρακολουθείται η δουλειά τους, να ακούν καλά λόγια για αυτήν. Δεν ενδιαφέρονται μόνο για πώληση. Σαφώς η τέχνη μπορεί να αποτελέσει επένδυση για το μέλλον. Ο πίνακας του – νέου τώρα – καλλιτέχνη, ίσως αποδειχθεί ένας μικρός ‘θησαυρός’ για τους απογόνους ενός αγοραστή. Οι τιμές εξάλλου είναι πάρα πολύ λογικές. Επίσης, ο ίδιος ο χώρος της Τέχνης πρέπει να ‘ανοιχθεί’ κάπως. Δεν αφορά μόνον τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε αυτόν. Το κοινό που αποκτάς τώρα, ίσως αργότερα εκφράσει την επιθυμία να αγοράσει ένα έργο. Το βασικό είναι να το προσελκύσεις στη γκαλερί.

Ακούγεται πολύ το “δεν ξέρω από ζωγραφική”.

Ο καθένας έχει την αισθητική του. Μπορεί να διαφωνούμε. Υπάρχουν ζωγράφοι που προσωπικά δεν προτιμώ,  αλλά η δουλειά τους είναι εξαιρετική. Καταλαβαίνω πόσο έχουν μοχθήσει, έστω κι αν δε μου αρέσουν τα θέματα που επιλέγουν. Αυτό δε σημαίνει πως τους θεωρώ κακούς ζωγράφους. Για αυτό ακριβώς οι καλλιτέχνες έχουν ανάγκη τα καλά λόγια του κοινού, όταν βέβαια είναι ειλικρινή.  Χρειάζονται να ακούν θετικά σχόλια για μια έκθεσή τους. Δυστυχώς όμως σε αυτόν τον τομέα, η σχετική παιδεία στη χώρα μας βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο, προς το παρόν. Θέλει πολύ δουλειά.

Γίνονται όμως πράγματα. 

Προσωπικά δραστηριοποιούμαι επιλεκτικά, όχι ποσοτικά. Όπως προείπα, διοργανώνω εκθέσεις όταν έχω κι εγώ κάτι να πω με αυτές, όταν ξέρω ότι έχω τη δυνατότητα να επικοινωνήσω σωστά τα έργα των εικαστικών που συμμετέχουν. Είναι όμως απαραίτητο να προβληθεί ο χώρος. Συχνά, τα εικαστικά δεν έχουν θέση σε περιοδικά, εκπομπές. Είναι ο τομέας τέχνης με  τη λιγότερη προβολή κι αυτό αποτελεί  μειονέκτημα. Ίσως επειδή τον θεωρούν χαμηλής τηλεθέασης, ή ότι δε συμβάλλει στις πωλήσεις. Για αυτό προσπαθώ να προβάλλω κάθε έκθεση όσο περισσότερο και όπου γίνεται. Υπάρχουν στερεότυπα του τύπου «γιατί να δώσω χώρο ή χρόνο;». Φαύλος κύκλος. Κι έτσι δεν προβάλλονται τα νέα ταλέντα. Αν δεν υπάρχει κάποιος «γνωστός», αντιμετωπίζουμε πρόβλημα. Προσπαθείς όμως να κάνεις ότι μπορείς σε όλα τα επικοινωνιακά μέσα, αναφέρομαι φυσικά στις ιστοσελίδες. Θεωρούμε ότι έχουμε μπει στην εποχή του Ίντερντετ, δεν είναι όμως έτσι, είμαστε πολύ πίσω ακόμη. Απλά προσπαθείς να βοηθήσεις και να βοηθηθείς από sites διότι στο μέλλον, μπορεί να βρεθουν στην ηγεμονία των Μέσων Επικοινωνίας, όπως συμβαίνει ήδη στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Αμερική, όπου τις «κυνηγούν» όλοι. Οφείλεις να τιμάς το διαδίκτυο καθώς και οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας, όπως το ραδιόφωνο. Χρησιμοποιείς οποιοδήποτε μέσο σε βοηθά να επικοινωνήσεις τη δουλειά σου.

Πόσον καιρό ασχολείσαι με τις Δημόσιες Σχέσεις;

Περίπου τέσσερα χρόνια. Ξεκίνησα με τον Αριστείδη Χρυσανθόπουλο, κάνοντας την επικοινωνία της πρώτης του ατομικής έκθεσης. Από εκεί και μετά ήρθαν όλα αβίαστα. Γενικά, δεν ασχολούμαι με πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Για  να επικοινωνήσω μια έκθεση πρέπει να μου αρέσει, για να την οργανώσω, πρέπει να έχω κι εγώ κάτι να δώσω, διαφορετικά δεν το κάνω. Είναι συνδυασμός πολλών πραγμάτων: Ζωγράφων ή γενικότερα εικαστικών που θα συμμετέχουν, χώρου, που παίζει πρωταρχικό ρόλο. Δε θα έκανα αυτήν την έκθεση ας πούμε, αν δεν γινόταν στο συγκεκριμένο εξαιρετικό τόπο. Όλοι γνωρίζουν τη γκαλερί Blank Wall από τη φωτογραφία, τη θεωρώ από τις ωραιότερες στην Αθήνα. Είμαι πολύ τυχερός που με εμπιστεύτηκε να οργανώσω την πρώτη έκθεση ζωγραφικής που παρουσιάζει. Είναι εξαιρετική, σε πολύ ωραία περιοχή που παραμένει  αριστοκρατική. Έχει μόνον πλεονεκτήματα.

Ποιές είναι οι δυσκολίες στην επικοινωνία μιας έκθεσης ζωγραφικής;

Κυρίως αυτό που προείπαμε, δεν υπάρχουν χώροι επικοινωνίας. Οι ιστοσελίδες βέβαια είναι πάντα ανοιχτές και οφείλω να τις ευχαριστήσω.. Με τις περισσότερες έχουμε χτίσει γερή συνεργασία κι αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά. Όσον αφορά τους δημοσιογράφους στις εφημερίδες, δε μπορούν να επικοινωνήσουν όλες τις εκθέσεις, δεν διαθέτουν το χώρο. Το γεγονός ότι αρκετοί από αυτούς έχουν προσφέρει βήμα επικοινωνίας, είναι πολύ τιμητικό για μένα. Δε σημαίνει όμως ότι μπορούν να βοηθούν κάθε φορά, καθώς λαμβάνουν εκατοντάδες μηνύματα για ισάριθμες εκθέσεις. Συν τοις άλλοις, κάποιοι χώροι προηγούνται, όπως η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ή το Μουσείο της Ακρόπολης.

Μπορούν οι καλλιτέχνες να βιοποριστούν από την τέχνη τους;

Βιοπορίζονται από άλλα πράγματα. Ίσως μέσα από την προβολή, τους παρουσιαστούν ευκαιρίες που  έρχονται ή θα έρθουν από το διαδίκτυο. Κάθε έργο που παρουσιάζεται σε μια ιστοσελίδα μένει στο google,  με αποτέλεσμα όταν βάλεις το όνομα του ζωγράφου στη μηχανή αναζήτησης, να βγάλει τα έργα του.  Είναι πολύ πιθανόν να τα δει μια γκαλερί του εξωτερικού, να ‘ελέγξει’ τη δουλειά του ζωγράφου, να έρθει σε επαφή μαζί του. Και μπορεί όλο αυτό, να γίνει μέσα από εσένα και να διαφημιστείς κι εσύ, η ιστοσελίδα. Ίσως μετά από κάποια χρόνια υπάρξει αλληλεπίδραση μεταξύ ιστοσελίδων, εικαστικών, αγοράς, και γκαλερί. Ενθουσιάζομαι όταν τα νέα παιδιά έχουν ευκαιρίες. Αυτό με ενδιαφέρει περισσότερο, γιατί η προβολή των εικαστικών είναι πολύ δύσκολη γενικότερα. Ούτε εγώ τα ήξερα όλα αυτά, και φυσικά, δε μπορώ να πω ότι τα ξέρω ακόμη. Απλά μπορώ να μιλήσω για κάποια γενικά πράγματα και συνήθως, βγαίνω αληθινός. Για παράδειγμα, οι εικαστικοί αποφεύγουν να εμφανίζονται σε ιστοσελίδες. Νομίζουν πως η προβολή μιας έκθεσης είναι επιτυχημένη μόνον ότα γίνεται σε περιοδικά και εφημερίδες. Κάνουν λάθος. Η επικοινωνία είναι επιτυχημένη όταν γίνει σε όσο το δυνατόν περισσότερα Μέσα. Προσελκύοντας κοινό που θα έρθει, θα τη δει και θα πει καλά λόγια για αυτήν. Τότε είναι επιτυχημένη και η έκθεση. Αλλά η προβολή είναι σημαντικό κομμάτι για να ξεκινήσεις. Επίσης, είναι σημαντικό να προβάλλονται όλοι εξίσου. Παλαιότερα, στις ομαδικές εκθέσεις «φαινόντουσαν» ένας ή δυο καλλιτέχνες εις βάρος των περισσοτέρων. Προσωπικά δείχνω τα έργα όλων κι επιλέγει η ιστοσελίδα ή ο δημοσιογράφος τι θα δημοσιεύσει. Έτσι, όλοι οι καλλιτέχνες έχουν την ίδια ευκαιρία. Αυτό φαίνεται άλλωστε, το καταλαβαίνουν και οι εικαστικοί. Θεωρώ πως έχω διαφοροποιήσει κάποια πράγματα, αναφορικά με την προβολή. Και ακριβώς επειδή προβάλεται σωστά η έκθεση, ο κόσμος ανταποκρίνεται.

Τι θα έλεγες σε κάποιον που είναι επιφυλακτικός ως προς τις εκθέσεις;

Ξεκινώ από το πρακτικό μέρος:  Έχει την ευκαιρία να κάνει μια βόλτα που δε θα του στοιχίσει τίποτα. Μπορεί να πάρει το παιδί ή την παρέα του και να δουν μαζί μια έκθεση. Το παιδί σιγά σιγά αποκτά τη σχετική παιδεία, ίσως αργότερα αναπτύξει το δικό του ταλέντο, ή γίνει αγοραστής. Ύστερα, ας μην ξεχνάμε πως η ζωγραφική είναι αισθήσεις που τις εκπαιδεύεις. Στ’αλήθεια δεν καταλαβαίνω μια τέτοια ερώτηση. Γιατί όχι; Θα δει τα έργα με την ησυχία του, ενδεχομένως να έχει την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον εικαστικό, θα περάσει όμορφα. Στις γκαλερί δε σε ενοχλεί ποτέ κανείς. Όλοι  έχουμε την ανάγκη να καθίσουμε κάπου, βλέποντας κάτι που μας δημιουργεί συναισθήματα, σκέψεις. Αν αισθάνεται ωραία βλέποντας κάτι που τον ευχαριστεί, θα μεταδώσει αυτήν την αίσθηση και στους γύρω του. Όσον αφορά στον καλλιτέχνη  ακόμη κι αν του πεις ότι κάτι δε σου αρέσει, είναι καλό. Σε μια ομαδική έκθεση, όπως και στις ατομικές, δεν είναι δυνατόν να αρέσουν όλα τα έργα σε όλους. Όμως, μπαίνεις στη διαδικασία να συζητήσεις, να γνωρίσεις νέα πράγματα, να καταλάβεις τη δουλειά που κρύβει ένας πίνακας. Να μάθεις πως ακόμη κι αν δε σου αρέσει κάτι, είναι καλό να εκτιμήσεις τον κόπο που βρίσκεται στη δημιουργία του. Τα υπόλοιπα είναι προσωπική αισθητική και γούστο.

Όταν δίνεις ώθηση σε ένα ταλέντο, το βοηθάς με πολλούς τρόπους.

Διαπιστώνω πως οι εικαστικοί που συμμετέχουν στις ομαδικές εκθέσεις που διοργανώνω, προχωρούν πολύ παραπάνω. Ειδικά αυτήν την περίοδο,  που βιοπορίζονται δύσκολα και  δεν έχουν πολλές ευκαιρίες, είναι σημαντικό να συμμετέχουν σε μια έκθεση, να βλέπουν το όνομά τους σε προβολή. Εκείνο όμως που τους κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους, είναι να ακούν καλά λόγια για τα έργα τους. Αυτό μετρά περισσότερο. Για αυτό ο κόσμος πρέπει να πηγαίνει σε εκθέσεις, να βλέπει και να συνομιλεί.

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση εδώ