Γλυκιά ή πικρή, σκούρα ή λευκή, γάλακτος, αμυγδάλου, σε ρόφημα ή σε στερεή μορφή, σε γλυκά ή σε παγωτά είναι ο υπέρτατος διατροφικός πειρασμός για μικρούς και μεγάλους! Πολλοί δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς σοκολάτα! Είναι νόστιμη, μας δίνει ενέργεια, μας φτιάχνει τη διάθεση!
Πόσα πράγματα όμως γνωρίζουμε γι΄αυτή την πολυαγαπημένη εκλεκτή τροφή καθώς και για τα γλυκίσματα που την περιέχουν;
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός, ότι η σοκολάτα και βέβαια το κακάο, που αποτελεί την πρώτη ύλη για να φτιαχτεί, ήταν άγνωστα στην Ευρώπη, μέχρι την εποχή που ανακαλύφθηκε η Αμερική, πριν πεντακόσια περίπου χρόνια. Το κακάο θεωρείται ότι το έφερε στη γηραιά ήπειρο ο Ισπανός Hernando Cortez. Όταν το 1519 αποβιβάστηκε στη χερσόνησο Γιουκατάν στο νοτιοδυτικό Μεξικό, ήρθε σ΄επαφή με τους Αζτέκους. Εκεί γνώρισε το ρόφημα που θεωρούνταν τροφή των Θεών και των Βασιλέων και ονομαζόταν Choclatl, που σήμαινε ”πικρό νερό”.Οι Αζτέκοι παρασκεύαζαν από τους σπόρους του κακάο, αφού τους έτριβαν και τους έκαναν σκόνη, ένα ζεστό ρόφημα στο οποίο πρόσθεταν βανίλια, καλαμπόκι και καυτερές πιπεριές. Θεωρούνταν δυναμωτικό και εξαιρετικό φάρμακο για κάθε είδους ασθένειες.
Ο Cortez επιστρέφοντας το 1528, έφερε μαζί του σπόρους του κακάο και τον τρόπο παρασκευής του ροφήματος. Αυτό διαδόθηκε γρήγορα στην Ισπανική αυλή και από εκεί σε όλη την Ευρώπη. Στερεή σοκολάτα για πρώτη φορά παρασκευάστηκε το 1674 σε ένα μαγαζί του Λονδίνου με τη μορφή σοκολατένιων ραβδιών.
Η σοκολάτα γάλακτος είναι μια σχετικά πρόσφατη εφεύρεση των αρχών του 19ου αιώνα, όταν μέρος των λιπαρών του κακάο αφαιρέθηκε και αντικαταστάθηκε από άλλα φυτικά λιπαρά και ταυτόχρονα προστέθηκε ζαχαρούχο συμπυκνωμένο γάλα.
Το κακάο
Παράγεται από τους σπόρους του κακαόδεντρου, που ευδοκιμεί μόνο σε τροπικά κλίματα με ζέστη και πολύ υγρασία. Είναι αειθαλές δέντρο, ιθαγενές της νοτίου Αμερικής.
Κάθε δέντρο παράγει περίπου 20-30 καρπούς το χρόνο, ο καθένας εκ των οποίων περιέχει 20 με 40 σπόρους, σε μέγεθος αμύγδαλου. Αφού συλλεχθούν οι καρποί, αφαιρούνται οι σπόροι, οι οποίοι στη συνέχεια περνούν από μια διαδικασία ζύμωσης και ξήρανσης στον ήλιο. Τότε παίρνουν το καφέ χρώμα τους και αρχίζει να αναπτύσσεται το άρωμά τους. Σε μια επόμενη φάση ψήνονται και αλέθονται, για να γίνουν η σκόνη κακάο που όλοι ξέρουμε. Η σοκολάτα προκύπτει από τον συνδυασμό του κακάο με ζάχαρη και λίπη. Το κακάο που καταναλώνουμε παράγεται κυρίως στην κεντρική και νότια Αμερική.
Το βοτανολογικό όνομα του κακαόδεντρου είναι ‘Θεόβρωμα το κακάο” και σημαίνει τροφή των θεών από τις ελληνικές λέξεις Θεός και βρώση.
Το κακάο μπορεί να θεωρηθεί μια υπερτροφή για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως μαγνήσιο, ασβέστιο, χαλκός, ψευδάργυρος, σίδηρος, κάλιο, μαγγάνιο και σε βιταμίνες όπως Α, Β1, Β2, Β3, D, Ε και παντοθενικό οξύ. Περιέχει πολυφαινόλες, φλαβονοειδή που είναι ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες, σε επίπεδα παρόμοια με το κρασί και το τσάι, αγχολυτικές ουσίες και καφείνη, υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης και λιπαρά που είναι κυρίως κεκορεσμένα, το παλμιτικό και το στεατικό οξύ και ένα μονοακόρεστο, το ελαϊκό οξύ. Οι σπόροι του κακάο περιέχουν σχεδόν 50% λίπος.
Η σοκολάτα
Στη σοκολάτα θα βρούμε τα συστατικά του κακάο αλλά και των πρόσθετων που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή της, όπως φυτικά ή ζωϊκά λιπαρά, ζάχαρη, αρωματικές ύλες, ξηρούς καρπούς κ.α.
Περιέχει αλκαλοειδή, πρωτείνες, β-καροτίνη, λευκίνη, λινελαϊκό οξύ, λιπάση, λυσίνη και θεοβρωμίνη. Η καφεϊνη που περιέχει είναι πολύ λιγότερη από ότι στον καφέ, αλλά είναι αρκετή για να μας κρατήσει σε εγρήγορση. Όλα μαζί ενισχύουν τη σωματική και ψυχική ευεξία.
Τα αντιοξειδωτικά που περιέχει το κακάο και η μαύρη σοκολάτα εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, που μπορεί να βλάψουν τους υγιείς ιστούς. Μειώνουν την υψηλή αρτηριακή πίεση και την υπερβολική πηκτικότητα του αίματος, ενισχύουν την υγεία των αιμοφόρων αγγείων, περιορίζοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής προσβολής. Αρκούν 20 gr μαύρης σοκολάτας δύο με τρεις φορές την εβδομάδα, για να έχουμε τα ιδανικά οφέλη από την κατανάλωσή της. Μεγαλύτερη κατανάλωση δεν έχει και μεγαλύτερα οφέλη.
Τα λιπαρά οξέα της σοκολάτας βοηθούν στη μείωση της LDL, της ” κακής” και την αύξηση της HDL της ”καλής” χοληστερίνης. Η σοκολάτα δεν αυξάνει η χοληστερίνη του αίματος. Αυτό όμως δεν συμβαίνει όταν καταναλώνεται σοκολάτα κατώτερης ποιότητας, όπου μέρος των λιπαρών της έχουν αντικατασταθεί από άλλους τύπους λίπους, όπως του γάλακτος και άλλων.
Το κακάο και εκ τούτου και η σοκολάτα περιέχουν φαινυλαιθυλαμίνη, ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό και τονωτικό με δράση παρόμοια με της ντοπαμίνης και της αδρεναλίνης, φυσικών ορμονών του ανθρώπινου οργανισμού.
Η κατανάλωση σοκολάτας και κακάο, αυξάνει το επίπεδο σεροτονίνης στον εγκέφαλο, ενός βασικού νευροδιαβιβαστή με επίσης αντικαταθλιπτική δράση.
Η μέτρια κατανάλωση μαύρης σοκολάτας βοηθάει την δράση της ινσουλίνης και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η σοκολάτα περιέχει περισσότερες από 300 χημικές ουσίες που επιδρούν στο ανθρώπινο νευρικό σύστημα. Από τις σημαντικότερες είναι η θεοβρωμίνη που λειτουργεί διεγερτικά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και ως διουρητικό.
Η κατανάλωση σοκολάτας οδηγεί στην παραγωγή ενδορφινών, που θεωρούνται ορμόνες της ευτυχίας και προκαλούν αίσθημα ευφορίας.
Η σοκολάτα δεν προκαλεί ούτε επιδεινώνει τα συμπτώματα της ακμής.
Μάλιστα τα αντιοξειδωτικά που περιέχει προστατεύουν το δέρμα από τη βλαβερή δράση του ηλιακού φωτός και ταυτόχρονα αυξάνουν την πυκνότητα και την ενυδάτωσή του.
Περιέχει πολλούς υδατάνθρακες, στο μεγαλύτερο μέρος τους σύνθετους δηλαδή άμυλο και ένα μικρό ποσοστό απλά σάκχαρα, που προστίθενται σε δεύτερη φάση.
Η θρεπτική αξία της μαύρης σοκολάτας είναι πολλαπλάσια αυτής του γάλακτος ή άλλων προϊόντων σοκολάτας.
Όσο πιο σκούρα η σοκολάτα τόσο πιο πλούσια σε συγκέντρωση ωφέλιμων δραστικών συστατικών είναι.
Η μαύρη σοκολάτα έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη από ό,τι η σοκολάτα γάλακτος και η λευκή σοκολάτα. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού, διάρροια, άγχος, ευερεθιστότητα, νευρικότητα και αφυδάτωση.
Η αντιοξειδωτική δράση της μαύρης σοκολάτας και της σκόνης κακάο είναι ισοδύναμη ή υψηλότερη σε σχέση με αυτήν άλλων ‘σούπερ τροφών’ σε σκόνη ή χυμών, όπως το κράνμπερι και το ρόδι.
Είδη σοκολάτας
Η σοκολάτα για να λέγεται σοκολάτα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 35% συστατικά του κακάο. Υπάρχουν πολλά προϊόντα σοκολάτας. Αν δεν περιέχουν αρκετό κακάο λέγονται υποκατάστατα σοκολάτας.
Σοκολάτα υγείας ή μαύρη σοκολάτα ή κουβερτούρα, με πλούσια έντονη γεύση. Περιέχει 30-70% κακάο και γενικά όσο μεγαλύτερο το ποσοστό του κακάο τόσο καλύτερης ποιότητας είναι.
Η καλή μαύρη σοκολάτα περιέχει πολύ λίγη ή και καθόλου πρόσθετη ζάχαρη. Επίσης περιέχει ελάχιστη λεκιθίνη. Η λεκιθίνη είναι ένας γαλακτωματοποιητής που προέρχεται από το ασπράδι του αυγού ή τη σόγια.
Στην πικρή μαγειρική σοκολάτα, το ποσοστό συστατικών του κακάο μπορεί να φθάνει το 98%.
Η σοκολάτα γάλακτος έχει απαλή και γλυκιά γεύση και από πολλούς δεν θεωρείται πραγματική σοκολάτα. Οι καλές σοκολάτες γάλακτος περιέχουν περίπου 40% κακαό. Υπάρχουν όμως πάρα πολλές φθηνές και πολύ διαδεδομένες με κακάο στο 20% και ζάχαρη συνήθως στο 50%. Περιέχουν φυτικό λίπος σαν υποκατάστατο του ακριβού βούτυρο κακάο και διάφορες πρόσθετες συνθετικές αρωματικές ύλες. Θα πρέπει να δίνουμε προσοχή στο φυτικό ή ζωϊκό λίπος που αντικαθιστά το βούτυρο του κακάο.
Η λευκή σοκολάτα δεν περιέχει καθόλου κακαόμαζα μόνο βούτυρο κακάο, από όπου παίρνει και το άρωμά της, ζάχαρη, αρωματικές ουσίες και γάλα. Μπορεί να περιέχει φυτικά λίπη σαν υποκατάστατο του βούτυρο κακάο.
Η βανήλια στη γνήσια μορφή της ή υποκατάστατα αυτής χρησιμοποιούνται για να δώσουν άρωμα στα σκευάσματα.
Αγαπάμε τη σοκολάτα και την απολαμβάνουμε με μέτρο και χωρίς ενοχές και νομίζω ήρθε η ώρα για ένα καλό κομμάτι σοκολάτα της αρεσκείας μας! Προσωπικά προτιμώ τη μαύρη, όσο πιο σκούρα τόσο καλύτερη! Εσείς;
Ελισάβετ Καλερίδου