Της Άννας Παχή
Μια ιδέα της Μαρίας Φαραντούρη, μετουσιώθηκε σε σημαντικό μουσικό έργο. Η ιδέα ήταν να «φτιαχτεί» ένας δίσκος ως δώρο για τα γενέθλια των ενενήντα ετών του συνθέτη.
Η μεγάλη ερμηνεύτρια απευθύνθηκε στο Σωκράτη Μάλαμα, τον Αλκίνοο Ιωαννίδη και το Γιάννη Χαρούλη, καλλιτέχνες με συνέπεια, που έχουν κατακτήσει την αποδοχή του κοινού. Όλοι μαζί ανέτρεξαν στο αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη και μας παρουσιάζουν ανέκδοτα και όχι μόνο τραγούδια του σε νέα μορφή. Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι ένα πραγματικό έργο τέχνης βρίσκει πάντα το χώρο του, ανεπηρέαστο από το χρόνο και τις καταστάσεις..
Πρόκειται για το «Φύλαξα τ’ όνειρο» ένα διπλό cd της Minos EMI που περιέχει εικοσιδύο τραγούδια, κάποια άγνωστα μέχρι τώρα, κάποια πιο γνωστά. Οι στίχοι είναι των: Κώστα Καρτελιά, Νίκου Γκάτσου, Διονύση Καρατζά, Γιάννη Θεοθωράκη, Τάσου Λειβαδίτη, Οδυσσέα Ελύτη, Κώστα Τριπολίτη, Μάνου Ελευθερίου, Μανώλη Αναγνωστάκη και του ίδιου του Μίκη Θεοδωράκη.
Το cd παρουσιάστηκε τη Δευτέρα στο Studio Sierra και οι ερμηνευτές του μίλησαν για τη συμμετοχή τους.
Μαρία Φαραντούρη: Δεν ήταν εύκολος ο συντονισμός τριών καλλιτεχνών που είχαν υποχρεώσεις και στην αρχή αναρωτιόμασταν αν μπορεί να επιτευχθεί. Πίστευα πως ναι, μπορεί. Θαύματα δε γίνονται στην εποχή μας αλλά όταν πιστεύεις κάτι κι έχεις ισχυρή πίστη θα το καταφέρεις.
Από την αρχή αγάπησα αυτή τη δουλειά, όπως την αγάπησε και ο Μίκης. Ελπίζω να την αγαπήσει και το κοινό. Ήταν δική μου ιδέα και πρωτοβουλία να καλέσω τους τρεις καλλιτέχνες να τραγουδήσουν στα ενενήντα χρόνια του Μίκη.
Μίλησα πρώτα με το Σωκράτη Μάλαμα, τον ήξερα πάρα πολύ λίγο, τον θαύμαζα πολύ. Του είπα τι σκέφτομαι κι εκείνος απάντησε πως «ναι, πρέπει να τιμήσουμε το δάσκαλο».
Κατόπιν απευθύνθηκα στον Αλκίνοο, τον οποίον τον ήξερα, ήξερα πώς να τον προσεγγίσω και γνώριζα τα συναισθήματά του αλλά δε γνώριζα τους χρόνους του. Στο τέλος μίλησα με το Γιάννη Χαρούλη κι εγώ και ο Σωκράτης. Δέχτηκαν όλοι. Μαζί ακούσαμε μεγάλο αριθμό τραγουδιών και επέλεξαν οι ίδιοι ποια θα πουν, όπως και τον τρόπο με τον οποίο θέλησαν να τα ερμηνεύσουν. Παρακολούθησα τη μουσική πορεία αυτών των ξεχωριστών και εκλεκτών καλλιτεχνών και ακούγοντας τις περσινές παραστάσεις τους εδώ στην Αθήνα έζησα κι εγώ, όπως το πιστό και φανατικό κοινό τους αυτήν τη μέθεξη, αυτό το πάθος, το μεγάλο ηλεκτρισμό που δημιουργούν με τον κόσμο τους. Με έναν απλό, αληθινό και αυθεντικό τρόπο. Αυτή η ποιότητα και το ταλέντο τους, τους επιτρέπει κατά τη γνώμη μου να πλησιάσουν τα τραγούδια του Μίκη, όχι για να τα χρησιμοποιήσουν με αυταρέσκεια αλλά για να τα τιμήσουν με σεβασμό. Ο Μάλαμας, με δωρική φωνή και δημιουργική εσωστρέφεια τραγουδά με ξεχωριστό τρόπο το «Απόστημα» και την «Όμορφη Πόλη». Ο αγαπημένος Αλκίνοος, ο σύγχρονος λυρικός με έμπνευση, ποιητική ευαισθησία απέδωσε έξοχα και αναπάντεχα το «Ναυαγό» ή το «Φύλαξα το όνειρο». Τέλος ο νεότερος, ο Γιάννης Χαρούλης σαν ένα μουσικό βοριαδάκι που μας ήρθε από την Κρήτη, πόσο ωραία και με διονυσιακό ύφος τραγούδησε τα «Περβόλια» ή το «Μοιρολόι της βροχής» και άλλα.
Περισσότερο από το έργο κάθε Έλληνα συνθέτη, τα τραγούδια του Μίκη έχουν ταυτιστεί με κοινωνικές διεκδικήσεις και προσδοκίες μιας ολόκληρης εποχής. Ωστόσο βλέπουμε ότι αρκετά τραγούδια δεν εξαντλήθηκαν, βρίσκουν πάλι το νόημά τους, είναι ικανά να εμπνεύσουν νέες, αναπάντεχες εκδοχές σε νέους, ταλαντούχους δημιουργούς και ερμηνευτές. Γνωρίζουμε τα τραγούδια, είναι διαχρονικά, όμως τώρα, με αυτές τις εκτελέσεις αποκαλύπτονται και ως σύγχρονα. Θέλω να τους ευχαριστήσω όλους από καρδιάς για τη συνεργασία και την προθυμία τους και ασφαλώς για το αποτέλεσμα. Ευχαριστώ τη Μαργαρίτα Μυτιληναίου για τη βοήθειά της και όλους τους συνεργάτες που συνέβαλλαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Ο καθένας έβαλε την ευαισθησία του, την αλήθεια του κι αυτό είναι που μετράει.
Σωκράτης Μάλαμας: Υπάρχει συναισθηματική σχέση μου με το Μίκη Θεοδωράκη. Τον γνωρίζω από τότε που γεννήθηκα, όταν άρχισα να ακούω τραγούδια ήταν τα δικά του που παίζονταν στο σπίτι μας. Περιέγραψε το σχήμα του κόσμου μας τουλάχιστον για τέσσερις δεκαετίες. Συνεχίζει τώρα να λειτουργεί μέσα μου, μέσα στις καρδιές μας. Στα προγράμματά μας φιλοξενούμε συνεχώς δικά του τραγούδια, μεταφέρουμε τον ποιητικό λόγο που έχει προτιμήσει ο ίδιος. Στην ουσία το 99% του έργου του έχει πάρει τις λέξεις, τις εκφράσεις, τις σκέψεις και τα αιτήματα των ποιητών. Θέλω μονάχα να του πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ γιατί υπήρξε και υπάρχει ακόμη στη ζωή μου.
Γιάννης Χαρούλης: Θέλω να πω κι εγώ ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση στη συμμετοχή αυτού του δίσκου. Ήταν σα να υπάρχει ένας κήπος και η Μαρία κάλεσε κι εμάς να μπούμε μέσα, να μυρίσουμε και να αισθανθούμε. Είμαι πραγματικά ευτυχισμένος που βρίσκομαι μέσα στη μουσική, κι αυτό είναι ένα δώρο που πήρα από τους γονείς μου, τους προγόνους μου. Όμως, το να έχω την ευκαιρία να τραγουδήσω τέτοια τραγούδια, που είναι η ιστορία που βγήκε από μέσα αυτού του ανθρώπου, ήταν ένα μάθημα για μένα και θέλω να τον ευχαριστήσω, όπως και τους ποιητές που μας έβαλαν σε αυτά τα μονοπάτια. Ήταν μια μεγάλη εμπειρία και βγήκα πιο πλούσιος από αυτό.
Αλκίνοος Ιωαννίδης: Είναι μεγάλη χαρά η συμμετοχή μου σε αυτό το εγχείρημα, είναι σημαντικό για μένα. Έχοντας μεγαλώσει στην Κύπρο σε εποχές δύσκολες, πριν, αλλά κυρίως μετά την Εισβολή, τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και η φωνή της Μαρίας Φαραντούρη έζησαν μαζί μας όλες τις δυσκολίες, όλη την τραγωδία και όλη την προσπάθεια να σταθούν στα πόδια τους οι άνθρωποι και ο τόπος. Για μένα έχουν έναν ιερό χαρακτήρα τα τραγούδια αυτά, γιατί έχουν περάσει μέσα από βαθιά βιώματα, ριζωμένα και σημαντικά. Διάλεξα τραγούδια τα οποία δε μπορούν να χαρακτηριστούν πολιτικά ίσως με εξαίρεση το «Διότι δεν συνεμορφώθην» σε στίχους του ίδιου του Θεοδωράκη, τραγούδια που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά, πιο λυρικά κάποια από αυτά, τραγούδια των οποίων με άγγιξαν και οι στίχοι, πολύ. Το «Ματωμένο Φεγγάρι» του δίσκου, είναι το πρώτο τραγούδι που είπε δισκογραφικά η Μαρία και αναφέρεται στην Κύπρο και με συγκινεί ιδιαίτερα. Νιώθω τιμή που το τραγουδώ και ακόμη πιο μεγάλη τιμή που η Μαρία κάνει τις δεύτερες φωνές σε αυτό. Ένα μάθημα που πήρα από όλη αυτήν την ιστορία είναι το πάθος με το οποίο αντιμετώπισαν και η Μαρία και ο Μίκης Θεοδωράκης αυτήν την παραγωγή. Ήταν παρόντες σε όλη τη διαδικασία και μου έκανε τρομερή εντύπωση επειδή δεν το έκαναν ούτε για τη δόξα, ούτε για τα χρήματα. Οφείλω να το πω και να τους ευχαριστήσω.
Τα σημείωμα του Μίκη Θεοδωράκη για την έκδοση: Σας ευχαριστώ γιατί η αγάπη σας για το έργο μου με έκανε να νιώσω μεγάλη συγκίνηση κι ευτυχία. Η επιβεβαίωση για τον καλλιτέχνη είναι σκοπός ζωής. Κι όταν προέρχεται από συναδέλφους του και μάλιστα με τον πλούτο και την ποιότητα έργου και με τη σφραγίδα της αναγνώρισης από το πλατύ κοινό που έχετε εσείς, τότε η χαρά και η ικανοποίηση είναι ακόμη πιο μεγάλη. Ειδικά για μένα, που από το ξεκίνημά μου ήρθα σε σύγκρουση με το μουσικό μας κατεστημένο. Η δημιουργική σας ενασχόληση με τα τραγούδια μου αποτελεί πολύτιμη επιβεβαίωση για την ορθότητα των απόψεών μου. Είμαι περήφανος για σας γιατί γίνατε με το σπαθί σας επίλεκτα μέλη εκείνης της ελληνικής μουσικής οικογένειας που εκφράζει περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο την ψυχική δύναμη της πολιτιστικής μας παράδοσης η οποία ειδικά σήμερα προσφέρει αντοχή, ελπίδα και δύναμη στο δοκιμαζόμενο λαό μας.
Κάθε τραγούδι του ατμοσφαιρικού αυτού δίσκου λέει μια ιστορία. Παραδοσιακά όργανα συμπράττουν με νέες τεχνολογίες, λαϊκό και σύγχρονο στοιχείο δημιουργούν ένα αισθαντικό μουσικό αμάλγαμα. Ο λυρικός Ιωαννίδης, ο δωρικός Μάλαμας (τόσο εύστοχη η Μαρία Φαραντούρη) και ο αισθαντικός Χαρούλης δίνουν νέες διαστάσεις σε τραγούδια που γράφτηκαν παλαιότερα, αγγίζουν όμως το σημερινό ακροατή. Η φωνή της Μαρίας Φαραντούρη στα τρία τραγούδια που ερμηνεύει, παραμένει αναλλοίωτη και ζεστή, σα χάδι στην καρδιά.
Στην εποχή που η μουσική παράγεται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και οι στίχοι εξαντλούνται σε παρά φύσιν ελληνικά, το «Φύλαξα τ’ όνειρο» είναι αυτό ακριβώς: ένα μουσικό και στιχουργικό όνειρο που έμεινε φυλαγμένο και τώρα γίνεται πραγματικότητα για να σας ταξιδέψει.