Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Σύρμο

Ο διεθνούς φήμης ζωγράφος Γιάννης Νίκου, επιστρέφει την τέχνη της ζωγραφικής στη βάση της, παίρνοντας την σκυτάλη από τους Bosch, Van der Heyden, Breughel, Goya και εκφράζοντας το δικό του ύφος μέσα από τον συμβολικό ρεαλισμό και την φαντασία. Επιβάλλεται στον θεατή μέσω της άρτιας τεχνικής του και της έμφασης που δίνει, ακόμη και στην παραμικρή λεπτομέρεια του σχεδίου. Την πρώτη στιγμή που κοιτάζεις τα έργα του αισθάνεσαι δέος, λόγω των μεγάλων διαστάσεων και των ζωντανών χρωμάτων του κάθε πίνακα. Αρκούν λίγα δευτερόλεπτα παρατήρησης, για να κατανοήσεις πως αντικρίζεις τους πίνακες ενός – εν ζωή- κλασσικού ζωγράφου. Πίνακές του βρίσκονται  σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στο εξωτερικό και την Ελλάδα. Σπουδαίοι κριτικοί της τέχνης έχουν εντρυφήσει με εκτενείς αναλύσεις στο έργο του. Είναι ξεχωριστή στιγμή για ‘μένα να συνομιλώ μαζί του για την προσωπικότητα, την πορεία του, αλλά και για την τέχνη της ζωγραφικής.

Οι κριτικοί της τέχνης – στο εξωτερικό και στην Ελλάδα – σας αποκαλούν «ζωγράφο του μαγικού ρεαλισμού». Αν η ζωή μας ήταν ένας πίνακας, τι θα ονομάζαμε «μαγικό» μέσα στον ρεαλισμό της καθημερινότητας;

Την υπέρβαση του νου, το ξεπέταγμα από την καθημερινότητα με την βοήθεια της φαντασίας στον χώρο τον ονειρικό, όπου δεν μας αγγίζει τίποτε και ταξιδεύουμε με απόλυτη αίσθηση, μακριά από τα τετριμμένα και τα επίγεια.

Το σύνολο του έργου σας αποτελείται περίπου από 3.500 πίνακες, οι οποίοι χωρίζονται σε κύκλους όπως ο αλληγορικός, ο ιστορικός, ο μυθολογικός, ο μεσαιωνικός κ.α. Αν ανοίγατε έναν νέο κύκλο, πως θα τον ονομάζατε και τι θα μπορούσε να περιέχει;

Θα ήταν ο κύκλος αυτών των έργων που ονειρεύτηκα να ζωγραφίσω, αλλά ακόμη δεν ήρθε η ώρα. Έχουν συσσωρευτεί πολλά, μα πάρα πολλά έργα στον νου μου. Στον σωστό χρόνο θα γίνουν κι αυτά!

Στους πίνακές σας, μέσα από το πρίσμα της φαντασίας και των συμβολισμών, χρονικογραφείτε στιγμές της Ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Αυτές οι κρυφές ματιές στο παρελθόν, είναι μια παρακαταθήκη που αφήνετε για τους ακόμη αγέννητους ανθρώπους;

Η καταγραφή της ιστορίας παγκοσμίως αλλά κυρίως της Ελληνικής, είναι υποχρέωση της τέχνης διότι μόνον έτσι, με την εικόνα και χωρίς λόγια, ο καλλιτέχνης γίνεται η πηγή της αλήθειας. Γίνεται ο χρονικογράφος για ό,τι συνέβη, ώστε να επαναληφθεί εάν χρειαστεί ή να μην το ξαναζήσουμε ποτέ. Οι ιστορικοί πίνακες είναι παγκόσμια κληρονομιά για τους αγέννητους ακόμα ανθρώπους. Θα τους θυμίζουν το χρέος τους και τον δρόμο τους.

Ένα χαρακτηριστικό των περισσότερων έργων σας κύριε Νίκου, είναι οι μεγάλες διαστάσεις τους. Τι σημαίνει αυτή η έννοια του όγκου για εσάς;

Η μεγάλη διάσταση ενός πίνακα – κυρίως επικού θέματος – μου δίνει την ευκαιρία να βάζω τον θεατή μέσα στον πίνακα. Να μετέχει των δρώμενων, να γίνεται μέρος αυτών, να χαίρεται ή να συμπάσχει. Εάν συμβεί αυτό που – πάντα συμβαίνει – έχω πετύχει τον σκοπό μου, που είναι να φύγει ο θεατής από την ζωγραφική και να ψάξει τον εαυτό του.

Τι μορφή θα δίνατε στον Θεό αν τον ζωγραφίζατε;

Αν ζωγράφιζα τον Θεό, αν προσπαθούσα δηλαδή, δεν θα έκανα τον παππού πάνω από τα σύννεφα με τους αγγέλους και τους αγίους γύρω του. Περισσότερο θα ήταν μία εκτυφλωτική λάμψη με μεγάλη αύρα και ιριδισμούς. Είναι αυτό που αισθάνεται το βάθος της ψυχής μας, αλλά δεν μπορούμε να το εκφράσουμε με λόγια, αλλά ούτε και με εικόνα εύκολα.

Στην εποχή που ζούμε, υπάρχουν πίνακες που είτε καλύπτονται εξ ολοκλήρου από ένα χρώμα, είτε δημιουργήθηκαν από τυχαίες εκτινάξεις του πινέλου και κοστίζουν αρκετές χιλιάδες ευρώ. Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό το είδος ζωγραφικής;

Αν η φαντασία ενός ζωγράφου περιορίζεται σε ένα χρώμα ή τυχαίες εκτινάξεις του πινέλου, θα πω ότι ο ζωγράφος αυτός δεν έχει να δώσει πολλά στην ιστορία της τέχνης. Επίσης, αυτοί που θα δώσουν αρκετές χιλιάδες ευρώ για έναν πίνακα αυτής της μορφής, προσφέρουν πολλά για τον μηδενισμό της τέχνης και τίποτε άλλο.

Σε έναν από τους πολλούς με ισχυρούς συμβολισμούς πίνακές σας, επτά ιππότες είναι ολόκληροι κλεισμένοι μέσα στις πανοπλίες τους· λευκά πουλιά πετούν ελεύθερα από πάνω τους στις αχτίδες φωτός που μπαίνουν από το παράθυρο. Είναι κάπως έτσι ο κόσμος μας πλέον; Κλειδωμένος εντός του, σε δόγματα και δοξασίες μην βλέποντας την ελευθερία γύρω του;

Ναι, οι πανοπλίες είναι η φυλακή του καθενός μας αλλά και η προστασία. Τα δε άσπρα περιστέρια είναι οι ελπίδες και τα όνειρά μας που αυτά, είναι ελεύθερα…

Τι είναι εκείνο που σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο να δημιουργείτε σχεδόν αποκλειστικά ελαιογραφίες;

Η ελαιογραφία έχει δώσει εξετάσεις μέσα από τους αιώνες σε διάρκεια και σταθερότητα, τα χρώματα δεν χάνουν την λάμψη τους. Ποιος μας λέει ότι ένας πίνακας ζωγραφισμένος με ακρυλικά π.χ. θα υπάρχει μετά από 100 χρόνια; Βέβαια το λάδι είναι το πιο δύσκολο υλικό για να δουλέψεις! Θέλει εμπειρία, για να μην λασπώσει το χρώμα και τεχνική για να ζωγραφίσεις ό,τι φανταστείς.

Είστε παντρεμένος με μία αξιόλογη γυναίκα που στέκεται με θαυμασμό στο πλευρό σας. Πόσο και πως σας έχει βοηθήσει στην τέχνη σας το γεγονός αυτό;

Δεν είναι απλώς αξιόλογη, είναι τα πάντα! Εμπνέεται, καλύπτει, προβλέπει ό,τι πρόκειται  να συμβεί, κάνει μια υπέροχη κριτική την ώρα που δημιουργείται το έργο και έτσι μου παρέχει και ψυχολογική υποστήριξη την στιγμή που την χρειάζομαι. Όχι 3.500 έργα δεν θα είχα κάνει, αλλά ούτε 1000 καλά καλά! Είναι τα πάντα για μένα.

Τι συμβαίνει εσωτερικά στον Γιάννη Νίκου, αμέσως μετά την πρώτη πινελιά και λίγο πριν την τελευταία ενός πίνακά του;

Όταν μιλάμε για την πρώτη πινελιά ενός έργου, θέλει μεγάλο θράσος για να την βάλεις. Σκέψου να θέλεις να ζωγραφίσεις την Άλωση της Κωνσταντινούπολης σε 5,40 μέτρα λευκό τελάρο, που θα την βάλεις; Όσο για την τελευταία πινελιά, θα θυμηθώ τον πρώτο μου δάσκαλο τον Θεόδωρο Δρόσο που έλεγε ότι: «ο καλός ζωγράφος ξέρει πότε θα βάλει την τελευταία πινελιά για να μην χαλάσει το έργο, φορτώνοντάς το με περιττά στοιχεία, φλυαρώντας, κάνοντας το έργο βαρετό στον θεατή».

Το έργο σας έχει παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές εκθέσεις σε Ρώμη, Μιλάνο, Μπρέσια, Γένοβα, Τορόντο, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βρυξέλλες, αλλά και σε ομαδικές στην Νέα Υόρκη, το Παρίσι, την Βασιλεία κ.α. Πείτε μας μία αξέχαστη στιγμή για εσάς, από τις εκθέσεις αυτές.

Πολλά έχω να θυμηθώ από τις εκθέσεις μου στη διάρκεια της καριέρας μου, αλλά αυτό που θα μου μείνει αξέχαστο, είναι τα εγκαίνια της ατομικής – τιμητικής μου έκθεσης στο Γκάζι το 2009. Πηγαίνοντας για την έκθεση, πλησιάζοντας, είδα ότι ο κόσμος που προσήλθε ήταν τόσος, που δεν χώρεσε σε 5 τεράστιες αίθουσες (πάνω από 2.000 τ.μ) και περίμενε από έξω για να μπει με την σειρά του. Ήταν πάνω από 2000 άτομα. Τότε κατάλαβα ότι είχα να ζωγραφίσω ακόμη πολύ, μα πάρα πολύ.

Πως αντιδρούν τα μικρά παιδιά στην θέα των έργων σας;

Τα παιδιά θαυμάζουν αυτό που καταλαβαίνουν – και καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα απ’ ό,τι πιστεύουμε. Όποτε έρθουν σε επαφή με τα έργα μου ενθουσιάζονται και μου ζητάνε πολλές φορές αυτόγραφα ή μου ζητάνε να εξηγήσω, να πω την ιστορία του πίνακα. Αλλά εδώ θα αναφέρω κάτι που δε θα ξεχάσω ποτέ. Είχα ζωγραφίσει σε έναν πίνακά μου τον Ρίκο, τον σκύλο μας. Η Λώρα η σκυλίτσα μας είδε αυτόν τον πίνακα που ήταν ακουμπισμένος στο πάτωμα. Στάθηκε, τον κοίταξε και άρχισε να του γαβγίζει! Τι δουλειά είχε εκεί να την κοιτάζει αμίλητος; Έλα Ρίκο, βγες έξω… Από μικρό μαθαίνεις την αλήθεια!

Σε ποιο ιστορικό γεγονός που ακόμη δεν έχετε «εξιστορήσει» σε πίνακά σας, θα εντάσσατε την φιγούρα σας και γιατί θα θέλατε να ήσασταν εκεί «παρών;»

Θα φανεί παράξενο αλλά θα ήθελα να ήμουν εκεί στην Ναυμαχία της Ναυπάκτου· εκεί όπου συγκρούστηκε η Χριστιανοσύνη με τους Μωαμεθανούς και νίκησε.

Που και πότε μπορούμε να απολαύσουμε πίνακες σας και τι ακολουθεί στο μέλλον για τον Γιάννη Νίκου;

Σύντομα θα μπορώ να ανακοινώσω το πρόγραμμά μου για τις μελλοντικές μου κινήσεις, οι οποίες στηρίζονται πάντα στην δημιουργία και την διάθεση, να ζωγραφίσω με την ίδια ένταση όπως όταν ξεκίνησα. Οι κινήσεις, εκθέσεις και events έπονται και στηρίζουν πάντα την επιθυμία μου να βρεθώ στο εργαστήριο, για να ξεκινήσει η μέρα. Μπορεί και στις 7 το πρωί να είμαι με το πινέλο στο χέρι, στοχεύοντας σ’ έναν καινούριο πίνακα. Το μέλλον θα έχει πολλή εικαστική δράση και αποτέλεσμα!

(πληροφορίες,  πλήρες βιογραφικό και δείγμα της δουλείας του Γιάννη Νίκου θα βρείτε στο προσωπικό του site: www.iannisnikou.gr)