Συνέντευξη στην Άννα Παχή
Τα γεγονότα του καλοκαιριού καθυστέρησαν τη δημοσίευση της συνέντευξης του Κωνσταντίνου Σπηλιωτόπουλου. Ο ταλαντούχος εικαστικός, παρουσίασε πρόσφατα τη δουλειά του, μέσα από την ατομική έκθεση με τίτλο «NeverINtheRIGHTorder» στην Depot Art Gallery. Πάντα πίστευα πως η Τέχνη έχει μαγικές δυνάμεις. Ανακαλύψτε τις.
Μίλησέ μας για τη δουλειά σου.
Χωρίζω το έργο μου σε τρία επίπεδα, για τα οποία έχω την αίσθηση πως αν τα δουλέψω καλά θα ‘βγει’ πιο δυνατό έργο. Πρόκειται για το τρίπτυχο «σύνθεση, τεχνική, χρώμα». Το πρώτο, είναι η πρωτότυπη, ευρηματική και κυρίως, ανθρωποκεντρική σύνθεση. Πολλοί ζωγράφοι κατευθύνονται στο ανεικονικό, στο ασαφές, με κέντρο την τεχνική και το χρώμα. Θεωρώ ότι η ανθρωποκεντρική σύνθεση είναι που θα μπει στην καρδιά, όχι κάτι έξω από τον άνθρωπο. Ο έρωτας, η αγάπη, η οικογένεια. Αυτά θα σου μιλήσουν, γιατί, κακά τα ψέματα, πυρήνας της ζωής είναι ο άνθρωπος, η ψυχή και μετά η φύση. Πιστεύω πως όλα τα σπουδαία πράγματα έχουν γίνει γύρω από τον άνθρωπο και την ψυχή του. Δε με ενδιαφέρει τόσο ο ρεαλισμός, τον παντρεύω με το μοντέρνο. Θέλω να βλέπεις το έργο και να ξαφνιάζεσαι, να το ψάχνεις, να σου φαίνεται παράξενο. Επιμένω στη σύνθεση, γιατί, αν βγει μαγική και ωραία είναι το μισό του έργου. Κατόπιν ασχολούμαι με το χρώμα και την τεχνική, που φυσικά προϋποθέτουν κούραση. Παιδεύτηκα πολύ για να βρω τη δική μου, το ‘κέντημα’ . Πρόκειται για κοφτή κίνηση ενώ συχνά παίζω και με απλωτές πινελιές.
Μου θύμισε αρκετά, ψηφιδωτό.
Έτσι φαίνεται, αλλά δεν είναι. Το ψηφιδωτό είναι κουραστικό στην όψη. Πίνακες αυτής της τεχνοτροπίας μπορεί να ζαλίσουν, ακόμη κι όταν τους έβλεπα από μακριά. Προσπαθώ έτσι ώστε η δουλειά μου να είναι ανάλαφρη, να χαϊδεύει τα μάτια.
Αυτά που βλέπω πάντως, σου φτιάχνουν τη διάθεση.
Αν η σύνθεση δουλευτεί καλά με την τεχνική και το χρώμα, βγαίνει κάτι πολύ όμορφο. Η βαρύτητα βρίσκεται στο θέμα, αυτό τραβά το θεατή. Αν του αρέσει, δημιουργούνται συναισθήματα και προκύπτει κάτι ‘βελούδινο’. Αρκετοί συνάδελφοι δεν προσέχουν τη σύνθεση. Θεωρώ πως όσο καλός κολορίστας κι αν είσαι, αν το έργο δεν απεικονίζει κάτι, δε θα μαγέψει το ίδιο. Άλλη μαγεία έχει ο Πικάσο, άλλη ο Πόλοκ. Στον Πόλοκ βλέπεις απλωμένα χρώματα, στον Πικάσο βλέπεις ανθρωποκεντρικά, τρισδιάστατα, κατακερματισμένα έργα. Τον θεωρώ πιο μαγικό, όσο κι αν αναγνωρίζω την ιδιοφυΐα του Πόλοκ. Ο Νταλί επίσης είναι εικονικός.
Έχεις επηρεαστεί από Πικάσο.
Ναι, αν και κατάφερα να βρω το δικό μου ύφος. Οι επιρροές είναι αναπόφευκτες. Ο Πικάσο δεν βάζει συναίσθημα, εκτός από την Μπλε Περίοδο, ασχολείται με τη γραμμή και τη φόρμα, κάνει κυβισμό. Αντίθετα, για μένα είναι απαραίτητο το συναίσθημα στους πίνακες. Εκείνος είναι αυστηρά γεωμετρικός, εγώ παίζω περισσότερο με την καμπύλη. Εμπνέομαι από προσωπικά βιώματα ενώ ο Πικάσο έχει άλλες φιγούρες. Επίσης θεωρώ πως το έργο του βγάζει μια βιαιότητα. Από όσο γνωρίζω, έτσι ήταν και στη ζωή του, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν ήταν μεγαλοφυΐα. Δικός μου στόχος, είναι η τρυφερότητα. Υπάρχει τεράστια διαφορά. Εκείνος ασχολείται με τη σεξουαλικότητα, εγώ μιλώ για την αγάπη. Αυτά τα αναφέρω για να μην θεωρηθώ μιμητής..
Πόσον καιρό ζωγραφίζεις;
Γύρω στα τριάντα χρόνια. Έχω κάνει κι άλλα πράγματα, αθλητισμό, καράτε.. κατέχω τρεις μαύρες ζώνες. Ασχολούμαι με τη φιλοσοφία, διαβάζω πολύ. Θεωρώ τον εαυτό μου πολυδιάστατο, αγαπώ πολλά πράγματα, παθιάζομαι με αυτά. Η μέρα μου μοιράζεται ανάμεσα στη φιλοσοφική σκέψη, στη ζωγραφική και το καράτε. Θα ήθελα να θεωρούμαι φιλόσοφος-καλλιτέχνης-πολεμιστής.
Ωραίο τρίπτυχο.
Αρχαιοελληνικό. Αγαπώ την αρχαία Ελλάδα. Η σκέψη μου είναι εστιασμένη εκεί. Κι αν βάλεις ταυτόχρονα ότι μου αρέσει πολύ η μουσική, γράφω και ποίηση, αντιλαμβάνεσαι πως στρέφομαι στο αρχαίο ελληνικό ιδεώδες.
Τα πορτραίτα σου είναι από μοντέλα;
Ζωγραφίζω συχνά πρόσωπα από το μυαλό μου. Παρατήρησα όμως με ένα υπαρκτό πρόσωπο το έργο γίνεται πιο ωραίο, επειδή είναι αληθινό, αυθεντικό. Στην αρχή προσπαθώ να κάνω κάτι ρεαλιστικό και μετά το παντρεύω με το μοντερνισμό. Είναι πιο πρωτότυπο έτσι.
Θα μπορούσες να χαζεύεις τον κάθε πίνακα επί ώρες και πάντα να ανακαλύπτεις κάτι καινούριο.
Με ενδιαφέρει το βάθος, η ουσία, όχι η επιφάνεια. Το έργο μου βασίζεται στο συναίσθημα, όχι στη γραμμή και τη φόρμα. Καθώς έχω επηρεαστεί και από τον Βαν Γκογκ, θέλω να σκάψω βαθιά στο συναίσθημα. Τι σημαίνει έρωτας; Τα δυο να γίνουν ένα. Μια ψυχή, ένα σώμα. Όταν θες να κάνεις κάτι ερωτικό, καλό είναι να προκύψει τόσο η σωματική όσο και η ψυχική ένωση, το συναίσθημα της αγάπης. Έχω δει έργα όπου ένας άνδρας και μια γυναίκα κοιτάζονται από απόσταση. Αυτό, για μένα δεν είναι έρωτας. Ο έρωτας είναι μια μάζα, δε χωρίζει ποτέ. Αυτή είναι η αληθινή ουσία του έρωτα.
Αυτή ήταν η πρώτη σου έκθεση;
Έχω κάνει έξι ατομικές κι έχω συμμετάσχει σε αρκετές ομαδικές. Αυτή όμως ήταν η πιο καλή γιατί θεωρώ πως έγινε στον καλύτερο – μέχρι στιγμής – χώρο, στην γκαλερί Depot. Τα περισσότερα έργα είναι των δυο τελευταίων χρόνων, και μερικά παλαιότερα.
Πόσος χρόνος χρειάζεται συνήθως;
Η τεχνική που χρησιμοποιώ είναι όντως χρονοβόρα. Κεντάς το έργο ξανά και ξανά, σε πολλές στρώσεις. Το συνθέτουν χιλιάδες πινελιές. Δε με πειράζει όμως να κουραστώ, με ενδιαφέρει να βγει καλό το έργο. Κι έτσι πρέπει.
Είδα ένα πορτραίτο του Bowie και ξέρω πως σου αρέσουν οι Beatles.
ΟΙ Beatles, ο Bowie, οι Rolling Stones.. Είμαι ροκ τύπος, μεγάλωσα με αυτούς. Ακούω μουσική κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ. Οι Beatles έχουν αγάπη, αισιοδοξία, φως.. Ο Bowie κι οι Stones κέφι, το διονυσιακό στοιχείο.. Μου αρέσει αυτό. Από τη μια ο έρωτας, από την άλλη ο διονυσιασμός. Όλα με επηρεάζουν υποσυνείδητα και τα βγάζω στα έργα. Η μουσική είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τη ζωγραφική και πιστεύω πως η μουσικότητα βγαίνει στο τελάρο. Όπως και η κίνηση. Και το συναίσθημα βέβαια.
Δουλεύεις σε κάτι άλλο τώρα;
Σκέφτομαι το θέμα ενός πίνακα με τον οποίον θα συμμετάσχω σε μια ομαδική έκθεση στο Παρίσι. Είναι σημαντικό για μένα, έχω ιδιαίτερη σχέση με την πόλη, παραλίγο να γεννηθώ εκεί. Γενικά, ένα έργο πρέπει να το βλέπεις συχνά. Ο Τσαρούχης πήγαινε κι έβλεπε τα έργα στα μουσεία για να τα καταλάβει και να εμβαθύνει περισσότερο. Ο καλλιτέχνης γυρνά πίσω στο έργο του, όλη του τη ζωή. Δε μπορείς να καταλάβεις κάτι με μια ματιά. Το κάνω κι εγώ, για να ελέγξω πιθανές ατέλειες. Συνήθως γεμίζω τα έργα μου με φιγούρες, πρόσωπα, σώματα, ζωγραφικά ευρήματα.. Μου αρέσει να κινώ κόσμους σε ένα έργο, να βγάζω ιδέες. Να δημιουργείται κάτι στέρεο, που σε ανεβάζει. Να βγαίνουν θετικά συναισθήματα. Θα έλεγα πως ανήκω στην πολυπλοκότητα, συμπληρώνοντας πως και η λιτότητα δημιουργεί σπουδαία έργα.
Μίλησες για θετικά συναισθήματα.
Πολλοί ζωγράφοι βγάζουν κατάθλιψη, χωρίς να είναι κακό αυτό. Θεωρώ καλύτερο όμως να εκφράζεις αισιοδοξία. Μη νομίζεις πως κι εγώ είμαι πάντα σε καλή κατάσταση. Υπάρχουν άσχημες στιγμές, κάνω όμως την υπέρβαση για να βγει το έργο καλό. Δε θέλω να βγάλω κάτι μαύρο. Για μένα άλλωστε, η Τέχνη είναι Υπέρβαση, όπως και η ζωή, πας από το αρνητικό στο θετικό. Ότι και να γίνει, αυτό θα κάνω. Θα βγάζω φως κι ας υποφέρω. Το ίδιο γίνεται και αλλού. Ο προπονητής μιας ομάδας, λέει στον παίκτη: «δε με νοιάζει τι θα κάνεις, θέλω να βάλεις γκολ». Στο Μουντιάλ, χάρηκα πολύ για την Κροατία. Δεν της έδινε κανείς σημασία, αλλά έκανε τεράστια υπέρβαση και νίκησε.
Βλέπεις Μουντιάλ.
Στην τετράδα, τα παιχνίδια είναι ωραία, έχουν πάθος, ψυχή. Δεν τα χάνεις, ακόμη κι αν δεν είσαι ποδοσφαιρόφιλος. Είναι ωραίο άθλημα και στις μεγάλες διοργανώσεις, βλέπεις πολύ ωραία παιχνίδια. Άλλωστε, έπαιζα χρόνια μπάσκετ, θα πήγαινα στην πρώτη Εθνική, αλλά αρρώστησα και κατόπιν στράφηκα στην Τέχνη. Νομίζω πως μερικά πράγματα, όπως αυτό, είναι μοιραία.
Πιστεύω πως θα το έκανες έτσι κι αλλιώς.
Ίσως αν δεν αρρώσταινα, να μην ασχολιόμουν ποτέ με την Τέχνη. Πάντα ζωγράφιζα, αλλά λίγο. Έπαιζα συνέχεια μπάσκετ. Δεν ήξερα ότι μπορώ να φτάσω τόσο μακριά στην ζωγραφική. Στην πορεία ανακάλυψα μέσα μου ιδέες και συναισθήματα. Όραμα. Συχνά έχουμε ικανότητες που δεν γνωρίζουμε, κι όταν βγαίνουν τελικά προς τα έξω, απορούμε. Δεν περίμενα ποτέ πως θα κάνω καράτε, μου φαινόταν δύσκολο. Τώρα που μπήκα στο πνεύμα, καταλαβαίνω περισσότερα.
Μπορούμε να κάνουμε τα πάντα.
Σίγουρα, αλλά θέλει σκληρή δουλειά. Χωρίς αυτήν, δε γίνεται τίποτα. Και μεγάλη πίστη στον εαυτό σου. Με αυτά τα δυο μπορείς να πας πολύ μπροστά. Η πίστη στον εαυτό μας είναι το παν, όπως έλεγε κι ο Γκαίτε. Θεωρώ τον εαυτό μου ζωγράφο του έρωτα αλλά και της ελευθερίας. Έχω εμβαθύνει το ίδιο και στα δυο. Τα έργα της Ελευθερίας είναι πιο φιλοσοφικά, δεν έχουν σχέση τόσο με την αγάπη και την τρυφερότητα, όσο με τον πόνο που προσπαθεί να γίνει Υπέρβαση, να μετουσιωθεί σε Ελευθερία. Είναι έργα που έχω ζήσει μέσα μου. Χρόνια μελετώ την ιδέα της Ελευθερίας και χρόνια προσπαθώ να κάνω υπέρβαση του πόνου, καθώς έχω το μερίδιό μου σε άσχημες καταστάσεις. Αν δεν ξέρεις κάτι καλά, δεν το αποδίδεις σωστά. Έζησα βαθιά και τον έρωτα. Όχι στην ευδαιμονική του διάσταση, υπήρξα συχνά άτυχος. Έρωτας είναι οι δυο ψυχές να γίνουν μια, μέσα από τη θυσία του Εγώ. Με το Εγώ στη μέση ο έρωτας εξατμίζεται, χαλάει. Η θυσία του Εγώ και από τους δυο είναι που τον δημιουργεί. Για αυτό οι περισσότεροι δε ζουν αληθινούς έρωτες. Εισέρχεται το φιλάργυρο συναίσθημα που σκοτώνει τον έρωτα. Πρέπει να είσαι λίγο ιδεαλιστής για να δεις τα πράγματα σε βάθος, οι περισσότεροι είναι υλιστές, δε μπορούν να εμβαθύνουν στη ζωή, ούτε στην τέχνη. Πρέπει να αγαπάς την Ιδέα.
Ίσως η Τέχνη βοηθήσει.
Ναι, μπορεί. Δυστυχώς αρκετοί καλλιτέχνες μπαίνουν στην παγίδα του εγωισμού, του ανταγωνισμού και δεν εξελίσσονται. Αν είσαι βαθιά ιδεαλιστής, κοιτάς τον άλλον φιλικά. Το θέμα είναι να πραγματοποιήσεις τη δική σου ιδέα. Αν έρθει η επιτυχία ήρθε. Με το να δημιουργείς αντιπαλότητες, δεν την ‘καλείς’, αντιθέτως, γίνεσαι αντιπαθής. Είναι μάταιο. Αν έχεις να δείξεις κάτι αληθινά καλό, θα φανεί. Δεν σε ενδιαφέρει τι κάνει ο άλλος.
Νομίζω πως ο μόνος που ανταγωνίζεσαι είναι ο εαυτός σου.
Πρέπει να βλέπεις το καλό κομμάτι του και να πολεμάς το κακό. Ο Βούδας έλεγε: « Όλος ο αγώνας του ανθρώπου είναι να κατακτήσει το Εγώ». Αν το καταφέρει, δαμάζει όλες τις αδυναμίες της καρδιάς, κι έχει πολλές. Εγωισμός, ματαιοδοξία, συκοφαντία. Τιθασεύοντας αυτές τις αδυναμίες, γίνεσαι ο κατακτητής του Εγώ. Ανταγωνιστικοί είναι εκείνοι που δε μπορούν να νικήσουν τις αδυναμίες της καρδιάς. Όσοι τις κατακτούν, μέσω της φιλοσοφικής σκέψης που είναι απαραίτητη, βλέπουν τον ανταγωνισμό να εξαφανίζεται. Δαμάζεις τις αδυναμίες με την αγνή σκέψη. Ο Βούδας λέει «Αγνότητα και Καθαρότητα στη σκέψη, διώχνουν τις αδυναμίες της καρδιάς». Ο καλλιτέχνης πρέπει να διαβάζει και φιλοσοφία, αυτό έχω καταλάβει. Μου αρέσει πολύ μια φράση του Νίτσε «Μια εντολή υπάρχει για σένα: Να είσαι αγνός και καθαρός». Έτσι προσπαθώ να ζω κι εγώ. Αν αυτό το έλεγε ο καθένας, η κοινωνία θα ήταν καλύτερη. Το λένε όμως μόνον όσοι αγαπούν μια πιο φιλοσοφική στάση ζωής και σκέπτονται. Ο υλισμός σκοτώνει αυτή τη φράση, αυτή την ιδέα. Αν ο καλλιτέχνης καταφέρει να βγάλει αγνότητα και καθαρότητα στο έργο του, ακηλίδωτο από εγωισμό και ανταγωνισμό, τότε έχει πετύχει. Αυτός είναι και ο σκοπός της ζωής τελικά. Να βγάζεις το αγνό και καθαρό κομμάτι στη ζωή σου.