Συνέντευξη στην Άννα Παχή
Η Μαρία Χατζηαυξέντη παρουσιάζει μια «Τριλογία Ψυχής» τόσο δική της, όσο και των καλλιτεχνών που προσέφεραν για να πραγματοποιηθεί και να καλύψει όχι μόνο την ανάγκη για έκφραση, αλλά κυρίως, την ανάγκη για παρηγοριά κι ελπίδα. Ανακαλύψτε γιατί.
Πες μας λίγα πράγματα για το ξεκίνημά σου.
Η αλήθεια είναι πως μέχρι τώρα είχα ασχοληθεί μόνο με την ποίηση. Ξεκίνησα από την ποίηση και κατέληξα στον στίχο. Έχω εκδώσει τις ποιητικές συλλογές«Παλίρροια», «Μεταίχμιο» και «Ενοικιάζεται – Πωλείται». Σύνδεσα τους τίτλους και τους έκανα στίχους στην «Τριλογία Ψυχής». Όλα ξεκίνησαν από παρότρυνση του Λάκη με τα Ψηλά Ρεβέρ, ο οποίος παρουσίασε μελοποιημένα ποιήματα απότη τρίτηποιητική συλλογή. Όταν η εκδήλωση τελείωσε, πρότεινε «πρέπει να κάνεις κάτι δικό σου». Απάντησα «αποκλείεται». Μου είπε:«όταν στο λέει ο Λάκης, να ακούς». Αν δεν ήταν εκείνος, μπορεί να μην το επιχειρούσα ποτέ. Έχουμε ιδιαίτερη σχέση, με αγαπάει και τον αγαπώ πολύ. Σκέφτηκα πως ίσως και να είχε δίκιο. Έκανα την προσπάθεια, δειλή κι επιθετική μαζί, για να δω τι θα αποφέρει. Έχω κάποια ευκαιρία ή όχι; Επικοινώνησα με κάποιους παραγωγούς στην Ελλάδα, όπου περιέγραφα τι έκανα και ποια είμαι. Όταν ήρθε στην Κύπρο ο κ. Μίλτος Καρατζάς, μιλήσαμε. Του εξήγησα πως έχουν τα πράγματα, και ότι ο απώτερος σκοπός ήταν φιλανθρωπικός. Κατάλαβε πως σκέφτομαι,για αυτό και είχαμε μια εξαιρετικήεπικοινωνία, με αποτέλεσμα τον Ιούνιο του 2018 να ξεκινήσει η συνεργασία μας. Τον ευχαριστώ που με την εμπειρία του, στήριξε αφιλοκερδώς όλο το έργο.
Οι συντελεστές;
Πρώτος ήταν ο Λάκης Παπαδόπουλος, κατόπιν, ο Νίκος Ζιώγαλας που πλέον με αποκαλεί «αδερφή» του. Ακολούθησαν ο Σταύρος Σιόλας, η Ρίτα Αντωνοπούλου με τον καταξιωμένο Μανόλη Ανδρουλιδάκη, η Μάγδα Βαρούχα, η Μιρέλα Πάχου, ο Γιάννης Ζουγανέλης, η Παμπίνα Κοντέα, η Σαλίνα Γαβαλά, η Βίκυ Καρατζόγλου, η Κωνσταντίνα, ο Δημήτρης Μεσημέρης με τον Νικόλα Φιλήτα, η Μαρία Θεοδότου και η Νεφέλη Αντωνίου, ένα κορίτσι με ιδιαίτερα χαρίσματα, που δε μιλάει αλλά τραγουδάει μετά από πολλαπλές επεμβάσεις.
«Μάζεψες» εξαιρετικούς συνεργάτες που κάτι πρέπει να είδαν σε σένα…
Πέρασα πολύ ωραία, με όλους. Ήταν πολύ θετικοί, προσέφεραν την ερμηνεία τους αφιλοκερδώς, και έτσι το μόνο συμβολικό κόστος που είχαμε ήταν οι ηχογραφήσεις στα στούντιο. Όλα τα χρήματα που μαζεύτηκαν τα περασμένα Χριστούγεννα, πήγαν στον Παγκύπριο Σύνδεσμο «Ένα όνειρο, μια ευχή» για τα παιδιά με καρκίνο και συναφείς παθήσεις http://www.enaoniromiaefxi.com/enaoniromiaefxi/ . Οι περισσότεροι ερμηνευτές ήταν ταυτόχρονα και συνθέτες, όπως ο Λάκης, ο Ζιώγαλας, η Μιρέλα, η Βαρούχα, ο Μεσημέρης, ο Ζουγανέλης και ο Σιόλας. Στην Κύπρο,είχα και έναν εξαίρετο συνεργάτη/συνθέτη και υποστηρικτή,τον Βαλεντίνο Βαλιαντή, ο οποίος προσέφερε αφιλοκερδώςτις υπηρεσίες του, σε ότι απαιτούσε η ολοκλήρωση του δίσκου.
Πως αποφάσισες να διαθέσεις τα χρήματα;
Είμαι εθελόντρια σε πολλούς φορείς. Έχασα την αδερφή μου από εγκεφαλικό ανεύρυσμα στα 19 της χρόνια. Αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια. Από τότε, είπα πως ότι «μαζεύω», θα το δίνω. Αυτό έκανα και με τις ποιητικές συλλογές. Πρώτα αναζητώ χορηγούς και μετά συνεχίζω. Δεν θα μπορούσε αλλιώς να βγει ένας δίσκος με καταξιωμένους καλλιτέχνες. Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος «ΕΝΑ ΟΝΕΙΡΟ ΜΙΑ ΕΥΧΗ»είναι ανεξάρτητος, κιόλα τα χρήματα εκχωρούνται στις οικογένειες που έχουν παιδιά με καρκίνο, χωρίς οποιεσδήποτε διακρίσεις. Όλες μου οι δράσεις γίνονται πάντα«εις μνήμην της αδερφής μου».
Πώς την έλεγαν;
Κυριακή. Εξ ου και το τραγούδι «Σαν να ‘ναι Κυριακή», που περιλαμβάνεται στην «Τριλογία Ψυχής». Ήταν γραμμένο σαν ποίημα για εκείνη, και μετά από χρόνια το χρησιμοποίησα, του έδωσα φτερά για να πετάξει, αγγίζοντας κάθε ανθρώπινη ψυχή που βιώνει μια απώλεια. Μιλά για την ημέρα Κυριακή, αλλά και για την αδερφή μου, ως ένας διφορούμενος παραλληλισμός λέξης. Η οδός Κυψέλης που αναφέρει το τραγούδι, είναι ο δρόμος που έμενε κάποτε, όντας φοιτήτρια στην ΑΣΟΕ.
Έχεις φτιάξει και ωραίες σχέσεις με τους συντελεστές σου.
Με τον καθένα υπάρχει κάτι διαφορετικό. Έχει δημιουργηθεί φιλία και υπάρχει συμπάθεια. Ακόμα και με όσους δεν είχαμε την ευκαιρία να γνωριστούμε καλά, λόγω απόστασης ή δραστηριοτήτων, υπάρχει σεβασμός. Δεν μπορείς να έχεις τους ίδιους δεσμούς με όλους.Από όλους όμως, έχω θετικές ενέργειες, και τους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου. Κανείς δε ζήτησε λεφτά για την ερμηνεία, τη σύνθεση ή τον συντονισμό. Μάλιστα σκεφτόμασταν να κάνουμε μια συναυλία στο νησί, που δυστυχώς ακυρώθηκε 4 φορές λόγω κορωνοϊού, με μέγα χορηγό την Aegean. Οφείλω να το πω αυτό, καθώς το εκτίμησα ιδιαίτερα. Οι άνθρωποι του καλλιτεχνικού χώρου, που πλήγηκαν απεριόριστα, είναι πάντοτε ΦΑΡΟΙ προσφοράς στα κοινωνικά δρώμενα.
Πώς νιώθεις που οι στίχοι σου από λόγια έχουν γίνει τραγούδια, μουσική και εικόνα;
Πιστεύω πως ό,τι γράφεις και μπορεί να τραγουδηθεί, να το ψιθυρίσει κάποιος, μένει στη μνήμη του κόσμου, της ψυχής κι ολόκληρου του σύμπαντος. Νιώθω ότι είναι μια ενέργεια σκέψης που μεταφέρεται παντού. Αν δεν συμβαίνει αυτό, καλύτερα να μη γράφει κανείς. Πρέπει να γράφεις για κάτι που σε αγγίζει…με έμπνευση. Φυσικά, δεν θεωρώ τον εαυτό μου ειδήμονα. Γράφω μόνο όταν κάτι με “τσιγκλάει”, χωρίς να το πιέσω να βγει. Θα βγει όταν έρθει η ώρα του. Έλεγα πάντα πως ο στίχος, η ποίηση, είναι όπως η κυοφορία. Τον έχεις, τον σκέφτεσαι, τον μεγαλώνεις μέσα σου, τον αγκαλιάζεις, τον τρέφεις, τον γεννάς και λυτρώνεσαι. Αφού τον φέρεις στον κόσμο, πρέπει να το δεχτείς έτσι όπως ήρθε. Δεν πετάμε κάτι αν δεν μας ικανοποιήσει, είναι «παιδί» μας. Όπως ο καθένας έχει τον χώρο του στην κοινωνία, στην οικογένεια, στον κόσμο, έτσι συμβαίνει και με αυτά που δημιουργούμε. Ακούω συχνά τους ανθρώπους να απορρίπτουν πράγματα που έχουν κάνει. Δεν πρέπει. Εσύ τα γέννησες, κι έχουν τη θέση τους. Μπορεί απλά να μην τη έχουν βρει ακόμη. Κι εμείς, τώρα ήρθαμε σε αυτόν τον κόσμο. Προϋπήρχαν άλλοι, όπως για τους επόμενους θα προϋπάρχουμε εμείς.
Είσαι φιλοσοφημένος άνθρωπος.
Δεν θα το ‘λεγα… μεγάλη κουβέντα, φιλοσοφημένοι άνθρωποι είναι αυτοί που μας διδάσκουν τη «ζωή»…Έχω σπουδές, ανώτερες, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, μεταπτυχιακά στη Μαθηματική Εκπαίδευση, αλλά μετά φρένο…
Τρία βιβλία ποίησης, στίχοι, πανεπιστήμιο, δύο μάστερ, τρία παιδιά, κι ένας σύζυγος. Πως τα προλαβαίνεις όλα αυτά;
Μάλλον επειδή «δεν κάθομαι» ποτέ. Είμαι υπερκινητική, νιώθω κατάθλιψη όταν δεν βρίσκομαι σε δράση… πάλι καλά που με αντέχει κι ο Άρης. Ξέρω πως μ’ αγαπάει κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εκείνο που εύχομαι σε όλους είναι να βρουν κάποιον που να τους εκτιμά, να τους θαυμάζει και να τους αγαπάει.Αυτή είναι η πραγματική ευτυχία.
Το 2009 παντρεύτηκα, και στα επόμενα 5 χρόνια απέκτησα τα 3 παιδιά μου. Τα παράτησα όλα, για εφτά χρόνια ήμουν συνεχώς κοντά στα μικρά μου. Ήταν πολύ δύσκολο, ήμουν πάρα πολύ κουρασμένη. Έγραφα, αλλά σπάνια. Το 2018 έκανα το επόμενο βήμα, παρουσίασα το 3ο βιβλίο με τίτλο «ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ -ΠΩΛΕΙΤΑΙ», το οποίο με οδήγησε στο μουσικό έργο «Τριλογία Ψυχής».
Η συγγραφή απαιτεί κόπο εσωτερικό. Πως το διαχειρίζεσαι;
Καταρχάς, δεν μπορείς να ξέρεις από που θα σου έρθει η έμπνευση. Το ερέθισμα μπορεί να έρθει και να φύγει σαν αστραπή. Παλιότερα «έχανα» σκέψεις, γιατί πίστευα ότι αύριο θα το θυμάμαι. Δυστυχώς όχι, ήταν κενή σελίδα. Τις ευκαιρίες πρέπει να τις «αρπάζεις», να τις κρατάς με σημειώσεις, να μη σου φεύγουν. Αυτές μετά θα τις μεγαλώσεις, θα τις τελειοποιήσεις. Αν δεν έχεις την πρώτη ύλη, όπως την λέω, δεν μπορείς να φτιάξεις αυτό το αμάλγαμα σκέψεων από όπου θα προκύψει ένα τραγούδι. Οποιαδήποτε μορφή τέχνης χρειάζεται «σπινθήρες». Από εκεί ξεκινούν όλα. Θα σου πω πως σκέφτηκα την τριλογία. Όταν μου είπε ο Λάκης «κάνε κάτι δικό σου», δεν υπήρχε τίποτα εκτός από δύο τραγούδια που τα είχε βγάλει ο ίδιος από την τελευταία μου συλλογή. Σκεφτόμουν … μια μέρα ενώ οδηγούσα,…ότι τις τρεις ποιητικές συλλογές θα μπορούσα να τις «δέσω» σε μια τριλογία ψυχής. Η «Παλίρροια» του παρελθόντος μετουσιώνεται στο «Μεταίχμιο» του παρόντος και δημιουργεί την άβυσσο του μέλλοντος,με την προσδοκία να μη χρειαστεί η ταμπέλα «Ενοικιάζεται – Πωλείται». Κάπως έτσι.
Έχεις μαθηματική παιδεία… αλλά ταυτόχρονα έχεις και φαντασία.
Μου αρέσει να βρίσκω την ετυμολογία των λέξεων. Όταν δεν ξέρω κάποια, την ψάχνω. Είμαι πρακτικός άνθρωπος. Τα μαθηματικά είναι από μόνα τους μουσική. Η αλήθεια είναι ότι μειονεκτώ σε θέματα κλασσικών γνώσεων, αλλά αυτό δε με εμπόδισε ποτέ στο να γράφω. Διαβάζω από βιολογία μέχρι φιλοσοφία… Δεν σας κρύβω ότι μου πρότειναν να παρακολουθήσω σεμινάρια στιχουργικής και δημιουργικής γραφής, αλλά ο τρόπος σκέψης μου, ο εγωισμός μου, με απέτρεψε. Δε θέλω να γράφω απλά για να γεμίζω τετράδια, ούτε με καθοδήγηση. Δεν μου αρέσει. Ίσως υπάρχει τρόπος να μάθεις να γράφεις πιο σωστά, όμως αυτό δεν με ελκύει. Για κάποιους, μπορεί ο στίχος να μην είναι άρτιος, αλλά όταν έχει ψυχή, συγκλονίζει και δημιουργεί μουσική.
Ποια ήταν για εσένα η κινητήρια δύναμη, η ώθηση, στο να γράφεις;
Το 2001 έχασα την αδερφή μου και το 2003 κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή, με ένα ένθετο εις μνήμην της. Ίσως αυτή η απώλεια να ήταν η κινητήριος δύναμη. Από τότε είχα αποφασίσει πως τα όποια χρήματα σύλλεγα, θα δίνονταν σε ανθρώπους που τα είχαν ανάγκη. Είχε απήχηση…Πολλοί με παρότρυναν να συνεχίσω. Πέρασαν τα χρόνια, και βγήκε το «Μεταίχμιο». Εδώ πρέπει να πω ότι τις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές, τίμησε με απαγγελίες, ο τέως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο άνθρωπος, Γλαύκος Κληρίδης. Με αγαπούσε πάρα πολύ. Ήταν μεγάλη τιμή. Έχω στο αρχειακό μου υλικό και μια συστατική επιστολή που μου έδωσε το 2006, για το διδακτορικό στο Κέιμπριτζ.
Στο σπίτι, ασχολείστε με τη μουσική;
Ο Άρης περισσότερο. Είναι αυτοδίδακτος στην ηλεκτρική, στο πιάνο, στο μπουζούκι… Τα παιδιά μαθαίνουν πιάνο, για να απελευθερώνεται το πνεύμα τους. Δε μας ενδιαφέρει να μάθουν θεωρία ή να δώσουν εξετάσεις, μας ενδιαφέρει να έχουν μουσικά ακούσματα και βιώματα. Μαθηματικά, μουσική, γυμναστική, γλώσσα, είναι βασικά μαθήματα, για την ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου, από την αρχαιότητα ακόμη. Εγώ σαν παιδί δεν είχα καμία επαφή με μουσική παιδεία. Οι γονείς μου δούλευαν από το πρωί ως το βράδυ, είχαν 6 παιδιά, και ήμουν η μεγαλύτερη. Πάντα όμως ακούγαμε ραδιόφωνο, κασέτες τότε, …έτσι γνώρισα τον Νίκο Παπάζογλου, την Αρλέτα, τον Μητροπάνο, κ.α.
Τελικά η οικογένεια, φέρει τεράστια ευθύνη στη διαμόρφωση νέων υγιών προσωπικοτήτων. Ισχύει;
Η οικογένεια, ναι, είναι αυτή που δημιουργεί γύρω σου μια «σπηλιά», ένα κουβούκλιο, που μέσα της βρίσκονταιόλα τα εφόδια που σου δίνει. Όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε, η οικογένεια φτιάχνει την ψυχοσύνθεσή μας. Για παράδειγμα, ο μπαμπάς μου είχε μεγάλη φάρμα με αγελάδες και πουλούσε το γάλα και το κρέας εδώ και στο εξωτερικό. Ήταν πολύ δύσκολη η διαχείριση, χρειαζόταν τεχνολογία αλλά και έντονη χειρωνακτική εργασία, συντονισμός και συνεχής επένδυση. Τον βοηθούσα συνεχώς, από πιτσιρίκι είχα πρωτοβουλίες και ευθύνες, με αποτέλεσμα να στεγανοποιηθεί μέσα μου το «παλεύω σκληρά για τα πάντα». Με έλεγε χαϊδευτικά «αγοροκόριτσο», επειδή τις πλείστες φορές ήμουν αντιδραστική και κόντρα στο κατεστημένο, …και αυτό συνεχίζει ως σήμερα. Δεν αλλάζει ο άνθρωπος … Με έμαθαν να σέβομαι και να εκτιμώ ότι έχω. Τα αγαθά κερδίζονται με κόπο και ιδρώτα… τίποτα δεν έρχεται «στρωμένο».
Αυτό προσπαθώ να μάθω στα παιδιά μου, να είναι ανεξάρτητα και να δουλεύουν σκληρά για ότι επιθυμούν. Τα παιδιά δεν πρέπει να τα έχουμε σε «γλαστράκια» και να τα ποτίζουμε, αλλά να τα αφήνουμε να δημιουργούν τη δική τους όαση/ζούγκλα. Όπως ο χείμαρρος ξέρει τη φυσική ροή του, έτσι τη γνωρίζει κι ο άνθρωπος. Αν το αλλάξεις αυτό, θα έρθει η στιγμή που τα πράγματα θα πάρουν πάλι το δρόμο τους με καταστροφικά ίσως αποτελέσματα. Γιατί να φοβόμαστε λοιπόν την εξέλιξή μας;