Της Άννας Παχή

Η Μικαέλα Δαρμάνη λίγο πριν την έναρξη των εμφανίσεών της στο «Hotel Ερμού» στο πλευρό του Μπάμπη Στόκα, μιλά στο iART για τη μέχρι τώρα πορεία της, τα μελλοντικά της σχέδια αλλά κυρίως, για το σεβασμό που οφείλουμε στο παρελθόν και το μέλλον.

Πρόσφατα ολοκλήρωσες τις εμφανίσεις σου στη «Σφίγγα». 

Ήταν υπέροχη εμπειρία. Εμφανιστήκαμε εκεί τις Πέμπτες του Δεκεμβρίου. Πολύ όμορφος  χώρος, φιλόξενος, με θετική ενέργεια. Η μέρα εμφάνισής μας ήταν ρίσκο, οι εποχές είναι δύσκολες, οι έξοδοι έχουν περιοριστεί. Έκανε επίσης πάρα πολύ κρύο, χιόνιζε. Πήγε όμως πάρα πολύ καλά, μπορώ να πω ότι συγκινήθηκα με την παρουσία και τις αντιδράσεις του κόσμου. Έχω την αίσθηση πως πάντα θα κάνω πράγματα εκεί. Είναι σημαντικό να καταλαβαίνουν οι άνθρωποι του χώρου που εμφανίζεσαι τι ακριβώς κάνεις, να μπορείς να συνεννοηθείς και στη «Σφίγγα» το ένιωσα αυτό. Διαθέτει επίσης τις κατάλληλες υποδομές, σκηνή, φώτα, ήχο. Όλα αυτά οδήγησαν σε ιδιαίτερα καλό αποτέλεσμα, στο τελευταίο live ο κόσμος δεν ήθελε να φύγει. Αυτό σημαίνει πως περνούσε καλά.

Τι είδους πρόγραμμα παρουσιάστηκε;

Συνδυάσαμε το χθες με το σήμερα. Η μπάντα που με συνοδεύει αποτελείται από εξαιρετικούς μουσικούς, ενώ τις ενορχηστρώσεις κάνει ο μαέστρος Γιώργος Θεοδωρόπουλος, συνεργαζόμαστε πολλά χρόνια. Ακούστηκαν τραγούδια από τον  δίσκο μου «Αγαπώ να θυμάμαι» που περιέχει κλασικές, ρετρό διασκευές με κιθάρα, φωνή και  σολίστα τον εξαιρετικό Παναγιώτη Μάργαρη. Στο live τα τραγούδια αυτά «φόρεσαν» πιο ηλεκτρικό ήχο κι ήρθαν στο σήμερα. Συμπεριλάβαμε επίσης τραγούδια Ελλήνων δημιουργών όπως του Βασίλη Τσιτσάνη, του Σταύρου Ξαρχάκου από το «Ρεμπέτικο» και πολλών ακόμη. Ακούστηκαν και αρκετά ξένου ρεπερτορίου, πάντα με το σεβασμό που τους αξίζει. Γενικά αγαπώ όλα τα είδη μουσικής και στην Ελλάδα, έχουμε διαμάντια. Οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι τεράστιοι, έχουν τόσο ευρύ φάσμα, τόσες πτυχές ο καθένας, ερμηνευτικά, συνθετικά, στιχουργικά.. έχουν αφήσει απίστευτα έργα. Είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε τέτοια «προίκα» και είναι στο χέρι μας να τη μεταδώσουμε.

Όπως με το «Καίγομαι – Καίγομαι»..

Είναι τραγούδι που αγαπάμε πάρα πολύ, η Σωτηρία Λεονάρδου το ερμήνευσε  καταπληκτικά. Το αποδώσαμε με τη δική μας άποψη, χωρίς να μειώσουμε το συναίσθημα που βγάζει το νόημα των στίχων. Προσπαθώ πάντα να επικοινωνήσω την εικόνα του τραγουδιού που ερμηνεύω. Είναι το πιο σημαντικό πιστεύω, να μεταφέρεις το συναίσθημα σε αυτόν που σε ακούει. Μπορεί να του αρέσει, μπορεί και όχι, εσύ όμως δεν πρέπει να είσαι «τσιγκούνης», όπως συμβαίνει συχνά  σήμερα. Οι περισσότεροι μένουν στο «φαίνεσθε», στη βιτρίνα, πράγματα που δεν έχουν σημασία. Για αυτό προσπαθώ πάντα να εντάσσω στο πρόγραμμά μου αυτούς τους συνθέτες. Όταν έγραφαν τα τραγούδια τους δεν ήξεραν την επιτυχία που θα είχαν, δε γνώριζαν πως θα ακούγονταν μετά από τριάντα, σαράντα χρόνια, δεν τους απασχολούσε αυτό. Ήθελαν απλώς να εκφράσουν τον καημό, τη χαρά τους, το συναίσθημα. Αυτοί οι στίχοι, που για μένα είναι Βίβλος, περιγράφουν με τρεις κουβέντες, όλη σου τη ζωή, όσα δε μπορείς να εκφράσεις εσύ. «Η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο, που δεν το γουστάρω κι όμως το φουμάρω». Τι να πεις μετά από αυτό;

Περιμένουμε και το δεύτερο δίσκο σου.

Βρίσκομαι στη διαδικασία του δεύτερου cd  που θα περιέχει καινούρια τραγούδια,  φτιαγμένα  με τη συμβολή εξαιρετικών συνεργατών. Το στούντιο έχει δική του διαδικασία, είναι για μένα σαν εκκλησία, πρέπει να το σεβαστείς για να σε σεβαστεί. Σαν μωρό που οφείλεις να το προσέξεις, να το αφήσεις να κάνει τα πρώτα του βήματα, να προχωρήσει. Η δουλειά αυτή, έχει ηλεκτρικό ύφος, αλλά και παραδοσιακά όργανα σε κάποια τραγούδια. Μας αρέσει να πειραματιζόμαστε και θεωρώ πως τα παραδοσιακά όργανα είναι πολύ όμορφα κι έχουν πάντα τη θέση τους στο σήμερα. Είναι θέμα ενορχήστρωσης κι αισθητικής να τα εντάξεις με το σωστό τρόπο. «Μπλέκονται»  με παραδοσιακές και τζαζ επιρροές. Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει το πρώτο τραγούδι και έπεται ο δίσκος.

Είναι δύσκολη μια τέτοια διαδικασία;

Σίγουρα. Δεν είναι εύκολο να βγάλεις δίσκο. Πρέπει να συνεννοηθείς με πολύ κόσμο,  να συγκεντρώσεις τους μουσικούς που θέλεις, καθώς ο καθένας τους ασχολείται με πολλά πράγματα. Εάν ο στόχος είναι να κάνεις κάτι καλό, σαφώς είναι δύσκολο. Φυσικά δε μετανιώνω, ούτε γκρινιάζω. Αυτό που εισπράττεις, δεν πληρώνεται με τίποτα. Έχεις το άλμπουμ σου, το ακούς σε βάθος χρόνου και σκέφτεσαι «κοίτα τι τρέλα κουβαλούσα, σε δύσκολες εποχές μάζεψα υλικό και συνεργάτες και φτιάξαμε κάτι χωρίς να σκεφτούμε τίποτα».

Οι νέοι τραγουδιστές έχασαν τη χρυσή εποχή της δισκογραφίας. 

Επιθυμώ να είμαι δίκαιη, αντικειμενική. Υπάρχουν ακόμη εταιρείες που στηρίζουν νέους καλλιτέχνες. Αν βγάλεις τη δουλειά σου προς τα έξω, με τη βοήθεια του διαδικτύου, των live και προσπαθήσεις να σταθείς στα πόδια σου, θα σε πλησιάσουν, θα σου προτείνουν συνεργασία. Πολλά  παιδιά ξεχώρισαν με τέτοιους τρόπους. Άλλωστε και η πρότερη κατάσταση, όπου όποιος διέθετε χρήματα έβγαζε δίσκο χωρίς να δίνει τη σημασία που απαιτείται, δεν ήταν ότι καλύτερο. Προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να το δούμε διαφορετικά το θέμα, όλοι μας. Οι καλλιτέχνες να προσέχουν την ποιότητα, τις συνεργασίες και να δίνουν χώρο σε νέους ανθρώπους. Οι νέοι προσφέρουν ζωντάνια, διάθεση, θέλουν να κάνουν πράγματα,  όπως και οι φτασμένοι καλλιτέχνες όταν ξεκίνησαν. Ο νέος μόνο να κερδίσει έχει από την εμπειρία ενός παλαιότερου. Δεν πρέπει να σνομπάρουν το παρελθόν. Οι δισκογραφικές πρέπει να επενδύσουν σε καινούριους δημιουργούς, χωρίς φυσικά να περιθωριοποιήσουν τους παλαιότερους. Οφείλουμε όλοι να είμαστε διαισθητικοί, να αφουγκραζόμαστε, να συνδυάζουμε πράγματα και να προχωρούμε με σεβασμό για αυτά που έχουν γίνει καθώς και για αυτά που θα γίνουν.

Δύσκολο…

Δε γίνεται αλλιώς, δε μπορείς να μένεις μόνο στο χθες. Έχουμε εξαιρετικές φωνές, εξαιρετικούς συνθέτες, μουσικούς, στιχουργούς… Απλά πρέπει να βρεθούν άνθρωποι που θα βλέπουν τα πράγματα σφαιρικά, αυτό νομίζω ότι λείπει. Δεν υπάρχουν οι παραγωγοί που υπήρχαν κάποτε, που καταλάβαιναν τι είναι ο κάθε καλλιτέχνης, τι πράγματα του ταίριαζαν και επένδυαν επάνω του. Η κρίση οδήγησε σε περικοπές και το «δεν πουλάει». Δε νομίζω ότι ισχύει αυτό. Όποιος κάνει καλή δουλειά, είτε σε εμφανίσεις, είτε δισκογραφικά, έχει πουλήσει. Το βλέπεις στο θέατρο, σε παραστάσεις που διαφημίζονται  μόνον από στόμα σε στόμα και είναι γεμάτες. Πως θα πεις ότι δεν υπάρχει κοινό; Μιλώντας με παραγωγούς του εξωτερικού, απορούν πως εδώ τα κάνουν όλα οι καλλιτέχνες. Θεωρούν πως δεν υπάρχει όραμα. Πάντως, ταλέντα υπάρχουν και μεγάλα μάλιστα.

Πόσον καιρό τραγουδάς επαγγελματικά;

Περίπου δέκα χρόνια. Σπούδαζα υποκριτική όταν ανακαλύψαμε οι καθηγητές μου κι εγώ ότι ο δρόμος μου είναι το τραγούδι, η μουσική. Η πρώτη μου εμφάνιση ήταν με τον Κώστα Παπαδόπουλο, βιρτουόζο σολίστα του μπουζουκιού, σε παλιά, λαϊκά τραγούδια. Πολλά από αυτά περιλαμβάνονται στο «Αγαπώ να θυμάμαι» με τον ίδιο να παίζει. Μετά πειραματίστηκα με πανκ – ροκ, jazz…  Συνέχισα να εμφανίζομαι σε πολύ όμορφες μουσικές σκηνές, τόσο με ελληνικό, όσο και με ξένο ρεπερτόριο. Είχα την τιμή και την τύχη να συνεργαστώ με καταξιωμένους καλλιτέχνες όπως οι Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Μπάμπης Στόκας, Γιάννης Ζουγανέλης, ο αείμνηστος Σάκης Μπουλάς, Δημήτρης Σταρόβας,  Αντώνης Τουρκογιώργης,  Στελιος Ρόκκος, Ελένη Πέτα, Ευριδίκη.. και σίγουρα ξεχνάω πολλούς αυτή τη στιγμή. Άνθρωποι αξιόλογοι κι επιτυχημένοι, μου προσέφεραν πάρα πολλά. Κατόπιν «έστησα» μια μπάντα, κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος. Επί δυο χρόνια εμφανιζόμουν στον εξαιρετικό χώρο «Θέσις» στο Μοναστηράκι. Θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους του γιατί μου έδωσαν την ευκαιρία να εκφραστώ, πράγμα πολύ σημαντικό για μένα. Τους θεωρώ οικογένεια. Άλλωστε, δεν είναι ο χώρος που κάνει ένα μαγαζί, οι άνθρωποι κάνουν τους χώρους. Το σχήμα εκεί ήταν ακουστικό, κοντραμπάσο, κλασική κιθάρα, κρουστά. Ταξίδεψα στην επαρχία κι επικοινώνησα τη δουλειά μου. Συνεργάστηκα με τη Ζωή Τηγανούρια, την εξαιρετική σολίστ του ακορντεόν. Έγραψε ένα υπέροχο τραγούδι σε στίχους Μαρίας Γεωργίου για το βιβλίο του Κώστα Κρομμύδα, «Ουρανόεσσα», που παρουσιάστηκε το περασμένο καλοκαίρι, κι είχα τη χαρά να το ερμηνεύσω. Θεωρώ όμως πως ήρθε ο καιρός να κάνω τα δικά μου πράγματα και τώρα, μαζί με την μπάντα, πάμε για το δεύτερο άλμπουμ.

Σέβεσαι το χθες όσο και το σήμερα. Αυτό είναι μια καλή βάση.

Προτιμώ να καθίσω σπίτι μου παρά να κάνω κάτι που δε με εκφράζει. Με ενδιαφέρει να συνεργάζομαι με ανθρώπους που ταιριάζω, χωρίς ματαιοδοξίες και σνομπισμούς. Χαίρομαι επειδή γνώρισα σημαντικούς δημιουργούς που έχουν τη διάθεση να προσφέρουν. Για μένα αυτό είναι το κλειδί για κάθε επιτυχημένη συνεργασία και σχέση. Δεν υπάρχει ο «καλύτερος» σε τίποτα. Πρέπει να γίνεται δουλειά, να υπάρχει συνεννόηση, να σέβεσαι τον άλλον και να πηγαίνετε παρακάτω.

Υπάρχει κάποιος που θα ήθελες να συνεργαστείς οπωσδήποτε;;

Σίγουρα με νέους ανθρώπους. Υπάρχουν επίσης πάρα πολλοί έμπειροι καλλιτέχνες που θαυμάζω και εκτιμώ. Μακάρι ο Θεός να με αξιώσει να έρθουμε κοντά. Θεωρώ ότι η Ελλάδα βγάζει κατά κόρον ταλέντα. Τόσο μικρή χώρα με τόσο πολύ ταλέντο στην Τέχνη, είναι απίστευτο. Αν κάνεις μια βόλτα σε παρουσιάσεις βιβλίων, θεατρικές και μουσικές σκηνές, θα πάθεις σοκ. Υπάρχει απίστευτος παλμός. Βασιζόμαστε στο ταλέντο, στην καλή διάθεση και στην υπομονή γιατί πρέπει να έχεις πολλή υπομονή. Ακόμη κι αν σου λένε πως δε μπορείς να κάνεις κάτι, εσύ να πεις «μπορώ και παραμπορώ», αυτή είναι η άποψή μου.

Τώρα στο Hotel Ερμού με το Μπάμπη Στόκα.

Αγαπώ κι εκτιμώ το Μπάμπη σαν καλλιτέχνη και σαν άνθρωπο. Θεωρώ πως αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο στη μουσική τόσο μαζί με τους Πυξ Λαξ, όσο και μόνος του. Έχει κάνει εξαιρετική προσωπική δισκογραφία, μου αρέσει η φωνή του, είναι πολύ ζεστή, μπορεί να τραγουδήσει πολλά, διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα. Δεν έχει έπαρση, είναι συναισθηματικός, λειτουργεί με το ένστικτο, δίνει χώρο. Αυτό που θα δεις πάνω στη σκηνή αυτό θα δεις και κάτω από αυτήν. Δεν αλλάζει. Ψάχνεται διαρκώς, δεν επαναπαύεται και προσφέρει από καρδιάς. Ξεκινάμε στο «Hotel Ερμού» την Πέμπτη, 23 Φεβρουαρίου για τέσσερις παραστάσεις, μια κάθε Πέμπτη. Στο πρόγραμμα ο Μπάμπης μπλέκει πολλά διαφορετικά στοιχεία, ποπ, ροκ, δικά του τραγούδια και παλαιότερα, αγαπημένα λαϊκά. Φτιάχνει ένα πρόγραμμα «πάρτυ». Θεωρώ ότι είναι ένα πείραμα που θα πάει πολύ καλά. Οι συντελεστές είναι εξαιρετικοί, συμμετέχει η Angelika Dusk  κι ένα θαυμάσιο επιτελείο μουσικών. Είναι τιμή και χαρά μου που ο Μπάμπης Στόκας επέλεξε να είμαι μαζί του. Ανυπομονώ να ξεκινήσουμε. Το «Hotel Ερμού» είναι πολύ όμορφη μουσική σκηνή κι αυτό επίσης παίζει ιδιαίτερο ρόλο. Να παρουσιάσεις αυτό που κάνεις σε ένα χώρο με υψηλή αισθητική είναι μεγάλο πράγμα. Είμαι γενικά πολύ ενθουσιασμένη, όπως όλη η παρέα που έχουμε φτιάξει κι ο στόχος μας είναι να μεταδώσουμε αυτόν τον ενθουσιασμό στο κοινό. Το σύνθημα του Μπάμπη είναι «Να είμαστε ο εαυτός μας, να τα δώσουμε όλα». Είμαι απόλυτα μέσα σε αυτό.

Και μετά;

Με την μπάντα και τους συνεργάτες μου ξεκινάμε ένα διαφορετικό project, στο οποίο, μαζί με άλλον έναν καλλιτέχνη επί σκηνής, θα πειραματιστούμε στο ρεπερτόριο και τον ήχο. Ο στόχος μας είναι αυτό το project να ταξιδέψει εντός και εκτός Ελλάδας, αλλά αυτά είναι όσα μπορώ να πω προς το παρόν.  Σύντομα θα κυκλοφορήσει το πρώτο κομμάτι του δεύτερου δίσκου και καταλαβαίνεις τον ενθουσιασμό μου. Πιστεύω πως θα βγουν πολύ ωραία πράγματα. Αισθάνομαι τυχερή κι ευλογημένη γιατί μετά τα «όχι» που έχω πει, διαπιστώνω πως έχει ανοίξει χώρος για εκείνους με τους οποίους επιθυμώ πραγματικά να συνεργαστώ. Έχουν δίκιο στο ότι  όταν αποβάλλεις αρνητικές ενέργειες κι ανθρώπους,  δημιουργείς χώρο για φίλους και συνεργάτες που είναι πραγματικά για σένα κι εσύ για αυτούς. Εκεί συμβαίνουν μαγικά πράγματα, η συνεργασία περνάει σε άλλο επίπεδο. Αισθάνομαι καλύτερα και προσωπικά διότι κάποια στιγμή είχα μπει στη διαδικασία να σκεφτώ μήπως ήμουν λίγο «περίεργη». Πρέπει όμως να πηγαίνεις σύμφωνα με το ένστικτό σου και πλέον είμαι αποφασισμένη να το ακούω.

Είσαι καλλιτέχνις και ο κάθε καλλιτέχνης κάθε φορά καταθέτει ψυχή. Αν δεν έχεις απόθεμα, τι θα καταθέσεις;

Αν η ψυχή μου μαυρίσει, δε θα μπορώ να τραγουδάω. Ο μόνος λόγος που πιστεύω πως μπορώ και το κάνω, είναι επειδή την αισθάνομαι ελαφριά, νιώθω ότι έχει φως. Όταν και αν αυτό σταματήσει, θα σταματήσω κι εγώ. Για να μη γίνει αυτό, καθώς θέλω να τραγουδάω όλη μου τη ζωή, πρέπει να προστατεύσω τον εαυτό και το περιβάλλον μου, με τις σωστές επιλογές. Πάντα μαθαίνεις, κι έχω μάθει αρκετά ώστε να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα συντομότερα. Παλαιότερα επέλεγα να μην τα βλέπω, ίσως από άμυνα, να μη στενοχωρηθώ. Τώρα δεν το κάνω και το θεωρώ πολύ ωραίο επειδή έτσι, ούτε εσύ, ούτε ο άλλος χάνετε χρόνο.

Hotel Ερμού, Ερμού 152, Γκάζι

Από 23 Φεβρουαρίου και κάθε Πέμπτη για 4 παραστάσεις

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ με ποτό

Πληροφορίες: 210-3463003