Συνέντευξη στην Άννα Παχή

Με αφορμή τις δυο εμφανίσεις του μαζί με την Κέλυ Θωμά στο θέατρο “Ροές”, ο μεγάλος καλλιτέχνης μιλά στο iart.gr. Ευχαριστώ…

Θα ήθελα δυο λόγια για την επερχόμενη εμφάνισή σας στο θέατρο Ροές, μαζί με την Κέλυ Θωμά. Τι, από το ευρύ φάσμα της δουλειάς σας θα παρουσιάσετε στο κοινό;

Με την Κέλυ παίζουμε μαζί 20 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε συσσωρεύσει ένα πολύ μεγάλο κοινό ρεπερτόριο, από το οποίο μπορούμε ανά πάσα στιγμή να επιλέξουμε ελεύθερα και αυθόρμητα. Το πρόγραμμα αυτού του διημέρου, απαρτίζεται κυρίως από δικές μας συνθέσεις. Επίσης έχουμε καλέσει διάφορους φίλους, συναδέλφους και συνεργάτες να περάσουν όποια από τις δυο μέρες θέλουν και να παίξουμε ένα κομμάτι μαζί. Ποιοι και πόσοι ακριβώς από αυτούς θα το κάνουν, μένει να το δούμε. Θα είναι ένα στοιχείο έκπληξης.

Η ζωή και το έργο σας είναι αφιερωμένη στη μουσική. Μπορείτε να θυμηθείτε το έναυσμα; Διάβασα πως ήταν η μητέρα σας που σας ώθησε. Πιστεύετε πως θα το κάνατε έτσι κι αλλιώς;

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πώς θα ήταν ο ίδιος και η πορεία του εάν οι παράμετροι της ζωής του θα ήταν άλλες από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα. Πιστεύω ωστόσο ότι το βαθύτερο είναι μας,  δίνει την κατεύθυνση στη ζωή μας, εάν βέβαια το αφήνουμε…..

Ταξιδέψατε – και συνεχίζετε – να εξερευνάτε τοπικά μουσικά ιδιώματα με τρόπο που θυμίζει τους παλαιότερους εξερευνητές νέων κόσμων. Τι σας ωθεί σε αυτήν την έρευνα;

Ελπίζω να μην έχω σχέση με τους «εξερευνητές των νέων κόσμων» του παρελθόντος γιατί αυτοί συνήθως υπήρξαν καταστροφικοί για τους τόπους που «εξερευνούσαν», ή μάλλον που λεηλατούσαν. Συνήθως αντιλαμβάνονταν τους άλλους πολιτισμούς ως υποδεέστερους, και το δικό τους ως ανώτερο, κάτι που στη δική μου περίπτωση σίγουρα δεν ισχύει. Καταρχάς δεν αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου ως «ξένο» που μελετάει περίεργους και εξωτικούς πολιτισμούς. Είμαι απλώς ένας άνθρωπος που θεωρώ ότι έχω να μάθω πολλά πράγματα στη μουσική (και όχι μόνο) από τους άλλους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη χώρα και τον πολιτισμό της προέλευσής τους. Βέβαια κανείς δεν μπορεί να τα μάθει και να τα κάνει όλα, όποτε έχω ένα είδος (και κατά συνέπεια μια γεωγραφική περιοχή) με το οποίο έχω ασχοληθεί περισσότερο. Ασχολούμαι ερευνητικά κυρίως με τα «τροπικά» μουσικά ιδιώματα. Αυτά βρίσκονται στην πλειοψηφία τους στη γεωγραφική περιοχή μεταξύ βορειοδυτικής Αφρικής και δυτικής Κίνας, συμπεριλαμβάνοντας τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια, τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, την Ινδία κ.α. Όλα τα ακούσματα και τα μουσικά ιδιώματα αυτής της τεράστιας γεωγραφικής περιοχής έχουν ενδιαφέρον για μένα, καθώς διαθέτουν πολλές κοινές καταβολές μεταξύ τους. Μελετάω τις μουσικές αυτές και μαθαίνω όσο μπορώ περισσότερα. Από κει και πέρα όμως, η κύρια ενασχόλησή μου είναι με τη σύνθεση. Όλο το υλικό και η γνώση που συγκεντρώνω από τη μελέτη μου, είναι το source material για το συνθετικό μου έργο που εντέλει, στο μεγαλύτερό του μέρος, δεν ανήκει σε καμία συγκεκριμένη παράδοση. Μάλλον στο έργο αυτό διακρίνει κανείς στοιχεία και επιρροές από όλες τις μουσικές με τις οποίες έχω ασχοληθεί στις διάφορες περιόδους της ζωής μου. Με αυτό τον τρόπο, η σύνθεση είναι ταυτόχρονα μια διαρκής αναζήτησή και ανακάλυψη, που αντανακλά το πνευματικό εύρος της ανθρώπινης εμπειρίας, όπως μπορεί να το βιώσει και να το εκφράσει ένας άνθρωπος.

Παρά τις διαφορές, υπάρχουν κοινά στοιχεία στις μουσικές των πολιτισμών και – ευρύτερα – των ανθρώπων; Ποιές νομίζετε πως είναι αυτές;

Υπάρχουν πολλές ομοιότητες, αλλά υπάρχουν επίσης σημαντικές διαφορές. Συχνά λέγεται ότι η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό, αλλά επίσης η άποψη αυτή είναι κάπως παραπλανητική. Ο καθένας μπορεί να ακούσει ένα «ξένο» για αυτόν μουσικό είδος και να έχει μια δική του ευχάριστη (ή όχι) εμπειρία αυτού, αλλά για να πούμε ότι το καταλαβαίνει και το βιώνει όπως το βιώνουν αυτοί που ανήκουν στον πολιτισμό από το οποίο προέρχεται, απαιτείται μια πιο μακρόχρονη τριβή, ή ακόμη κάποια παιδεία.

Συχνά οι καλλιτέχνες αυτοχαρακτηρίζονται ως ‘μοναχικοί’. Πέρα από το προσωπικό σας έργο, είστε γνωστός για τις πολλές και σημαντικές συνεργασίες σας. Πως συμβαδίζουν αυτά τα δυο;

Με το γενικό χαρακτηρισμό των καλλιτεχνών ως «μοναχικούς» δεν συμφωνώ. Οι καλλιτέχνες, όπως όλοι οι άνθρωποι εξάλλου, έχουν διάφορα και διαφορετικά χαρακτηριστικά και δεν κατατάσσονται όλοι σε μια στερεότυπη περιγραφή. Δυστυχώς, στο δυτικό κόσμο, εδώ και περίπου δυο αιώνες, έχει επικρατήσει μια εικόνα που θέλει τον καλλιτέχνη να είναι εκκεντρικός, αρκετά εγωκεντρικός,  συναισθηματικός και όχι λογικός,  συχνά αλλόκοτος και αλλοπαρμένος. Για μένα το να είναι καλλιτέχνης κανείς είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Καταρχάς οφείλει να κάνει πολύ δουλειά με τον εαυτό του ισορροπώντας το συναίσθημα με τη λογική, σε μια διορατικότητα που έχει ως αφετηρία την ένωσή τους. Το να είναι καλλιτέχνης κανείς είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση που απαιτεί σκληρή δουλειά, αυτοκριτική, και ωριμότητα.

Ιδρύσατε τον Λαβύρινθοέναν χώρο που μυείόπως έχετε πει τους ανθρώπους σε μουσική πέρα από τα καθιερωμένα. Γνωρίζω πως δημιουργούνται παραρτήματα και σε άλλες χώρες. Είστε ευχαριστημένος με την έκβαση αυτής σας της προσπάθειας; Τι έχετε αποκομίσει μέχρι τώρα;

Ο Λαβύρινθος έχει προσελκύσει μαθητές από, μέχρι τώρα, 42 διαφορετικές χώρες. Αυτό από μόνο του δηλώνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον για το είδος της μουσικής που διδάσκεται σε μας, καθώς και για τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη μουσική γενικά. Το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών αυτών είναι άνθρωποι κάτω των 30 ετών είναι επίσης πολύ σημαντικό. Ο Λαβύρινθος προωθεί ένα μοντέλο βιωματικής μάθησης που δεν εξαντλείται σε ένα μάθημα, σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Αντιθέτως, εξίσου σημαντικές είναι όλες οι άλλες ώρες του εικοσιτετραώρου, στις οποίες οι μαθητές και οι δάσκαλοι συνυπάρχουν, στο φαγητό,  στις παρέες τα βράδια με τα όργανα, και σε ομαδικές συζητήσεις. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο δεν μαθαίνει ο μαθητής μόνο δακτυλοθεσίες, πενιές και νότες. Προσεγγίζει πιο σφαιρικά τη μουσική και το πώς είναι να είναι κανείς μουσικός. Για μένα αυτά τα θέματα είναι κορυφαίας σημασίας. Ο μουσικός δεν είναι μόνο ένας τεχνίτης, αν και αυτή η διάσταση υπάρχει στα αρχικά στάδια της εξέλιξής του. Ο μουσικός είναι ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης που, με μόχθο και ταπεινότητα διευρύνει τη συνείδησή του, και που εργάζεται αδιάκοπα για την απόκτηση μιας σφαιρικής και βαθειάς καλλιέργειας. Χωρίς αυτή τη διάσταση, η μουσική είναι μονόχνωτη και κενή.

Πως βλέπετε την ελληνική μουσική σκηνή;

Δεν θα έλεγα πως είναι ιδιαίτερα εύρωστη. Πέρα από τις όποιες άλλες παθογένειες που μπορεί να έχει, και που δεν θα ήθελα να σχολιάσω εδώ, το γεγονός ότι είναι σχεδόν αδύνατον να βιοποριστεί κάνεις στη σημερινή Ελλάδα παίζοντας μουσική, δημιουργεί πολλά και πολύ σοβαρά προβλήματα. Το πρόβλημα αυτό έχει διάφορες διαστάσεις και πολλά επίπεδα που φυσικά δεν μπορούν να εξαντληθούν στα πλαίσια μιας μόνο συνέντευξης. Σήμερα στην Ελλάδα όσοι βιοπορίζονται από τη μουσική είναι κυρίως αυτοί που επιλέγουν ή ακόμα αναγκάζονται να εξυπηρετούν την επαγγελματική διασκέδαση, που σημαίνει από γάμους και βαφτίσια μέχρι κέντρα διασκέδασης και χώροι μαγαζιών γενικώς. Κατά την άποψή μου, αν και αναγνωρίζω ότι η μουσική έχει μια θέση σε αυτά, όταν  περιορίζεται σε αυτούς τους χώρους, μπαίνει μια «οροφή» που δεν αφήνει τα περιθώρια μιας πιο ολοκληρωμένης εξέλιξης που θα μπορούσε να έχει κάτω από άλλες συνθήκες. Επίσης η κατάρρευση της δισκογραφίας παγκοσμίως, η ανεξέλεγκτη ψηφιακή πειρατεία (τόσο η παράνομη όσο και η «νόμιμη»), και τα «πρόσφατα» σκάνδαλα της ΑΕΠΙ που ήταν σε όλους γνωστά εδώ και χρόνια, έχουν ως αποτέλεσμα ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι ανέφικτο, να βιοποριστεί κανείς στην Ελλάδα παράγοντας ηχογραφήσεις και παίζοντας μουσική σε συναυλιακούς χώρους. Σε ότι αφορά εμάς, μόνον  το 20% των συναυλιών που παίζουμε είναι στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 80% είναι στο εξωτερικό. Αυτό με στεναχωρεί κάπως, καθώς θα ήθελα να παίζαμε πιο συχνά για τους ακροατές μας εδώ. Επειδή όμως μ´ ενδιαφέρουν πολύ οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιείται μια συναυλία, δεν θέλω και δεν μπορώ να παίξω σε μαγαζιά, στα οποία συνήθως δεν τηρείται μια ησυχία την ώρα που παίζει ο μουσικός, και που συχνά η ταμειακή μηχανή, οι κουβέντες των θαμώνων και η παγομηχανή ακόμα ακούγονται πιο πολύ από την ίδια τη μουσική. Βέβαια, και στο εξωτερικό υπάρχουν επίσης προβλήματα, απλώς είναι άλλου τύπου. Εκεί παραδείγματος χάριν, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να πετσοκόβονται οι προϋπολογισμοί για τον πολιτισμό, με αποτέλεσμα να διοργανώνονται όλο και λιγότερες συναυλιακές εκδηλώσεις. Η μουσική και γενικότερα η καλλιτεχνική σκηνή μιας χώρας εξαρτάται σε ένα αρκετά μεγάλο βαθμό από το ευρύτερο πλαίσιο στήριξης της πολιτιστικής δραστηριότητας, τόσο σε δημόσιο όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο.

Αγαπήσατε έμπρακτα την Ελλάδα, μένοντας μόνιμα στην Κρήτη. Γιατί εδώ κι όχι σε ένα οποιοδήποτε άλλο μέρος από αυτά που έχετε γνωρίσει;

Ο κάθε άνθρωπος βρίσκει φαίνεται κάποιο μέρος σε αυτό τον κόσμο που, για ποικίλους λόγους, ταιριάζει στον ίδιο και στην ιδιοσυγκρασία του. Δεν είναι δυνατόν συνήθως να απομονώσει κανείς ούτε δυο, ούτε τρεις μεμονωμένους λόγους για τους οποίους «επιλέγει» να μείνει σε ένα τόπο και όχι σε άλλο. Κάπου βρίσκουμε ένα εξωτερικό «κέντρο» που ταιριάζει με το δικό μας αντίστοιχο εσωτερικό και, πολύ απλά, βρισκόμαστε στον τόπο μας.

Αν μπορούσατε να δώσετε μια κατεύθυνση σε έναν νέο μουσικό, ποιά θα ήταν αυτή;

Να ζητήσει πολλά από τη μουσική γιατί μπορεί όντως να τα του δώσει. Απλώς, ταυτόχρονα να φροντίσει να είναι όντως έτοιμος να δεχθεί αυτό που θα ζητήσει να του δοθεί.

Τι θα θέλατε να σκέφτονται οι άνθρωποι όταν ακούν το όνομα Ross Daly;

Πως σε ό,τι και αν έχω κάνει,  τουλάχιστον κατέβαλα την καλύτερη μου προσπάθεια.

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Σάββατο 15 Ιουνίου 2019, 21:30
Κυριακή 16 Ιουνίου 2019, 21:30

ΘΕΑΤΡΟ ΡΟΕΣ
Ιάκχου 16, Γκάζι
Στάση Μετρό Κεραμεικός
Τηλέφωνο 210 3474312