Της Άννας Παχή
Με αφορμή τη συμμετοχή του στην παράσταση «Οι Πρωταγωνίστριες», ο αγαπημένος ηθοποιός μίλησε στο iART για τη μακρά πορεία του στο θέατρο, τις λύπες και τις χαρές της Τέχνης.
Μιλήστε μου για το ρόλο σας στις «Πρωταγωνίστριες»
Υποδύομαι τον πάστορα – επίσκοπο της μικρής κοινωνίας του Γιορκ, που μεγάλωσε τη Μεγκ όταν έμεινε ορφανή. Η Μεγκ θα κληρονομήσει την πλούσια θεία της, έτσι ο πάστορας σκοπεύει να την παντρευτεί, τόσο επειδή υπήρξε το στήριγμά της, όσο και για την κληρονομιά που επιθυμεί να υφαρπάξει. Είναι ο μόνος που ‘ψιλοκαταλαβαίνει’ τις υποτιθέμενες ξαδέρφες που επίσης διεκδικούν τα χρήματα. Δείχνει επιθετικότητα, καχυποψία, το έργο αναδεικνύει τον ταρτουφισμό του. Ο ρόλος που μου εμπιστεύτηκαν οι επιχειρηματίες του θεάτρου και ο κος Μανουσάκης, δίνει την ευκαιρία στον ηθοποιό να αναπτύξει τα εκφραστικά του μέσα, να επικοινωνήσει. Σε μια καθαρόαιμη κωμωδία όπως αυτή, όλα είναι θέμα ρυθμού, συμβαδίζεις με την ομάδα και τη σκηνοθετική άποψη. Ο κόσμος πρέπει να νιώθει τις εκπλήξεις και τις ανατροπές, για να βγαίνει το γέλιο αυθόρμητα. Δεν έχει ξαναπαιχτεί και για μένα είναι επίκαιρο έργο. Οι ήρωες μεταμφιέζονται για το χρήμα. Είναι ειρωνικό το γεγονός πως πρόκειται για σαιξπηρικούς ηθοποιούς. Έχουν «πιάσει» τη βάση της δημιουργίας, βλέπουν όμως ότι δε μετράει πια, ο κόσμος θέλει το «εύκολο». Διαβάζοντας μια εφημερίδα, τους έρχεται η ιδέα της μεταμφίεσης. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τον Έλληνα, όσα συμβαίνουν, τον οδηγούν στην κουτοπονηριά προκειμένου να βγει από το αδιέξοδο. Θεωρώ πως «Οι Πρωταγωνίστριες» είναι κωμωδία για όλη την οικογένεια. Δεν υπάρχουν βωμολοχίες, αλλά καθαρό γέλιο. Ο θίασος αποτελείται από επαγγελματίες που εργάζονται με αγάπη, κι αυτό εισπράττει ο κόσμος. Άλλωστε, στο θέατρο «Ακάδημος» μας ενδιαφέρει η σχέση σκηνής και πλατείας, αυτή είναι όλη η μαγεία του θεάτρου.
Έχετε μια μακρά πορεία στην υποκριτική τέχνη.
Βρίσκομαι στο θέατρο 37 χρόνια. Ο πατέρας μου, σκληροπυρηνικός, υπέροχος Εισαγγελέας Εφετών, όταν είπα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός, άνοιξε την πόρτα λέγοντας «ή εμένα ή το θέατρο». Απάντησα «το θέατρο». Τα κύτταρά μου διατηρούνται επειδή είχα την πολυτέλεια – χωρίς το άγχος να γίνω πρώτο όνομα – να παίζω, να πατάω τη σκηνή, να νιώθω τη χαρά της δημιουργίας όπως την ήθελα. Παρατηρώ τους ανθρώπους, επικοινωνώ μαζί τους, παίζω, όσο μπορώ, διαμετρικά αντίθετους ρόλους. Καθώς βρίσκομαι με το ένα πόδι στην παλιά γενιά και το άλλο στη νεότερη, διαπιστώνω ότι έχουμε μπερδέψει το στυλ με τη δημιουργία. Ήθος ποιώ, χαρακτήρα φτιάχνω, σημαίνει ότι παίζω κάτι κόντρα από μένα, ζω με αυτό. Τώρα δανείζω στοιχεία στον επίσκοπο, κι ο επίσκοπος σε μένα. Η προσαρμογή μου στο ρόλο, είναι χαρά. «Οι λογικοί απολαμβάνουν, οι τρελοί κάνουν τέχνη», έλεγε ο Μπέργκμαν. Κάνουμε πρόβες επί μήνες, κάθε μέρα. Η Πολιτεία δε μας βοηθά, το αντίθετο μάλιστα. Ξεκίνησα με κλασικό ρεπερτόριο και πήγαινα να γίνω όνομα, πείνασα. Κατόπιν, βρέθηκα στην εποχή της βιντεοκασέτας με το Νίκο Ρίζο. Όταν ένιωσα πως, παρόλο που έβγαζα κάποια χρήματα, δεν είχα τη χαρά της δημιουργίας που ήταν ο στόχος μου, κατευθύνθηκα αλλού. «Έγκλημα και Τιμωρία» και «Η καρδιά του σκύλου» με τον Κιμούλη, «Η Όπερα της πεντάρας» με τον Ντασσέν, «Πρώτη σελίδα» με Ακρίτα, Αρζόγλου, Κυρίτση. Είναι παραγωγές που, με διαμετρικά αντίθετους ρόλους, φόρτιζαν τα κύτταρά μου. Γνώριζα ανθρώπους από τους οποίους «έκλεβα» στοιχεία, ανέβαζα το επίπεδό μου μαζί τους. Τώρα νιώθω πως αρχίζω να γερνάω ψυχικά, γιατί βλέπω ότι βγαίνουν περισσότερα χρήματα με το «στυλάκι». Αυτό φυσικά δε θα κρατήσει για πάντα. Δε μπορείς να παίζεις τον εραστή με τον ίδιο τρόπο στην τηλεόραση και στο θέατρο. Η αλήθεια πρέπει να λέγεται. Ίσως να έχεις την ομορφιά, αλλά μπορείς να παίξεις τον εραστή στην εποχή του Ρωμαίου; Στην εποχή του Ξενόπουλου; Εκεί φαίνεται αν από ζεν πρεμιέ θα γίνεις «εραστής» , μετά ρολίστας, τυπίστας κλπ. Όπως έγιναν ο Χορν, ο Κιμούλης, ο Βαλτινός. Αυτό χρειάζεται παιδεία. Προσωπικά δεν ήμουν ποτέ ζεν πρεμιέ, αλλά τυπίστας – καρατερίστας, μου άρεσαν οι χαρακτήρες, κοιτούσα κάθε τι γύρω μου, το δανειζόμουν και το χρησιμοποιούσα σε κάθε ρόλο που μου εμπιστεύτηκαν. Ο ηθοποιός δεν κάνει «τύπο» όπως στην επιθεώρηση που διακωμωδεί, αλλά χαρακτήρα. Ο χαρακτήρας είναι η αλήθεια του ρόλου και πρέπει ο άλλος να καταλαβαίνει ότι αυτόν τον άνθρωπο κάπου τον συνάντησε. Εκεί είναι η επιτυχία του ηθοποιού. Για αυτό φαίνομαι νεότερος από τα χρόνια μου. Δε θέλω να φτάσω τα χίλια, θέλω να μου επιτρέψουν να μπορώ να παίζω στο θέατρο, γιατί είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, δε γίνονται οι δουλειές που πρέπει, δε διορθώνεται η κατάσταση, να μπορέσει ο Έλληνας να αποκτήσει ξανά την αξιοπρέπεια και το χαμόγελό του. Παίζουμε και βλέπουμε τον κόσμο συχνά να δυσκολεύεται να γελάσει, αυτό δεν το είχαμε ξαναζήσει. Έρχεται να δει θέατρο, να ξεσκάσει αλλά κουβαλά έννοιες, τι θα φάει, τι έχει να πληρώσει.. Σαν ευαίσθητοι δέκτες, νιώθουμε και στενοχωριόμαστε.
Είναι μόνο θέμα χρημάτων; Μήπως είχαμε καλομάθει για πολύ καιρό με χρήματα που δεν ήταν δικά μας;
Τίποτα δε γίνεται χωρίς να χτίζεται. Όλα μεθοδεύτηκαν για να φτάσουμε εδώ. Καταργήθηκε η παραγωγή στην Ελλάδα, όπου όποιος σπόρος και να πέσει, θα φυτρώσει. Ήμασταν στις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας καπνοπαραγωγής και σταμάτησε η παραγωγή καπνού. Δόθηκαν λεφτά, αγοράστηκαν τζιπ, φτιάχτηκε ένας φανταστικός κόσμος, που κάποια στιγμή σε παγιδεύει και το πρόβλημα αρχίζει όταν ξαφνικά διαπιστώνεις ότι δε μπορείς να ανταπεξέλθεις, όπως τώρα, που κάθε σπίτι χρωστάει. Κάτι πρέπει να γίνει. Εκείνοι που οδήγησαν τη χώρα σε αυτήν την κατάσταση πρέπει ή να μηδενίσουν το κοντέρ, ή να μάθουν τον Έλληνα να ζει με ελάχιστα και να είναι ευτυχισμένος με το απλό. Κάποτε οι οικογένειες είχαν τέσσερα, πέντε παιδιά. Τα άφηναν ελεύθερα στη γειτονιά και είχαν τη σιγουριά πως κάποια γειτόνισσα θα τους έλεγε αν το παιδί τους χτύπησε. Τώρα δεν επικοινωνεί κανείς. Αυτή η έλλειψη επικοινωνίας, ο φόβος ότι αν πεις κάτι μπορεί να γυρίσει εναντίον σου, έχει «κλείσει» τους ανθρώπους. Φταίμε σε πολλά πράγματα. Όταν ψαρεύεις, ρίχνεις το δόλωμα, παγιδεύεις το ψάρι με την τροφή. Δεν ξέρει πως θα το τραβήξεις με το αγκίστρι. Αυτό έγινε. Τόσα χρόνια οι πολιτικοί τόνιζαν το «εγώ» του κομματάρχη, τον έπεισαν πως είναι «παράγοντας», άλλο αν τα ρουσφέτια πήγαιναν στον κάλαθο των αχρήστων. Αυτό δημιούργησε τον ψεύτικο κόσμο που τώρα μας ενοχλεί. Αφού τα ζήσαμε. Και στο δικό μας χώρο, πολλοί συνάδελφοι που έβαλαν το «εγώ» τους πριν από τη δημιουργία, καταστράφηκαν. Η τέχνη είναι ομαδικό σπορ, δε χωράει «εγώ». Εάν ο ένας δεν κοιτάξει στα μάτια τον άλλον για να προχωρήσουν μαζί, δεν υπάρχει δημιουργία.
Είστε πολύ αγαπητός ηθοποιός.
Μιλάω με όλους αν και αποφεύγω τις συνεντεύξεις για δυο λόγους: Πρώτον, δε μου αρέσουν τα στημένα, τα απεχθάνομαι. Δεύτερον, οι περισσότεροι μπαίνουν στην ιδιωτική ζωή που δεν έχει καμία σχέση με τη δουλειά μας. Προσωπικά, το μόνο που έχω κερδίσει και το λέω με πολλή υπερηφάνεια, είναι η αγάπη του κόσμου, όταν μου λένε «με έκανες και γέλασα ρε φίλε». Επίσης, το γεγονός πως έχω παίξει διαφορετικούς μεταξύ τους ρόλους, είναι για μένα η μεγαλύτερη χαρά, παρόλο που είναι σκληρός χώρος, δύσκολος. Τις επαναλήψεις που παίζονται – χωρίς αμοιβή για τους ηθοποιούς – ο κόσμος τις βλέπει, τις χαίρεται. Μπορεί να καταλάβει πότε κάποιος «πουλάει στυλάκι» και πότε του δίνει αληθινά κάτι. Αυτό έχω εισπράξει. Υπάρχουν ηθοποιοί που μπαίνουν μέσα στο θέατρο και έχοντας κάνει μια επιτυχία, δε χαιρετούν την ταξιθέτρια. Προσωπικά δε με ενδιαφέρει τι έχω κάνει , με ενδιαφέρει τι θα κάνω από δω και πέρα. Όταν όμως μπαίνω στο θέατρο, θα μιλήσω σε όλους επειδή όλοι είμαστε άνθρωποι. Κάνουμε κάτι που μας αρέσει ή κάνουμε κάτι για να ζήσουμε. Νομίζω όμως πως όλο αυτό αρχίζει και ξεφουσκώνει. Ο κόσμος δεν είναι τόσο σπάταλος, όχι μόνο με τα χρήματά του, αλλά και με το χρόνο του, την αφοσίωσή του..
Τι σας στενοχωρεί στο Θέατρο;
Παντού ετικέτες και κυκλώματα. Είμαι τόσα χρόνια ηθοποιός και δεν έχω παίξει στο Εθνικό θέατρο, έστω μια φορά, για την εμπειρία. Καλώς ή κακώς, είμαστε πολλοί. Έμαθαν τον κόσμο πως η ηθοποιία είναι εύκολο μέσο προβολής, καταργήθηκε η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, διότι υποτίθεται πως η έκφραση πρέπει να είναι ελεύθερη. Σύμφωνοι, έξω όμως υπάρχουν συνδικάτα, δεν υπάρχουν σωματεία. Δε μπορεί μια κομμώτρια να δηλώνει ηθοποιός, όπως εγώ δε μπορώ να δηλώσω κομμωτής. Προσπαθώ να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Δεν το κάνω για να εντυπωσιάσω, αλλά επειδή το αγαπώ. Είτε παίζω επιθεώρηση, τραγωδία, δράμα, οτιδήποτε, σέβομαι το κοινό που θα με δει. Ευτυχώς όμως, ο κόσμος αρχίζει και ξυπνάει. Καταλαβαίνει ότι τον κοροϊδεύουν. Όλοι οι τομείς θέλουν αγάπη. Είτε είσαι ηθοποιός, είτε ότι άλλο, να δεις τον άλλον όχι ανταγωνιστικά, αλλά με αγάπη. Θα την εισπράξεις πίσω. Δεν ξέρω αν έχω εχθρούς ή όχι, προσπαθώ όμως, όταν δω καλύτερο ηθοποιό από μένα, να πάρω δυο πράγματα από αυτόν. Από την άλλη, αν δω κάποιον που δεν κάνει για αυτή τη δουλειά, δεν θα του το πω, δεν έχω δικαίωμα να τον κρίνω. Μια φορά προσπάθησα να διδάξω αλλά δεν το συνέχισα, παρόλο που έχω την επιθυμία και την πείρα. Μου ήταν αδύνατον να γκρεμίσω το όνειρο ενός ανθρώπου ή να το ενισχύσω χωρίς να αξίζει. Η υποκριτική είναι δύσκολο πράγμα. Πρέπει κάποιος να την αγαπάει πολύ για να αντέξει. Η τηλεόραση έδωσε την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να υπάρχει πλούτος, και διάφορα άλλα. Πείτε μου όμως ένα επάγγελμα όπου ο επαγγελματίας πρέπει να δίνει κάθε φορά εξετάσεις. Βέβαια, τώρα όλοι οι Έλληνες ζουν στην ανασφάλεια αλλά οι ηθοποιοί, την παντρευτήκαμε τη στιγμή που αποφασίσαμε να βγούμε στο σανίδι. Δυο φορές το χρόνο ζητάς δουλειά. Δεν υπάρχει μάνατζερ να σου κλείνει δουλειές, έτσι ώστε να έχεις τη δυνατότητα να ασκήσεις τα εκφραστικά σου μέσα. Έχεις το άγχος να δουλέψεις. Και τελικά, οι δουλειές που γίνονται είναι συνήθως με λίγα πρόσωπα, για αυτό και τα πολλά θέατρα.
Αυτό συνέβαινε πάντα στην τέχνη.
Είναι ακόμα πιο δύσκολο. Μέχρι τώρα, μας χρωστούσαν από την τηλεόραση, πληρωνόμασταν από το θέατρο. Μας χρωστούσαν από το ραδιόφωνο, πληρωνόμασταν από τη διαφήμιση. Κρατιόμασταν σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο. Όταν όμως η πίτα δε φτάνει για όλους, τι θα γίνει; Θα πάρει ο καθένας ένα κομματάκι. Ξαφνικά, «αυτό είναι και αν θέλεις. Αν δε θέλεις, υπάρχουν ένα σωρό άλλοι που θέλουν». Οπότε, ή βάζεις νερό στο κρασί σου, πράγμα που θα το πληρώσεις ψυχολογικά, ή ο άλλος θα «κατασκευάσει» κάποιον σαν εσένα για να κάνει τη δουλειά του. Υπάρχουν και οι τυχεροί που δεν έχουν υποχρεώσεις, βάζουν τα λεφτά τους στο θέατρο και αποδέχονται το ρίσκο να τα χάσουν, ή να κερδίσουν. Είναι όμως λίγοι. Ξέρω ποια έργα μπορώ να αγγίξω αλλά δε μπορώ να τα ανεβάσω, ούτε να υποχρεώσω κάποιον άλλον να το κάνει. Γενικά πάντως, η μεγαλοψυχία του παλιού ηθοποιού που όταν έβλεπε έναν καινούριο του έλεγε «έλα εδώ» όπως μου είπε ο Νίκος Ρίζος, ο Κώστας Αρζόγλου και κάποιοι άλλοι, δεν υπάρχει πια. Αν δουν κάτι καλύτερο δυστυχώς ή ευτυχώς, θα σκεφτούν τον ανταγωνισμό.
Πρόκειται για καθαρή ανασφάλεια που υπάρχει σε όλες τις δουλειές.
Ακριβώς. Παλιά όμως δε γινόταν αυτό. Όταν έβλεπαν ένα ταλέντο, ή έναν άνθρωπο που
αγαπούσε αυτό που έκανε, τον «άρπαζαν», τον έβαζαν μαζί τους. Την χρυσή εποχή του κινηματογράφου, δε μπορούσαν να είναι όλοι πρωταγωνιστές. Εάν οι τότε ταινίες βλέπονται και σήμερα, είναι επειδή δεν υπάρχουν σε αυτές ατάλαντοι ηθοποιοί. Και ο τελευταίος από αυτούς ήταν ταλαντούχος. Ξενίδης, Διανέλος, Ζερβός.. η αγορά δε μπορούσε να τους κάνει όλους πρωταγωνιστές, ποτέ όμως δεν είπε ο Φωτόπουλος ας πούμε, «δεν παίζω με τον Παπαγιαννόπουλο», ούτε ο Χορν, «δεν παίζω με τον Αλεξανδράκη». Τελειώνοντας, θέλω να πω ότι πρέπει να ξέρουμε τι κάνουμε, γιατί το κάνουμε και μέχρι που φτάνουν οι δυνατότητές μας. Δε μπορώ να παίξω το Ρωμαίο. Μπορώ να κάνω τον πατέρα του, το θείο του και τη γιαγιά του ακόμη, αλλά όχι το Ρωμαίο. Κάπου πρέπει να σταματάμε.
Θέατρο «Ακάδημος» – «Πρωταγωνίστριες» του Ken Ludwig.
Ημέρες & ώρες παραστάσεων:
- Τετάρτη & Πέμπτη: 19:30
- Παρασκευή: 21:30
- Σάββατο & Κυριακή: 18:30 & 21:30
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Μανούσος Μανουσάκης
Μετάφραση: Τζούλια Κράλιοβιτς
Σκηνικά-Κοστούμια: Αννα Μαχαιριανάκη
Μουσική επιμέλεια: Μανώλης Μανουσάκης
Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νίκος Χρηστίδης
Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Παρτσαλάκης, Σωτήρης Καλυβάτσης, Υρώ Λούπη, Σπύρος Μεργιανός, Πέτρος Ξεκούκης, Ιουλία Καλογρίδη, Πέτρος Πέτρου, συνεργάζεται η Όλγα Πολίτου
Διαβάστε την κριτική της παράστασης εδώ
Διαβάστε τη συνέντευξη της Υρώς Λούπη εδώ
Διαβάστε τη συνέντευξη του Σωτήρη Καλυβάτση εδώ