Οι «άγνωστες» ελληνικές ταινίες για το έπος του ‘40

Γράφει ο Σπύρος Πλουμίδης

Το έπος του 40 δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο τον ελληνικό κινηματογράφο και πάνω απο 50 ταινίες έχουν γυριστεί για την περίοδο του πολέμου και της κατοχής. Οι περισσότερες όμως έχουν πέσει στη λήθη καθώς οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν επιλέξει να προβάλλουν κάθε χρόνο τις 5-6 γνωστότερες (Υπολοχαγός Νατάσα, Η μάχη της Κρήτης, Η Μεσόγειος φλέγεται, Υποβρύχιο Παπανικολης κ.α).

Εμείς θα προσπαθήσουμε να θυμηθούμε κάποιες ταινίες που έχουν προβληθεί ελάχιστα ή σπάνια απο την ελληνική τηλεόραση, αλλά δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε απο αυτές που αναφέραμε πιο πάνω…

Οι γενναίοι του Βορρά (1970)

Η ταινία ήταν εμπορική επιτυχία την χρονιά που προβλήθηκε καθώς βγήκε 3η απο τις συνολικά 99 ταινίες της σεζόν. Αναφέρεται στον αγώνα των ελλήνων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη μετά την εισβολή των βουλγάρων και κομιτατζήδων στις ελληνικές περιοχές, μετά απο την άδεια που τους έδωσαν οι γερμανοί σύμμαχοί τους.

Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης,
Σενάριο: Γιώργος Λαζαρίδης, Αντώνης Δαυίδ,
Παραγωγή: Καραγιάννης-Καρατζόπουλος.
Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Βόγλης, Ξένια Καλογεροπούλου, Πέτρος Φυσσούν, Λάκης Κομνηνός, Άλκης Γιαννακάς, Θανάσης Μυλωνάς, Λαυρέντης Διανέλλος, Δήμος Σταρένιος, Ίλυα Λιβυκού, Αιμιλία Υψηλάντη, Άννα Φόνσου, Σταύρος Ξενίδης κ.α.

Η χαραυγή της Νίκης (1971)

Απο τις ταινίες που έχουν παιχθεί ελάχιστα στην ελληνική τηλεόραση παρά το γεγονός οτι στην εποχή της γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Το στόρυ έχει ως εξής: Οι συμμαχικές δυνάμεις αναθέτουν στο Νικήτα, το γιο ενός συνεργάτη των Γερμανών, την καταστροφή του γερμανικού στρατιωτικού αεροδρομίου της Κρήτης. Ο Νικήτας μαζί με τον Λευτέρη είναι αρχηγοί των ελλήνων πατριωτών της εποχής και εκτός απο την λευτεριά, διεκδικούν και την ίδια γυναίκα…

Σκηνοθεσία: Ντίμης Δαδήρας
Σενάριο: Γιώργος Λαζαρίδης
Μουσική: Κώστας Καπνίσης
Παραγωγή: Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης
Πρωταγωνιστούν: Λάκης Κομνηνός, Μπέττυ Αρβανίτη, Μιράντα Κουνελάκη, Νίκος Δαδινόπουλος, Γκίκας Μπινιάρης, Ιλία Λιβυκού, Λευτέρης Βουρνάς, Γιώργος Βελέντζας, Άντα Πατρελή, Νίκος Βανδώρος κ.α.

Γοργοπόταμος (1968)

Η ταινία αναφέρεται στην μεγάλη στιγμή της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου.

Σκηνοθεσία: Ηλίας Μαχαίρας
Σενάριο: Καίτη Δετζώρτζη
Παραγωγή: Γαλαξίας Φιλμ
Πρωταγωνιστούν: Μάρλεν Παπούλια, Λαυρέντης Διανέλλος, Πέτρος Φυσσούν, Έλλη Ξανθάκη, Λιάκος Χριστογιαννόπουλος κ.α.

Το μπλόκο (1964)

Μια ταινία πραγματικός θησαυρός που έχει παιχθεί ελάχιστα στην ελληνική τηλεόραση. Αναφέρεται στο ιστορικό μπλόκο της Κοκκινιάς όταν το ξημέρωμα της 7ης Αυγούστου 1944, 3.000 και πλέον Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες τους κυκλώνουν όλη την περιοχή.

Σκηνοθεσία: Άδωνις Κύρου
Σενάριο: Γεράσιμος Σταύρου, Άδωνις Κύρου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρωταγωνιστούν: Κώστας Καζάκος, Γιάννης Φέρτης, Αλεξάνδρα Λαδικού, Ξένια Καλογεροπούλου, Μάνος Κατράκης κ.α.

Το νησί των γεναίων (1959)

Αξιόλογη ταινία με τους Αλέκο Αλεξανδράκη και Τζένη Καρέζη. Διαδραματίζεται στην Κρήτη όπου ένας αξιωματικός του ελληνικού στρατού (Αλέκος Αλέξανδράκης) συμμετέχει με συμμάχουν και αντάρτες σε σαμποτάζ κατά των γερμανών.

Σκηνοθεσία: Ντίμης Δαδήρας
Σενάριο: Γιάννης Β. Ιωαννίδης
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Παραγωγή: Ολύμπια Φιλμ,
Πρωταγωνιστούν: Αλέκος Αλεξανδράκης, Τζένη Καρέζη, Αλίκη Γεωργούλη, Λυκούργος Καλλέργης, Γκίκας Μπινιάρης, Τάκης Χριστοφορίδης, Αρτέμης Μάτσας κ.α.

Ουρανός (1962)

ενθουσιασμός, η πρόσκαιρη χαρά της νίκης, η απογοήτευση της ήττας και το φοβερό, αναπάντητο “γιατί”. Κι όλα, κάτω από τη φοβερή σκιά της φρίκης του πολέμου. Το αριστούργημα του Κανελλόπουλου βασίστηκε σε διηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον πόλεμο του ’40. Μέρος των γυρισμάτων έγινε στο χωριό Δρυόβουνο του νομού Κοζάνης. O “Ουρανός” του Τάκη Κανελλόπουλου είναι για πολλούς μια από τις κορυφαίες αντιπολεμικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η εφημερίδα «Observer» τοποθετεί την ταινία ανάμεσα στις 10 καλύτερες του 1963. Ο Federico Fellini που βλέπει την ταινία, δηλώνει πως είναι εξαιρετική. Οι κριτικοί και οι θεωρητικοί του κινηματογράφου τοποθετούν τον Ουρανό ανάμεσα στις καλύτερες αντιπολεμικές ταινίες σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σκηνοθεσία: Τάκης Κανελλόπουλος
Σενάριο: Τάκης Κανελλόπουλος, Γιώργος Κιτσόπουλος Μουσική: Αργύρης Κουνάδης
Μοντάζ: Τάκης Κανελλόπουλος
Ηθοποιοί: Τάκης Εμμανουήλ, Φαίδων Γεωργίτσης, Ελένη Ζαφειρίου, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Λάζος Τερζάς, Κώστας Καραγιώργης, Νίκος Τσαχιρίδης

Το ξυπόλητο τάγμα (1953)

Το Ξυπόλητο τάγμα είναι η αληθινή ιστορία 160 παιδιών, που η δράση τους πήρε διαστάσεις μύθου όταν διώχτηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές στα χρόνια της κατοχής του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα παιδιά μεταβάλλονται σ’ ένα είδος καλόκαρδης ηρωικής συμμορίας, που κλέβει από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες για να συντηρεί τα μέλη της κι όσους μπορεί από τον κόσμο γύρω της. Eπίσης, πέρα από την αρωγή που παρείχαν στο κόσμο, κατάφερναν με την εξυπνάδα και το κουράγιο τους να βοηθούν την Αντίσταση, βρίσκοντας τρόπους να φυγαδεύουν στη Μέση Ανατολή Έλληνες, Αμερικάνους και Εγγλέζους αξιωματικούς, με σκοπό να ενωθούν με τους εκεί συμμαχικούς στρατούς. Μια άλλη πλευρά της αντίστασης, μέσα από την ηρωική δράση μιας ομάδας ορφανών παιδιών στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, Mε το ξυπόλητο Tάγμα, ο Γκρεγκ Tάλλας, μας έδωσε την ατμόσφαιρα της μαύρης απελπισίας που ζούσε η θεσσαλονίκη την εποχή του ’40. Έτσι η ταινία του γίνεται ένα ντοκουμέντο της Nαζιστικής τρομοκρατίας και μία μαρτυρία συγκλονιστική.

Σκηνοθεσία: Γκρεγκ Τάλλας
Σενάριο: Γκρεγκ Τάλλας, Νίκος Κατσιώτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
Πρωταγωνιστούν: Μαρία Κωστή, Νίκος Φέρμας, Βασίλης Φραγκιαδάκης, Αντώνης Βούλγαρης, Στρατής Κρόζος, Εύαγγελος Γιωτόπουλος, Δέσποινα Κοντογιώργου, Λόλα Χατζηχρήστου, Ηλίας Παπαδόπουλος, Απόστολος Μπεκιάρης, Νίκος Ζαχαρίας, Χρήστος Σουκούρογλου, Γιώργος Αξιώτης, Μανώλης Ρήγας, Καίτη Γκίνη

Η φλόγα της ελευθερίας (1952)

Στην Κατοχή, μια νεαρή κοπέλα προσλαμβάνεται από την Γκεστάπο ως γραμματέας. Βοηθάει τους αντιστασιακούς με κάθε τρόπο, αλλά την ίδια στιγμή αντιμετωπίζει την αποδοκιμασία των συγχωριανών της που τη θεωρούν προδότρια.

Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Σπύρου
Σενάριο: Παναγιώτης Σπύρου
Φωτογραφία: Οδυσσέας Μεραβίδης
Μουσική σύνθεση: Κώστας Καπνίσης
Εταιρία παραγωγής: Πειραιεύς Φιλμ

Ηθοποιοί: Ρένα Γαλάνη (Αργυρώ) , Σπύρος Καλλιμάνης , Καίτη Λαμπροπούλου , Νίκος Τσαχιρίδης , Ρίτα Γιαννακοπούλου , Παναγιώτης Γκίνης , Παναγιώτης Σπύρου , Ιωάννης Λεμονής , Νίκος Νικολαϊδης (II) , Χρήστος Παντελάκης , Μαρία Τσάκωνα , Νίκος Κορωνιάδης , Ευγενία Δαυίου , Στέλιος Σπύρου , Ηλίας Παπαδόπουλος , Στέλιος Κανάκης , Βασίλης Φραγκιαδάκης , Βασίλης Ρουσινέλος , Ρίτα Καϊρη , Ρίτα Τσάκωνα , Χαράλαμπος Αγγελόπουλος , Μάνος Κατράκης (αφήγηση)

Καταδρομή στο Αιγαίο (1946)

Ο μεγάλος έλληνας λογοτέχνης Μιχάλης Καραγάτσης έχει σκηνοθετήσει αυτή την ταινία-θησαυρό το 1946. Πρωταγωνιστές οι νεότατοι Λάμπρος Κωνσταντάρας, Ζινέτ Λακάζ, Ελένη Χατζηαργύρη, Μάνος Κατράκης, Γιώργος Φούντας, Χριστόφορος Νέζερ κ.α

Η υπόθεση της ταινίας έχει ως εξής: Ο λοχαγός Αλέξης Κομνηνός καταφέρνει να διαφύγει απ’ τους Γερμανούς, και με τη βοήθεια του ηγούμενου Συνέσιου φτάνει στο αρχηγείο Μέσης Ανατολής στο Κάιρο. Αναλαμβάνει τα καθήκοντά του και συνδέεται με την όμορφη Μαρία, απ’ την οποία δεν αποκρύπτει ότι είναι παντρεμένος. Στο μεταξύ, η γυναίκα του Άννα και ο Συνέσιος συλλαμβάνονται από τους Γερμανούς με την κατηγορία πως μετέδωσαν στο Κάιρο την πληροφορία για τον απόπλου μιας γερμανικής νηοπομπής. Ο Κομνηνός, μαζί με μια ομάδα κομάντος, αποβιβάζονται στην κατεχόμενη Ελλάδα και ελευθερώνουν τους φυλακισμένους πατριώτες –εκτός από τον Συνέσιο που έχει ήδη εκτελεστεί. Ενώ όμως προσπαθούν να διαφύγουν, η Άννα τραυματίζεται θανάσιμα. Μετά το τέλος του πολέμου, ο Κομνηνός ζητάει συγγνώμη από τον κυβερνήτη Ραΐδη τον οποίο είχε θεωρήσει εραστή της γυναίκας του, και μαζί με τη Μαρία, επισκέπτονται τον τάφο της Άννας.