Αθηνά Παππά – «Είμαστε εδώ, χαιρόμαστε, ζούμε»

Με αφορμή την παράσταση ‘Η Πρόκληση’, η Αθηνά Παππά μιλά στο iart.gr για πράγματα που αξίζει να γνωρίζετε…

Ετοιμάζεις μια ιδιαίτερη παράσταση.  

Πρόκειται για παράσταση που παρουσιάζεται από την θεατρική ομάδα ‘Άλμα Ζωής’, του ομώνυμου Πανελλήνιου Συλλόγου για τον καρκίνο του μαστού. Η ομάδα λειτουργεί εδώ και δυόμιση χρόνια και αποτελείται από γυναίκες που έχουν επιβιώσει της ασθένειας, μαζί με αυτές κι εγώ φυσικά που ηγούμαι της ομάδας. Η παράσταση έχει τον τίτλο ‘Η Πρόσκληση’, ένα θεατρικό έργο που έγραψα ‘πάνω’ σε αυτές τις γυναίκες που με ενέπνευσαν. Θα παιχτεί στις 4 Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου και θα επαναληφθεί στις 5 Φεβρουαρίου στο θέατρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Ο στόχος είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό, αν και νομίζω πως οι περισσότεροι είναι ευαισθητοποιημένοι πάνω στο θέμα γιατί – κακά τα ψέμματα – ο καρκίνος γενικότερα υπάρχει γύρω μας και δεν πρέπει να φοβόμαστε να το λέμε, ούτε να το κρύβουμε, αλλά να τον αντιμετωπίζουμε. Πιστεύω πως ένα από τα όπλα αντιμετώπισης, εκτός από την αγάπη που θεωρώ φάρμακο, είναι η Τέχνη. Μέσα από την Τέχνη, θεραπεύεσαι. Είναι δυνατό όπλο για να μπορέσεις να συνεχίσεις να ζεις, να υπάρχεις. Η παράσταση εκτός από τον συμβολικό της χαρακτήρα, έχει σκοπό να δείξει στον κόσμο ότι είμαστε εδώ, ζωντανές και δημιουργούμε.  

Να μην το βάζεις κάτω λοιπόν.  

Ακριβώς. Πιστεύω πως οι γυναίκες που αποτελούν την ομάδα, έχουν μετουσιωθεί. Με έχει συγκινήσει αυτό γιατί πραγματικά – όχι ότι δεν περίμενα να μαγευτούν από το μονοπάτι του θεάτρου – από κάποιες εντυπωσιάστηκα για το πόσο γρήγορα, πραγματικά μεταλλάχθηκαν. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στο πως ήταν όταν άρχισαν και στο πως είναι τώρα. Το έργο παίζεται από ανθρώπους που δεν είχαν παίξει ποτέ ξανά, δεν έχουν εκτεθεί, αλλά έχουν τόση μεγάλη χαρά που το κάνουν και τόσο μεγάλη προσμονή για τις παραστάσεις… Νιώθουν αγωνία μεν, δημιουργική δε. Οι πρόβες γίνονται με ενθουσιασμό, χαρά και χιούμορ. Αυτό που μου αρέσει πιο πολύ είναι το γέλιο. Είμαι λάτρης του αγγλοσαξωνικού θεάτρου και χρησιμοποιώ πολύ το χιούμορ (καμιά φορά μαύρο) για να επισημάνω κάτι και βλέπω ότι υπάρχουν γυναίκες στην ομάδα που το κατανοούν αυτό πιο πολύ κι από επαγγελματίες ηθοποιούς, κι έχω διδάξει και σκηνοθετήσει αρκετούς. Όμως, αυτήν την ομάδα την έχω κυριολεκτικά λατρέψει γιατί όλοι οι φόβοι τους, όλες οι ανασφάλειες, όλη η αγωνία του ‘πως είμαι;’, ‘τι θα κάνω’ έχει πάει πίσω. Τσαλακώνονται, δεν τις νοιάζει. Καταβάλλουν κάθε προσπάθεια και κάθε φορά ανεβάζουμε τον πήχυ λίγο παραπάνω. Νομίζω ότι κάποιες τουλάχιστον, θα ‘κολλήσουν’ το μικρόβιο του θεάτρου. Το θέατρο εμπεριέχει όλες τις παραστατικές τέχνες και νομίζω πως είναι το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος όταν περνάει από μια τέτοια κατάσταση. Έχει βιώσει την ασθένεια, έχει κάνει τις θεραπείες του και είναι στην διαδικασία ‘επανένταξης’. Χρειάζεται κάτι για να στηριχθεί. Βέβαια, το πρώτο πράγμα που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι που περνούν καρκίνο, που έχουν φτάσει πολύ κοντά στον θάνατο, είναι να κάνουν ψυχοθεραπεία, που βοηθά πολύ. Το θέατρο είναι επίσης τόσο θεραπευτικό που πολλές φορές έχω ακούσει πως αισθάνονται να έχει ανοίξει η ψυχή τους. Νιώθουν ότι παίρνουν κι άλλα πράγματα. Δεν είναι μόνον ο ρόλος. Κάνουμε διαφραγματικές αναπνοές κι αυτό βοηθά πολύ γενικά. Κάνουμε ορθοφωνία, κίνηση.. Λέμε επίσης πολλές ιστορίες που έχουν να κάνουν με το θέατρο και με τη ζωή, καθώς και τα δυο αυτά, ψάχνουν την Αλήθεια.  

 Πες μας  λίγα λόγια για την υπόθεση του έργου.  

Τρεις ετεροθαλείς αδελφές συναντιούνται στο μνημόσυνο του πατέρα τους, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του. Ο ίδιος παραμένει παρών καθώς το έργο μιλά πολύ για αυτόν. Λάτρης της Τέχνης ο ίδιος, τις πήγαινε – και τις τρεις  μαζί – βόλτα κάθε Κυριακή, κυρίως θέατρο και κατάφερε να τις ενώσει, παρά τις διαφορές τους. Αποφασίζουν λοιπόν, αφενός να μην χωρίσουν ξανά και παράλληλα, να κάνουν μια γιορτή στη μνήμη του πατέρα τους. Γράφουν μια ιδιόχειρη πρόσκληση και την στέλνουν σε φίλες και εν δυνάμει ερωμένες του. Για να τιμήσουν τη μνήμη του ακόμη περισσότερο, αποφασίζουν να παρουσιάσουν στη γιορτή, κάποιες σκηνές από το αγαπημένο του έργο, τις ‘Τρεις Αδερφές’, του Τσέχωφ. Στη συνέχεια έρχονται οι καλεσμένες, μαθαίνουμε την ιστορία του, τις σχέσεις του, αλλά και τι συζητούν οι γυναίκες μεταξύ τους. Φυσικά μιλούν για τον έρωτα, τις ερωτικές και οικογενειακές σχέσεις, τα αιώνια πράγματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Κατά τη διάρκεια αυτής της γιορτής, οι  τρεις αδελφές να παίζουν τις ‘Τρεις Αδελφές’, θέατρο μέσα στο θέατρο. Το τέλος εξελίσσεται σε ένα μεγάλο πάρτι, χαράς και ζωής. Άλλωστε ο παραλληλισμός με το έργο του Τσέχωφ, γίνεται για να μπορέσω στην ουσία να πω: Μπορεί να μην πετύχαμε να ‘πάμε στη Μόσχα’ με ότι σημαίνει αυτό για τον καθένα μας, και σίγουρα κάποτε θα φύγουμε από αυτήν την ζωή, αλλά αυτήν την στιγμή, πρέπει να ζήσουμε. Αυτό είναι το μήνυμα.  

Τι σε ενέπνευσε για αυτό το έργο;.  

Οι γυναίκες του ‘Άλματος’. Όταν πήγα εκεί, όπως κάνω κάθε φορά σε  κάθε τι που αναλαμβάνω, ζήτησα τα βιογραφικά των συντελεστών της ομάδας. Έπρεπε να ρωτήσω κάθε μια τους τι ακριβώς έχει περάσει. Όχι από περιέργεια, αλλίμονο!, αλλά για να ξέρω πως μπορώ να τις κινήσω. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να σου κόψουν πολλούς λεμφαδένες  και να μην μπορείς να σηκώσεις το χέρι σου. Υπάρχουν πολλά θέματα που χρήζουν προσοχής. Φυσικά ‘κατέθεσα’ και το δικό μου βιογραφικό. Αμέσως μετά είπα σε όλες ότι τελείωσε η ιστορία με τον καρκίνο. Δεν θα το ξανασυζητήσουμε.  Όχι επειδή είναι ταμπού, ή σαν άρνηση, αλλά επειδή στην ομάδα μαζευτήκαμε όχι για να συζητάμε τα φάρμακα που παίρνουμε ή τις παρενέργειες τους αλλά για να περάσουμε ωραία και να ανοίξουμε νέες πόρτες για να δούμε τι μας επιφυλάσσει η κάθε μια. Το θέατρο είναι κάτι πρωτόγνωρο για εκείνες, αλλά και για μένα, καθώς κάθε φορά που κάνω αυτό το ταξίδι νιώθω πως είναι κάτι καινούριο. Όσες φορές και να διασχίσεις αυτόν τον δρόμο, η έκπληξη δεν σταματά ποτέ. Οι  οι γυναίκες αυτές με οδηγούν. Είδα την ανάγκη τους να γελάσουν, να νιώσουν ότι είναι επιθυμητές, ότι είναι πάλι γυναίκες. Όλες όσες έχουμε περάσει καρκίνο του μαστού έχουμε μια αναπηρία. Έτσι το βλέπω εγώ. Αλλά, το ότι έχουμε αυτήν την αναπηρία δε σημαίνει ότι είμαστε ανάπηρες. Μπορεί να χάσεις τον μαστό ή τους μαστούς σου αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να τους αποκαταστήσεις και να πεις ότι εντάξει, είμαι καλά, είμαι ζωντανή, οπότε θα κάνω μια πλαστική, και τι έγινε; Πάντα πρέπει να βλέπεις την ευκαιρία για μια καινούρια αρχή. Πολλές γυναίκες κάνουν αποκατάσταση στήθους χωρίς να έχουν νοσήσει. Συμβαίνει. Τώρα, αν θέλω, θα το κάνω κι εγώ. Αν θέλω. Σε αυτήν την περίπτωση το θέμα είναι να αισθάνεται η κάθε γυναίκα καλά με τον εαυτό της. Αισθάνεται καλύτερα με την αποκατάσταση; Να την κάνει. Δεν νιώθει καλύτερα; Να μην την κάνει. Οι γυναίκες της ομάδας θέλουν να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, να ζήσουν ωραία και αυτό κάνουν. Ξέρεις, κάθε στιγμή της ζωής μας πια, όταν περνάμε από κάτι τέτοιο, κάνουμε εξετάσεις κάθε έξι μήνες. Κάθε φορά υπάρχει ένα μικρό άγχος για το αν οι εξετάσεις θα είναι καλές. Φυσικά χαίρεσαι κάθε φορά που είναι εντάξει, αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα τα σχέδια σου να μην είναι μακροπρόθεσμα, αλλά σε βάθος εξαμήνου. Αυτό συμβαίνει με εμένα. Τα σχέδια μου αφορούν τους επόμενους έξι μήνες, όχι παραπάνω. Και δεν χρειάζεται παραπάνω. Ζω την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία. Γιατί μόνον έτσι καταλαβαίνεις πραγματικά πόσο αξίζει η ζωή. Κάθε μέρα είναι ένα θείο δώρο, πρέπει να το απολαμβάνουμε και να πηγαίνουμε παραπέρα. Σήμερα πέρασα καλά, πήρα τα ερεθίσματα μου, δεν πειράζει αν δεν έχω πολλά λεφτά, αν μάλωσα με κάποιον. Βλακεία είναι που μάλωσα γιατί δεν ξέρω τι θα γίνει αύριο. Προσωπικά δεν μαλώνω πια, είναι χάσιμο χρόνου. Νευριάζω, είμαι εκρηκτικός χαρακτήρας έτσι κι αλλιώς, γελάω, φωνάζω, αλλά δεν μαλώνω, δεν κρατάω κακία. Δεν με νοιάζει. Θέλω να νιώθω καλά. Αυτό λοιπόν μέσα από την υποκριτική και το θέατρο είναι κάτι που μαθαίνεις, ούτως ή άλλως, να γίνεις δηλαδή καλύτερος άνθρωπος. Δεν χρειάζεται να έχεις νοσήσει για να το κάνεις αυτό. Η Τέχνη σε οδηγεί μέσω της δημιουργίας, που είναι ότι καλύτερο μπορεί να κάνει ο άνθρωπος για τον εαυτό του και τους γύρω του. Δημιουργώντας δεν έχεις πρόβλημα εάν ο άλλος σε κοιτάξει περίεργα, στραβά ή ότι άλλο. Εσύ έχεις τον εαυτό σου, τα πατήματα σου και τη δημιουργία σου. Προσωπικά, έτσι τα έχω φιλοσοφήσει τα πράγματα.  

Μίλησε μας για τους συντελεστές της παράστασης.  

Η ομάδα έχει αρκετά μέλη. Στην παράσταση παίρνουν μέρος δώδεκα που εκτός από την υποκριτική έχουν και άλλα καθήκοντα, ανάλογα με αυτό που γνωρίζει να κάνει η κάθε μια. Μια κοπέλα που έχει ωραία φωνή, τραγουδάει. Η γυμνάστρια, έκανε την χορογραφία. Η κομμώτρια έκανε τα μαλλιά των ηθοποιών. Δυο από αυτές είναι βοηθοί σκηνοθέτη. Ήθελα να μπουν στην διαδικασία του τι σημαίνει παραγωγή μιας παράστασης. Είναι κι αυτό ένα μάθημα, καθώς το θέατρο δεν είναι μόνον ‘ανεβαίνω σε μια σκηνή και παίζω’. Για να φτάσουμε εκεί, έχουμε περάσει από πολλά στάδια. Θεωρώ πως για να έχουμε καλό αποτέλεσμα,  θα πρέπει να γνωρίζουν και την προετοιμασία μιας παράστασης. Άλλωστε, όλες τους υπήρξαν επαγγελματίες και πολλές από αυτές είχαν μεγάλη καριέρα. Γνωρίζουν τι σημαίνει δουλειά. Εκείνο που λέω πάντα είναι πως το θέατρο είναι ομαδική προσπάθεια. Ακόμη κι ένας μονόλογος έχει από πίσω πολλούς ανθρώπους που συμβάλλουν. Παραγωγός, φωτιστής, μουσικός, σκηνοθέτης, βοηθός σκηνοθέτη, μεταφραστή ή συγγραφέα, ενδυματολόγος, σκηνογράφος… Όλα αυτά τα πράγματα είναι πρωτόγνωρα για την ομάδα. Τις ευχαριστώ όλες για την προσπάθεια που κατέβαλλαν. Στη σκηνή ανεβαίνουν οι Κατερίνα Βαροπούλου, Πάολα Γιαννοπούλου, Άννα Δεμιρτζή, Βάλια Ηλιοπούλου, Ρένα Κωστάλου, Έρη Λούκα, Άννα Μισεμικέ, Ευγενία Ντάσιου, Αναστασία Παρούτη, Ελισσάβετ Πατσαρρίσου, Σοφία Πεζανάκη, και Ιωάννα Τσώνη. Κείμενο, σκηνοθεσία και διδασκαλία η υποφαινόμενη, σκηνογραφία Δήμητρα Ζίγκαρις (απόφοιτη η ίδια της ΑΣΚΤ), εικαστικό η Marilisa Rendl, επίσης απόφοιτος της ΑΣΚΤ, τον σχεδιασμό του φωτισμού και τις φωτογραφίες ο Βαγγέλης Ρασιάς, τη μουσική επιμέλεια ο Μάριος Μπάρμπας, στο τραγούδι είναι η Σοφία Μπεζανάκη, κιθάρα ο Γιάννης Μεταξάς, χορογραφία Ελισάβετ Πατσαρίσου, κομμώσεις η Αναστασία Παρούτη, Νίκη Λαμπροπούλου και Σοφία Πεζανάκη είναι οι βοηθοί σκηνοθέτη, και βοηθός γενικών καθηκόντων η Κωνσταντίνα Τιλιγάδα. Τεχνικός θεάτρου, Θωμάς Οικονομάκος. Το έργο θα παιχτεί στο θέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών όπου εκεί είχα παρουσιάσει το τελευταίο έργο που έγραψα και σκηνοθέτησα, το ‘Η τραγωδία αλλιώς’, πριν ξεσπάσει ο κορονοϊός. Να το πω συγκυριακό; Δεν ξέρω. Είναι υπέροχος χώρος, από τα καλύτερα θέατρα που έχουμε στην Αθήνα, με φοβερό εξοπλισμό. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον πρώην πρύτανη αλλά και την νυν που παραχώρησαν την αίθουσα  στο ‘Άλμα Ζωής’ και φυσικά, την Πρόεδρο του ‘Άλματος’, Παρασκευή Μιχαλοπούλου η οποία με επέλεξε να ηγηθώ αυτής της ομάδας τα τελευταία δυόμιση χρόνια.  

Πως βρέθηκες εκεί;  

Όταν ακόμη νοσούσα κι έκανα θεραπεία, ο γιατρός μου Γιάννης Φλέσσας πρότεινε, επειδή είχα καλή ψυχολογία και λόγω της όποιας αναγνωρισιμότητας μου, να κάνω μια ανάρτηση στο facebook. Μου είπε πως οι γυναίκες που νοσούν, αντιμετωπίζουν πολλά ψυχολογικά προβλήματα, διότι δεν στηρίζονται σωστά από το περιβάλλον τους. Πάρα πολλές έμειναν μόνες, καθώς ο σύζυγος, ο σύντροφος τους δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει και να το διαχειριστεί. Άλλες ήθελαν να αυτοκτονήσουν. Είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο για μια γυναίκα γιατί πέραν της ασθένειας, χάνει το στήθος της, το σύμβολο της θηλυκότητάς της, τα μαλλιά της.. περνά διάφορα. Μια πάσχουσα μπορεί να πιστέψει πως δεν αξίζει κι αυτό – έβλεπε ο γιατρός μου – πως δεν συνέβαινε με μένα. Προσωπικά είχα και έχω καλή υποστήριξη και από τον σύντροφο μου και από τα παιδιά μου αλλά κι εγώ η ίδια ένιωθα ότι πρέπει να το παλέψω και να ζήσω όσο μπορώ. Έτσι μου πρότεινε να κάνω μια σχετική ανάρτηση, που ίσως να βοηθούσε κάποιον κόσμο. Την έκανα λοιπόν και στο τέλος ανέφερα το ‘Άλμα Ζωής’ καθώς – ενώ δεν είχα καμία σχέση με τον Σύλλογο – είχα διαβάσει τα τόσα σημαντικά που προσφέρει. Την πρόληψη, εξετάσεις για γυναίκες που έχουν νοσήσει, δωρεάν ψυχοθεραπεία, περούκες. Προσφέρει πάρα πολλά κι αυτό μου άρεσε πάρα πολύ. Θεώρησα πως έπρεπε να το πω και να ωθήσω τις γυναίκες να απευθυνθούν εκεί αν το είχαν ανάγκη. Η ανάρτηση έγινε viral και έλαβα πάρα πολλά μηνύματα. Θα ήθελα να πιστεύω πως με τον τρόπο μου, βοήθησα κι εγώ λίγο. Όλο αυτό το είδε η Πρόεδρος, η κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου και μου τηλεφώνησε, προτείνοντας – σε πιλοτική βάση αρχικά – να φτιάξουμε μια θεατρική ομάδα και να διδάξω υποκριτική. Δέχτηκα με μεγάλη χαρά. Πήγα για να κάνω κάποια μαθήματα, να εμψυχώσω αυτές τις γυναίκες και να εμψυχωθώ κι εγώ. Τώρα, φτάσαμε στο τελικό στάδιο. Οι γυναίκες αυτές θα παίξουν στο θέατρο. Το θεωρώ μεγάλο επίτευγμα, χαίρομαι πολύ και ευχαριστώ την Πρόεδρο γιατί χωρίς την δική της προτροπή, δεν θα βρισκόμουν εκεί.   

 Η πορεία σου στην Τέχνη είναι γνωστή. Αυτήν την στιγμή κάνεις κάτι τόσο σημαντικό τόσο για τον εαυτό σου όσο και για άλλους ανθρώπους. ‘Η Πρόσκληση’ γίνεται από ανθρώπους όχι απλά ερασιτέχνες αλλά που έχουν παλέψει με κάτι το οποίο προσωπικά ούτε να φανταστώ μπορώ με τι θα μοιάζει. Χαίρομαι όμως που για μια ακόμη φορά η Τέχνη βρίσκει τον δρόμο μέσα σε μια δύσκολη κατάσταση για να την κάνει καλύτερη.  

 Έτσι είναι. Η Τέχνη σου δίνει ερεθίσματα για να κάνει τη ζωή σου καλύτερη. Μπορεί να μη γίνεις ποτέ ηθοποιός, αλλά μπορείς να κάνεις μαθήματα υποκριτικής, να μπεις στην διαδικασία του να ‘εκτίθεσαι’ ακόμα και σε δέκα ανθρώπους που απαρτίζουν μια ομάδα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο στην αρχή, αλλά αρχίζεις και ‘ξεδιπλώνεις’ την ψυχή σου, την ανοίγεις στους άλλους, ακόμη κι αν δεν θέλεις. Όταν ανέβεις επάνω στη σκηνή αλλάζεις κι αρχίζεις πάλι να ανοίγεσαι. Θέλει κι η ψυχή το χρόνο της για να ανοίξει, όπως ένα μπουμπούκι που σιγά – σιγά γίνεται άνθος. Μέσα από την Τέχνη ανθίζει κανονικά και σίγουρα κερδίζει στη ζωή. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς. Δίνουμε σημασία στην πρόληψη, κάνουμε τακτικές εξετάσεις. Ο καρκίνος δεν είναι άγνωστος, σχεδόν κάθε οικογένεια έχει κάποιον που πέρασε ή περνά καρκίνο. Κάποτε και το όνομα ήταν ταμπού. Δεν το ξεστόμιζαν εύκολα. Δεν είναι το όνομα κακό. Εμείς σας περιμένουμε Κυριακή 4 και Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου στο θέατρο της ΑΣΚΤ. Θα ήθελα για μια ακόμη φορά να ευχαριστήσω την ομάδα που έδωσε τον καλύτερο της εαυτό και να συμπληρώσω πως η παράσταση είναι σουρεαλιστική κι έχει χαρά. Και αυτό είναι το μήνυμά της. Είμαστε ζωντανοί, είμαστε εδώ, χαιρόμαστε, ζούμε. Κι αυτό οφείλουμε να κάνουμε.  

Πληροφορίες για την παράσταση εδώ.