Το να δεις τραγωδία στις μέρες μας έχει γίνει μάλλον παρακινδυνευμένο. Τα έργα συχνά υποφέρουν από άνευ λόγου και αιτίας ‘νεοτερισμούς’ ανθρώπων που θεωρούν πως έχουν κάτι να πουν, ενώ στην ουσία απλά πληγώνουν δημιουργίες – σημεία αναφοράς για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η παράσταση «Φιλοκτήτης» από τα «Θεατρικά Δρώμενα ΙΑΣΜΟΣ» δεν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία.
Η Μαρλέν Καμίνσκι σεβάστηκε το κείμενο (μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα) η σκηνοθεσία της όμως δείχνει ξεκάθαρα την προσωπική της άποψη για το έργο. Αξιοποίησε το ταλέντο των ηθοποιών της έτσι ώστε να αποδοθεί όλο το εύρος των χαρακτήρων της. Δεν “πείραξε” την τραγωδία, θεωρώ πως της έδωσε μια νέα ώθηση εκεί που έπρεπε και όσο έπρεπε. Το σέβομαι πολύ αυτό.
Μου άρεσε πολύ η κίνηση, τα κοστούμια, το ιδιαίτερο σκηνικό. Τίποτα κραυγαλέο, τίποτα εκτός χρόνου και τόπου. Απλά πράγματα, όμως πρωτότυπα και πλήρως ενσωματωμένα στο έργο.
Ο χορός, με κορυφαίο τον Αλέξανδρο Φιλιππόπουλο και τους Παντελή Αρουσαλίδη, Μάρκο Γέτο, Βαγγέλη Κρανιώτη, Βαγγέλη Μάγειρο και Τάσο Θεοφιλάτο (πολύ καλός ως Έμπορος) υπηρετεί το δράμα πότε λειτουργώντας αυτόνομα, πότε κινούμενος ως ένας άνθρωπος, πάντα όμως υποστηρικτικά στη δράση.
Ο Γιώργος Αμούτζας είναι πολύ καλός ως Νεοπτόλεμος. Ένας νέος με βαριά κληρονομιά – με πατέρα τον Αχιλλέα είναι το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς – “μπαίνει στα παιχνίδια των μεγάλων” για να φέρει εις πέρας μια αποστολή αναγκαία αλλά, όπως αποκαλύπτεται στην πορεία – ανέντιμη. Ο Νεοπτόλεμος προσπαθεί, δεν μπορεί όμως να κλείσει τα μάτια στην αδικία κι επιλέγει τον δρόμο του δίκιου στο τέλος. Ο Φιλοκτήτης είναι πλέον φίλος, η πορεία είναι μονόδρομος. Κι αν έσφαλλε στην αρχή, στρέφεται τελικά προς το Σωστό κι εκεί έγκειται η διαφορά.
H Μαρία Πρωτόπαππα έχει μια τόσο αξιοπρεπή κι έντιμη φυσιογνωμία που δεν μπορείς – αρχικά – να την φανταστείς ως δολοπλόκο Οδυσσέα. Εκεί όμως έρχεται το ταλέντο της κι όσο μιλά, γίνεσαι Οδυσσέας μαζί της. Είναι κατόρθωμα όσο να πεις. Η χειρότερη πλευρά της εξουσίας γίνεται πρόσωπο, σώμα και λόγος. Κι όσο κι αν συμπάσχουμε με τον Φιλοκτήτη, αναγνωρίζουμε την αλήθεια και την αναγκαιότητα του ‘πρέπει’. Η Τροία πρέπει να παρθεί, πάση θυσία, με όποιο κόστος, όσο αναίσχυντο. Ο Οδυσσέας ξέρει πως όλα θα γίνουν όπως είναι γραφτό από εκείνους που αποφασίζουν. Κι εκείνος θέλει να τελειώνει, να ζήσει. Γνωρίζει το άδικο, αλλά ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί κι έτσι θα γίνει. Η ερμηνεία της κυρίας Πρωτόπαππα δίνει στον ρόλο μια ανωτερότητα που σε κατακτά. Πρέπει να το δείτε για να καταλάβετε τι εννοώ.
Στον Τάσο Νούσια ταιριάζει η τραγωδία. Έχει τη φυσιογνωμία και τη φωνή του τραγικού ήρωα. Ο Φιλοκτήτης του είναι ένα αγρίμι, έτσι τον έχει κάνει η αδικία των ‘φίλων’, ο συνεχής πόνος, η ανέχεια και κυρίως, η μοναξιά. Όπως όλα τα αγρίμια όμως, έχει την αίσθηση του δικαίου, της γενναιότητας και της γνώσης του ποιός είναι. Αναθαρρεί όταν ακούει τη γλώσσα της πατρίδας, αγαλλιάζει στη θέα του γιου ενός αγαπημένου φίλου, θρηνεί τον χαμό άξιων αντρών. Τσακίζει από τον σωματικό και τον ψυχικό πόνο, σηκώνεται όρθιος όμως μπροστά στο άδικο και γίνεται τεράστιος, μένοντας πιστός στις αρχές και τα ‘θέλω’ του. Δεν μπορείς να μην συμπάσχεις, σε παίρνει μαζί του, σε κάνει κοινωνό όλων των συναισθημάτων του ήρωα, κι είναι πολλά.
Και φτάνουμε στο αδιέξοδο. Ο Οδυσσέας σαλπάρει για την Τροία, ο Νεοπτόλεμος επιλέγει τον Φιλοκτήτη κι εκείνος αρνείται να υποκύψει. Τότε έρχεται ο από μηχανής θεός (ο Ήφαιστος; η συνείδηση του ήρωα;) και δίνει τη λύση. Ναι, θα πάνε όλοι στην Τροία. Ο Φιλοκτήτης θα γιατρευτεί από το τραύμα και του σώματος και του πνεύματος. Η Τροία θα πέσει, έτσι ορίζουν οι θεοί.
Ο “Φιλοκτήτης” δεν είναι τυχαία κλασικό έργο. Μιλά για τη μοναξιά – που σε καταδικάζουν άλλοι και αναίτια – τον πόνο, τον σπαραγμό. Μιλά όμως επίσης για την ελπίδα, το δίκιο και την κάθαρση που όλοι έχουμε ανάγκη.
Να το δείτε όσο προλαβαίνετε, θα σας κάνει καλό.
Η παράσταση θα παιχτεί:
Πέμπτη 8 Σεπτέμβρη Κατράκειο θέατρο, Νίκαια στις 21.00
Παρασκευή 9 Σεπτέμβρη, Δημοτικό θέατρο Αλέξης Μινωτής, Αιγάλεω, στις 21.00
Δευτέρα 12 Σεπτέμβρη, Αμφιθέατρο Θανάσης Βέγγος, Κορυδαλλός στις 21.00