Της Ελισάβετ Καλερίδου*
Μυστηριώδεις, αινιγματικές, περίεργες και πάνω απ΄όλα γοητευτικές!
Λευκές, μαύρες, ασπρόμαυρες, τρίχρωμες, πορτοκαλί, κοντότριχες ή μακρύτριχες. Τι να πει κανείς γι΄αυτά τα θεϊκά πλάσματα!
Αληθινά αιλουροειδή στη ζούγκλα των πόλεων.
‘Αλλο ένα ζωάκι που επέλεξε, πάντα βέβαια με κάποιες εξαιρέσεις, να ζει κοντά στον άνθρωπο. Η σχέση αυτή έχει ηλικία περίπου 10000 ετών.
Στην αρχαία Αίγυπτο η γάτα ήταν κατοικίδιο και λατρευόταν σαν θεά.
Δεινή κυνηγός των μικρών τρωκτικών, προστάτευε τις σοδειές από τις μεγάλες καταστροφές που προκαλούσαν, αλλά και τους ανθρώπους από τις λοιμώδεις νόσους που μετέφεραν.
Όσο λατρεύτηκε στην αρχαία Αίγυπτο, άλλο τόσο κυνηγήθηκε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Της αποδόθηκαν μαγικές δυνάμεις και διώχθηκε συστηματικά, μέχρις εξόντωσης. Αυτό το γεγονός όμως, είχε σαν συνέπεια τον άκρατο πολλαπλασιασμό των ποντικών και των αρουραίων, με αποτέλεσμα τη μεγάλη επιδημία της βουβωνικής πανώλης, που ακολούθησε με εκατομμύρια θανάτους. Η νόσος οφειλόταν σε βάκιλλο, που μεταφερόταν από τα τρωκτικά στους ανθρώπους μέσω των ψύλλων.
Η ανάμνηση αυτής της παλιάς προκατάληψης, προφανώς συντηρεί τον μύθο για τις μαύρες γάτες και την κακοτυχία που περιμένει όποιον τις συναντήσει στο δρόμο του.
Felis catus είναι η επιστημονική ονομασία της οικόσιτης γάτας και Felis Silvestris της αγριόγατας. Αρχικά πίστευαν ότι επρόκειτο για δυο διαφορετικά είδη, από σύγχρονες μελέτες όμως προέκυψαν στοιχεία, που θέλουν τις οικόσιτες γάτες να ανήκουν στο ίδιο είδος με την αγριόγατα.
Ικανότατη κυνηγός η γάτα, κυνηγά πάνω από 1000 είδη ζώων για τροφή.
Διαθέτει μεγάλα και γαμψά νύχια και στα τέσσερα άκρα, τα οποία μπορεί να μαζεύει και να προβάλλει κατά βούληση. Τα σαγόνια της έχουν δυνατό δάγκωμα και μεγάλο άνοιγμα. Τα προσόντα της αυτά μαζί με την άριστη ακοή και την πολύ καλή όραση, ειδικά στο σκοτάδι, την καθιστούν αποτελεσματικότατο θηρευτή, των μικρών τρωκτικών, των ερπετών και των σκαθαριών (βλέπε… κατσαρίδες). Συμβάλλει καθοριστικά στον έλεγχο του πληθυσμού τους γενικά και ειδικότερα στο ανθρώπινο περιβάλλον.
Οι γάτες είναι ζώα που δεν συνιστούν αγέλες, κυνηγούν μόνες και μόνες ανατρέφουν τα μωρά τους. Η μόνη περίοδος που τα άτομα του είδους έρχονται σε επαφή, είναι η περίοδος του ζευγαρώματος. Ωστόσο όταν εξ ανάγκης και δι΄ ανάγκην ζουν και σιτίζονται στον ίδιο χώρο, αναπτύσσουν συντροφικές σχέσεις, παίζουν μαζί, κοιμούνται αγκαλιά και καλλωπίζουν η μία την άλλη.
Οι άνθρωποι γνωρίζουν κυρίως την οικόσιτη γάτα, τα άτομα του είδους της οποίας, είτε ζουν μαζί τους σαν κατοικίδια σε μια εντελώς εξαρτημένη σχέση, είτε ζουν κοντά και γύρω από αυτούς εξαρτημένες σε ένα βαθμό για τη διατροφή τους.
Οι πληθυσμοί της αγριόγατας, είναι πολύ μικροί σε παγκόσμια κλίμακα.
Τα άτομα του είδους είναι από τη φύση τους εξαιρετικά καχύποπτα και νυκτόβια και δεν παρατηρούνται εύκολα.
Η γάτα έχει προσαρμοστεί πάρα πολύ καλά στην συμβίωση με τον άνθρωπο, διατηρώντας παράλληλα τα ένστικτά της.
Ζευγαρώνει 2-3 φορές το χρόνο και σε κάθε γέννα η μαμά γάτα μπορεί να γεννήσει 4-6 περίπου γατάκια.
Οι γατομαμάδες είναι πολύ στοργικές με τα μικρά τους, τα ταϊζουν, τα καθαρίζουν, τα ζεσταίνουν, τα προστατεύουν μέχρι να γίνουν ικανά να φροντίσουν τον εαυτό τους. Παράλληλα τα εκπαιδεύουν στην ανεύρεση τροφής και στην καθαριότητα. Γύρω στους 2-3 μήνες η μαμά γάτα είναι έτοιμη να ζευγαρώσει ξανά και τα μικρά να βρούνε την τύχη μόνα τους.
Κατά τον πρώτο μήνα της ζωής τους τα μικρά κινδυνεύουν από τους ενήλικες αρσενικούς που μπορεί να τα σκοτώσουν για να έχουν την ευκαιρία να ζευγαρώσουν με τη μητέρα τους και να έχουν τους δικούς τους απογόνους!
Οι σχέσεις που διαμορφώνουν οι γάτες με τους ανθρώπους που συγκατοικούν, είναι συνήθως πολύ καλές. Δείχνουν στοργή και τρυφερότητα και τους αντιμετωπίζουν άλλοτε σαν γατάκια κι άλλοτε σαν τις μαμάδες τους.
Το γουργούρισμα είναι ένας χαρακτηριστικός τρόπος έκφρασης της ευχαρίστησης που νοιώθει μια γάτα, ιδιαίτερα όταν τη χαϊδεύει κανείς, επίσης το τρίψιμο του κεφαλιού επάνω στα πόδια του ανθρώπου δείχνει οικειότητα και εμπιστοσύνη.
Οι γάτες μεταχειρίζονται τη γλώσσα του σώματος για να συννενοηθούν, χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό κινήσεις της ουράς, καθώς και ποικίλους ήχους που παράγουν. Νιαουρίσματα, γουργουρίσματα συρίγματα, μουγκρητά είναι κάποιοι από αυτούς τους ήχους.
Έχουν μεγάλη περιέργεια και τους αρέσει να εξερευνούν το κάθε τι, γεγονός μερικές φορές επικίνδυνο, γι΄αυτό και λέμε ”η περιέργεια σκότωσε τη γάτα”! Αντιθέτως δεν ισχύει ο μύθος για τις επτάψυχες γάτες. Απλά όταν πέφτουν από κάπου ψηλά, έχουν την ικανότητα, εφόσον προλαβαίνουν βέβαια, να γυρίσουν το σώμα τους έτσι ώστε να προσγειωθούν στα τέσσερα άκρα. Αυτό δεν αποκλείει να τραυματιστούν ή και να σκοτωθούν αν πέσουν από μεγάλο ύψος.
Είναι περήφανο και ανεξάρτητο ζώο, δεν εκπαιδεύεται εύκολα και ακούει μόνο λίγες απλές εντολές. Μαθαίνει όμως να χειρίζεται κάποιους απλούς μηχανισμούς όπως είναι τα πόμολα πόρτας.
Είναι το πιο διαδεδομένο κατοικίδιο. Συναντιέται σε όλο τον κόσμο και σε πολύ μεγάλο αριθμό ρατσών. Στους ανθρώπους αρέσει να συγκατοικούν με τις γάτες. Η παρουσία ενός ζώου αποκαθιστά σ΄ενα βαθμό την επαφή με τη φύση που η έλλειψή της είναι παντελής στον σημερινό τρόπο ζωής. Το γεγονός αυτό καθώς και η φυσική νωχελικότητα των μικρών αυτών αιλουροειδών, δρουν αγχολυτικά στον σύγχρονο άνθρωπο, και του δίνουν μια διέξοδο από την κουραστική καθημερινότητα. Βέβαια ο χειρισμός τους θα πρέπει να είναι προσεκτικός και να σέβεται τις ανάγκες του ζώου, γιατί αν κάτι φοβίσει ή εκνευρίσει τη γάτα, τότε θα δεις πραγματικά μια τίγρη στο σαλόνι σου να βρυχάται!
*Ελισάβετ Καλερίδου – Κτηνίατρος ΑΠΘ