Οι χελώνες, είναι ερπετά και ως εκ τούτου ψυχρόαιμα, η θερμοκρασία τους δηλαδή, ποικίλει ανάλογα με το περιβάλλον τους.
Το χαρακτηριστικό τους είναι το κέλυφος ή καβούκι, που τις προστατεύει από εξωτερικούς κινδύνους. Αποτελείται από δύο μέρη, το επάνω μέρος που είναι πιο σκληρό και το κάτω που υποστηρίζει την κοιλιά και είναι πιο μαλακό.
Τα δύο μέρη ενώνονται μεταξύ τους, καθώς και με το σκελετό του σώματος της χελώνας.
Το δέρμα τους είναι σκληρό και φολιδωτό.
Έχουν δυνατά σαγόνια σαν ράμφη, που τις βοηθάνε να κόβουν την τροφή.
Δεν διαθέτουν δόντια και η γλώσσα τους βοηθάει απλά στην κατάποση της τροφής και όχι στη σύλληψη της.
Γεννούν αυγά που τα θάβουν στην άμμο ή στο χώμα. Τα μικρά χελωνάκια φροντίζουν μόνα τον εαυτό τους από τη στιγμή της γέννησής τους. Ζουν πολλά χρόνια, κάποια είδη ξεπερνούν τα εκατό.
Οι πρώτες χελώνες εμφανίστηκαν στη γη τουλάχιστον πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια. Κατά τη διαδικασία της εξέλιξης, διαμορφώθηκαν σε στεριανά και σε υδρόβια είδη. Αυτά τα τελευταία διακρίνονται σε θαλάσσια και του γλυκού νερού.
Στα υδρόβια είδη, τα άκρα έχουν εξελιχθεί με τρόπο ώστε να μπορούν να κολυμπούν.
Όλες οι χελώνες έχουν πνεύμονες και αναπνέουν αέρα, ως εκ τούτου όσες ζουν στο νερό είναι αναγκασμένες να ανεβαίνουν κατά διαστήματα στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν.
Οι χελώνες του γλυκού νερού, είναι χελώνες που ζουν σε ρυάκια, ποτάμια, ρηχές λιμνούλες και γενικά μόνιμες συλλογές νερού.
Τα πιο κοινά είδη που ζουν στη χώρα μας
-Trachemys scripta elegans
ή Red-eared slider
Στα ελληνικά το κοινό της όνομα ειναι κοκκινομάγουλη χελώνα.
Είδος ιθαγενές των νοτίων ΗΠΑ και του Β. Μεξικού, με παγκόσμια πλέον εξάπλωση, λόγω της απελευθέρωσης μεγάλου αριθμού κατοικίδιων χελωνών. Είναι από τα πιο επεμβατικά είδη, σε πολλές περιπτώσεις έχει εκτοπίσει ντόπια είδη.
Το όνομά της το οφείλει στη μικρή κόκκινη λωρίδα πίσω από τα αυτιά της.
Στη φύση ζει σε περιοχές με στάσιμα ζεστά νερά, ρυάκια, ή και μεγαλύτερα ποτάμια με αργή ροή. Έχει ανάγκη να σκαρφαλώνει σε βράχους ή κορμούς δέντρων για να λιάζεται. Χρειάζεται τα νερόφυτα ή και παρυδάτια φυτά που είναι η κύρια τροφή της, αν και είναι παμφάγα ζώο.
Ζευγαρώνει συνήθως μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου
Το θηλυκό γεννά 2 έως 30 αυγά, που τα αποθέτει σε τρύπες που σκάβει στο έδαφος.
Η εκκόλαψη παίρνει 2 με 3 μήνες.
Το είδος έχει εισαχθεί στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και έχει προκαλέσει ανισορροπία στα οικοσυστήματα που εξαπλώθηκε, αφού λόγω μεγέθους και ανθεκτικότητας υπερέχει των ντόπιων νεροχελώνων και άλλων ειδών χωρίς να αντιμετωπίζει φυσικούς εχθρούς.
Η πώλησή της είναι απαγορευμένη στην Ε.Ε., παρ’ όλα αυτά μπορεί ακόμα να τις βρει κανείς σε κάποια pet shops.
–Trachemys scripta scripta
ή Yellow bellied turtle
Το ενήλικο θηλυκό έχει μέγεθος 20-30cm, και το αρσενικό 12,5-20cm. Η διάρκεια ζωής της είναι 20-40 χρόνια. Προέρχεται από τις Ανατολικές Η.Π.Α
Διατίθεται σε pet shop σαν κατοικίδιο, όπως και η κοκκινομάγουλη. Με τον ίδιο τρόπο έχει διαφύγει και έχει εξαπλωθεί και αυτή στους ελληνικούς υδροβιότοπους.
–Emys orbicularis
Kοινή ονομασία: Στικτή νεροχελώνα
Στην Ελλάδα τη βρίσκουμε στην ηπειρωτική χώρα, Πελοπόννησο, Ιόνιο, Σαμοθράκη, Λήμνο, Λέσβο, Σάμο και Κω
–Mauremys rivulatα
Κοινή ονομασία: γραμμωτή νεροχελώνα
Μεσαίου μεγέθους χελώνα με μήκος περίπου 30 cm. Έχει χρώμα σκούρο πράσινο προς μαύρο με ανοιχτόχρωμες ραβδώσεις στο λαιμό και τα άκρα.
Ζει σε ποτάμια, λίμνες και ρυάκια με συνεχή παρουσία νερού και άφθονη βλάστηση στις όχθες. Είναι παμφάγο είδος και τρέφεται με ψάρια, βατράχια, γυρίνους αλλά και φυτά.
Συναντάται στην Ηπειρωτική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Κρήτη, νησιά Ιονίου, νησιά του Αιγαίου. Δεν υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί του είδους και προστατεύεται αυστηρά από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΚ
Ελισσάβετ Καλερίδου, κτηνίατρος