Αρχικά πρέπει να γνωρίζουμε, ότι υπάρχουν πολλοί κορωνοϊοί, οι οποίοι προσβάλλουν θηλαστικά, πτηνά και ψάρια.
Ανάμεσα σε αυτούς είναι ο κορωνοϊός του σκύλου που προσβάλλει το έντερο και προκαλεί διάρροια και ο κορωνοϊός της γάτας, που προκαλεί τη λοιμώδη περιτονίτιδα. Αυτοί οι δύο κορωνοϊοί δεν έχουν καμιά σχέση με τον κορωνοϊό του ανθρώπου και την επιδημία που διανύουμε.
Επτά (μαζί με τον νέο κορωνοϊό) είναι οι γνωστοί κορωνοϊοί, που μπορεί να προσβάλλουν τον άνθρωπο και να του δημιουργήσουν νόσο του αναπνευστικού.
Τέσσερις από αυτούς προκαλούν το κοινό κρυολόγημα.
Ο ιός SARS-CoV (2002-2003) και o MERS-CoV (2012), προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού και του πεπτικού.
Ο SARS-CoV2 προκαλεί κυρίως νόσο του αναπνευστικού, αλλά έχουν παρατηρηθεί και συμπτώματα από το πεπτικό. Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, όμως ένα σημαντικό ποσοστό θα αναπτύξει πολύ σοβαρή νόσο και μπορεί να καταλήξει.
Από τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα, έχουμε ελάχιστες ή και καθόλου αποδείξεις, ότι τα κατοικίδια ή άλλα οικόσιτα ζώα που θα εκτεθούν με φυσικό τρόπο στον SARS-CoV-2 θα νοσήσουν με COVID-19 και καθόλου αποδείξεις, ότι μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλα ζώα ή στους ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή έχουμε περισσότερα από 55.000.000 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα παγκοσμίως και περίπου 100 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε ζώα συντροφιάς.
Τα μεμονωμένα περιστατικά, στα οποία φάνηκε παρουσία DNA του ιού, σε στοματικά και ρινικά δείγματα, δεν αρκούν για να πιστοποιήσουν νόσο στα κατοικίδια ζώα, που να οφείλεται στον ιό SARS-CoV-2.
Όλα τα περιστατικά, ο σκύλος του Hong Kong, μια γάτα στο Βέλγιο και λίγα ακόμη με σκύλους και γάτες, αφορούσαν ζώα που ζούσαν με επιβεβαιωμένους ασθενείς COVID-19 και δεν εμφάνισαν κλινικά συμπτώματα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις τα κατοικίδια δεν είναι φορείς του ιού αλλά μπορεί να τα έχει χαϊδέψει κάποιος που είναι ασθενής ή φορέας. Και κατά μία έννοια μπορεί να είναι φορείς του ιού αφού τα έχει χαϊδέψει μολυσμένο χέρι.
Και μπορεί σε σχετική εξέταση να βρεθούν θετικά στον ιό, αν πάρουν δείγματα από τη μύτη ή τα πατουσάκια τους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο σκύλος ή η γάτα νοσεί από κορωνοϊό.
Φυσικός φορέας του ιού είναι ο άνθρωπος.
Τα κατοικίδια ακόμη και στην περίπτωση του ακραίου σεναρίου μετάδοσης στον άνθρωπο, θα πρέπει να έχουν έρθει σε στενή επαφή με άνθρωπο φορέα.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα ζώα μπορούν να μεταδώσουν τον κορωνοϊό στον άνθρωπο.
Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχει σαφής οδηγία, που πρέπει να τηρείται στην καθημερινότητά μας, να πλένουμε καλά τα χέρια μας με άφθονο νερό και σαπούνι μετά την επαφή μας με κατοικίδια. Ο λόγος δεν είναι για τον κορωνοϊό αλλά για άλλα βακτήρια που υπάρχουν στα κατοικίδια σκύλο και γάτα, όπως είναι τα E. Coli κι Salmonella.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ έδειξε ότι ο κορωνοϊός SARS- CoV-2 που ευθύνεται για τη νόσο COVID-19 μπορεί, εκτός από το ανθρώπινο είδος, να μολύνει και άλλα είδη ζώων. Από ό,τι φαίνεται, διάφορα είδη ζώων μπορούν να μολυνθούν και ενδεχομένως να νοσήσουν από τον «ανθρώπινο» κορωνοϊό. Δεν είναι, όμως, όλα τα είδη ζώων εξίσου ευάλωτα και ευπαθή στις μολύνσεις από τον SARS-CoV-2, κάποια κινδυνεύουν περισσότερο και άλλα λιγότερο ή και καθόλου.
Για παράδειγμα, πολύ υψηλό κίνδυνο μόλυνσης διατρέχουν ορισμένα συγγενικά στον άνθρωπο είδη πρωτευόντων, όπως οι μακάκοι, οι χιμπαντζήδες, οι γορίλες, οι μπονόμπο και οι ουραγκοτάγκοι. Υψηλό κίνδυνο μόλυνσης διατρέχουν 28 είδη ζώων, μεταξύ των οποίων οι φάλαινες, τα δελφίνια, τα χάμστερ, τα ελάφια, οι λεμούριοι, οι μυρμηγκοφάγοι και διάφοροι πίθηκοι. Μέσο κίνδυνο μόλυνσης διατρέχουν 57 είδη ζώων, μεταξύ των οποίων η γάτα και διάφορα αιλουροειδή, ορισμένα τρωκτικά, βοοειδή και αιγοπρόβατα. Χαμηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον κορονοϊό διατρέχει το γουρούνι, ο σκύλος, ο ελέφαντας, το άλογο, ενώ πολύ χαμηλό το ποντίκι, κάποια πτηνά, οι αλιγάτορες κ.ά.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να διευκρινίσω ότι μια ενδεχόμενη μόλυνση, δεν σημαίνει απαραίτητα και νόσηση από τον κορωνοϊό.
Υπάρχει μια εξαίρεση που αφορά τα γουνοφόρα ζώα και συγκεκριμένα τις μουστελίδες (τα μινκ, οι νυφίτσες κ.α.). Ο ιός πολλαπλασιάζεται επαρκώς σε αυτά τα ζώα και μεταδίδεται αποτελεσματικά ανάμεσά τους. Η πιθανότητα εμφάνισης μιας επικίνδυνης για τον άνθρωπο μετάλλαξης του ιού και οι επιπτώσεις της στη δημόσια υγεία τρόμαξε τους Δανούς, που αποφάσισαν να θανατώσουν εκατομμύρια μινκ.
Η τωρινή γνώμη των ειδικών είναι ότι ο COVID-19 μεταδίδεται πρωτίστως από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αν οικόσιτα ζώα, σκύλοι ή γάτες, παρουσιάσουν αναπνευστικά ή γαστρεντερικά συμπτώματα, οι κτηνίατροι θα πρέπει να εξετάζουν για πιο συνηθισμένους παθογόνους παράγοντες και παθήσεις.
Συστήνεται οι ιδιοκτήτες ζώων χωρίς συμπτώματα COVID-19 να συνεχίσουν να εφαρμόζουν σωστές πρακτικές υγιεινής στις επαφές τους με τα ζώα. Πλύσιμο χεριών πριν και μετά από τις επαφές ή τον χειρισμό ζωοτροφών, απορριμάτων, προμηθειών.
Τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής κατά τη βόλτα του σκύλου, όπως η αποφυγή επαφής του με αντικείμενα ή με ανθρώπους, ο καθαρισμός των πατουσών και της μουσούδας μετά την επιστροφή στο σπίτι.
Σε αυτούς που νοσούν από COVID-19 συστήνεται να περιορίσουν τις επαφές τους με τα κατοικίδια ή άλλα ζώα, όπως και με τους ανθρώπους.
Όπου είναι δυνατό, μπορεί κάποιος άλλος να αναλάβει στη θέση τους το τάισμα και τη γενικότερη φροντίδα των ζώων τους. Αν πρέπει να φροντίσουν τα ζώα τους να φορούν μάσκα.
Να μη χαϊδεύουν, αγκαλιάζουν, φιλούν, μοιράζονται φαγητό με τα ζώα τους.
Επίσης δεν πρέπει να μοιράζονται σκεύη φαγητού, όπως επίσης σεντόνια, πετσέτες με τα ζώα τους όπως και με τους ανθρώπους που ζουν μαζί.
Δεν χρειάζεται να απομακρυνθούν τα κατοικίδια από σπίτια όπου έχει εντοπιστεί ο ιός, εκτός και αν υπάρχει δυσκολία στη σωστή φροντίδα τους.
Σε αυτή την ιδιαίτερη περίπτωση τα κατοικίδια και οι άνθρωποι χρειάζονται ο ένας τη στήριξη του άλλου και οι κτηνίατροι είναι εδώ για να φροντίσουν την καλή υγεία και των δύο.
Ελισσάβετ Καλερίδου
Κτηνίατρος