Συνέντευξη στην Άννα Παχή
Με αφορμή την εξαιρετική παράσταση «Το Αίμα» που ανεβαίνει στο Altera Pars, η αγαπημένη ηθοποιός μιλά στο iart.gr εφ’ όλης της ύλης.
Πως αποφάσισες να γίνεις ηθοποιός;
Σπούδαζα Αγγλική Φιλολογία όταν παρακολούθησα μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης και την «Ηλέκτρα», με την Ειρήνη Παππά, στην Επίδαυρο. Επηρεάστηκα τόσο, που προσχώρησα στη θεατρική ομάδα του Πανεπιστημίου, μάλλον όμως η επιθυμία υπέβοσκε. Κάναμε πολλές παραστάσεις και λίγο μετά, έδωσα εξετάσεις και μπήκα στο Εθνικό Θέατρο, όπου με προσέλαβαν αργότερα ως αριστούχο. Ο πρώτος ρόλος μου ήταν η Μάσα, στο «Γλάρο» του Τσέχωφ σε σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν. Κατόπιν συνεργάστηκα με τη Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο, τον Αλέξη Μινωτή και ύστερα, έκανα τη Βάρια στο «Βισσυνόκηπο» σε σκηνοθεσία του Εφραίμωφ.
Δύσκολο ξεκίνημα…
Μου αρέσει το ρεαλιστικό θέατρο, οι μεγάλοι συγγραφείς. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως η Μάγια Λυμπεροπούλου, ο Λωμέλ, ο Γιάννης Κακλέας, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός. Ευτύχησα να εργαστώ στο Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου, την εποχή που σπούδαζα και Θεατρολογία. Εμφανιστήκαμε σε όλα τα φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Όλες σημαντικές εμπειρίες.
Το πλατύ κοινό πάντως, σε γνώρισε ως Ηλέκτρα Θεοχάρη…
Δεν έλειψα ποτέ από το θέατρο. Ταυτόχρονα με το σήριαλ έκανα πρόβες στην Επίδαυρο, περιοδείες.. Φυσικά, τόσο τα γυρίσματα, όσο και ο ρόλος, είχαν μεγάλες απαιτήσεις. Τα σενάρια, συχνά έρχονταν τελευταία στιγμή. Ευτυχώς, στη ροή του ρόλου, απέκτησα μια ιδέα για το πως να εξελίξω τον χαρακτήρα. Πέρασα πολύ καλά, αγαπήθηκα από το κοινό. Η τηλεόραση είναι εφαλτήριο, βοηθά να γίνεις γνωστός. Εμφανίστηκα σε σήριαλ όπως ο «Ανατολικός άνεμος», οι «Αστυνομικές Ιστορίες» του Κώστα Μανουσάκη, συνεργάστηκα με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου, τον Μάριο Ποντίκα. Παράλληλα έκανα κινηματογράφο, που επίσης αγαπώ πολύ, με τους Κώστα Κουτσομύτη, Ντίνο Κατσουρίδη, Νίκο Καλογερόπουλο, σε πάρα πολλές μικρού μήκους.. Φέτος συμμετείχα στη βραβευμένη ταινία της Δώρας Μασκλαβάνου «Πολυξένη».
Δουλεύεις ασταμάτητα.
Παλιότερα, δουλεύα περισσότερο. Το 2002 ιδρύθηκε το AlteraPars, οπότε αφοσιώθηκα στις παραγωγές μας. Στόχος είναι να αντέξουμε στο χρόνο, με το προσωπικό μας ήθος, τη σφραγίδα, την ταυτότητά μας. Συνιδρυτής είναι ο Πέτρος Νάκος, που σκηνοθετεί και παίζει. Ταυτόχρονα έκανα μικρές αποδράσεις στο Εθνικό, στο ΔΗΠΕΘΕ Βόλου και αλλού. Ο ηθοποιός δε σταματά ποτέ. Αγαπούσα πάντα αυτό που κάνω. Το πρώτο θεατρικό βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου ήταν «Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, μια από τις πρώτες παραστάσεις που είδα. Το ανεβάσαμε πέρσι, σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας. Πήγε πολύ καλά.
Αγαπάς τις συνεργασίες.
Κάνουμε περιοδείες επιλεκτικά, με ευέλικτες – λόγω κόστους παραγωγής – παραστάσεις. Έχουμε συνεργαστεί με τα περισσότερα ΔΗΠΕΘΕ. Κέρκυρα, Δράμα, Κομοτηνή, Σέρρες, Καλαμάτα, Κρήτη.. Καθώς το καλοκαίρι ο κόσμος βομβαρδίζεται από πολλά σχήματα, προτιμούμε να περιοδεύουμε τους χειμερινούς μήνες, παρουσιάζοντας τη δουλειά μας χωρίς εκπτώσεις. Με τα ΔΗΠΕΘΕ υπάρχει πολύ καλή συνεργασία, έτοιμος χώρος κι επικοινωνείται καλύτερα το έργο.
«Το Αίμα» θα μπορούσε να το έχει γράψει Έλληνας.
Οι συμπεριφορές είναι κοντινές, οι μεσογειακοί λαοί έχουν ομοιότητες. Το θυμικό, το ταμπεραμέντο, μάλλον λόγω της θάλασσας. Θεωρώ ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται δίπλα σε θάλασσα, εμπνέονται διαφορετικά. Δεν έχει όμως σημασία ποιός έγραψε ένα διαχρονικό κείμενο.Σημείο αναφοράς είναι το θέμα και η ανταπόκρισή του στους σημερινούς θεατές, που θεωρούν το θέατρο λίγο παρωχημένο, επειδή δεν έχει τη γρήγορη εικόνα της τηλεόρασης. Παλαιότερα υπήρχε κοινό που ακολουθούσε περισσότερο και λόγω οικονομικής ευμάρειας βέβαια. Τα τελευταία χρόνια, έχει πληγεί αρκετά. Από την άλλη, δημιουργήθηκαν ομάδες, γίνονται πιο δημιουργικές, πιο ουσιαστικές παραστάσεις. Αν – εν μέρει – μειώθηκε ο αριθμός των θεατών, η επιλογή τους είναι πιο επιλεκτική, απαιτούν ποιοτικότερες παραστάσεις. Είναι λίγο αμφίδρομο. Η κρίση δημιούργησε συσπείρωση, έγινε ένα ξεκαθάρισμα, που ήταν αναγκαίο.
Η παράσταση, σαν γεγονός, θα μπορούσε να είναι ένα δελτίο ειδήσεων.
Έχουμε δει πιο σκληρά δελτία ειδήσεων από το έργο.. Τρομοκρατικές ενέργειες, βιαιότητες, καταχρήσεις εξουσίας. Παρακολουθούμε τέτοια πράγματα στις ειδήσεις, αλλά τα έχουμε συνηθίσει τόσο, που την επόμενη στιγμή αλλάζουμε κανάλι και χαζευουμε ένα realityshow. Χάσαμε την ευαισθησία, την ανθρωπιά μας ίσως. Δεν ξέρω.. Με τρομάζει το πόσο εύκολα μπορείς να δεις μια σφαγή παιδιών στη Συρία ή μια τρομοκρατική ενέργεια στο Βέλγιο.. Είναι ίσως πάρα πολλά αυτά που συμβαίνουν. Οι άνθρωποι θυμώνουν, νιώθουν πράγματα που δεν μπορούν να εκφράσουν και κάποια στιγμή, υπερβαίνουν εαυτόν. «Το Αίμα» προχωρά στην αιτία του πράγματος. Ο Μπελμέλ έγραψε το κείμενο με αφορμή μια τρομοκρατική ενέργεια, αλλά κατευθύνεται αλλού: ποιος, γιατί ευθύνεται. Το άτομο; Το σύνολο; Τι κρύβεται από πίσω; Αυτό ίσως το μάθεις αργότερα, το γεγονός όμως, σε έχει ήδη επηρεάσει. Πως αντιδράς;
Η πρώτη -τηλεοπτική- μορφή βίας ήταν ο πόλεμος Ιράν – Ιράκ. Δέκα χρόνια βλέπαμε τη φρίκη στις μικρές οθόνες. Τα παιδιά εκείνου του πολέμου είναι οι σημερινοί τρομοκράτες. Δεν έμαθαν κάτι άλλο, όπως το Κοριτσάκι της παράστασης.
Το Κοριτσάκι βιώνει τη βία λόγω της εκτέλεσης των γονιών της. Είναι η πρώτη αίσθηση που έχει, αυτό θέλει να αναπαράγει. «θα το δω, είναι το πρώτο μου βασανιστήριο», λέει. Θέλει να το εξιχνιάσει. Της λένε «έχεις αφομοιώσει πολύ άσχημα αυτά που σου μάθαμε». Πως αλλιώς θα τα αφομοιώσει ένα παιδί, όταν δεν έχει μέτρο σύγκρισης, κριτικό νου; Η ιστορία επαναλαμβάνεται, το Κοριτσάκι ίσως γίνει ο μελλοντικός τρομοκράτης που θα ρίξει μια βόμβα σκοτώνοντας αθώους. Όταν εισπράττεις βία, αντιδράς με βία, έτσι δεν είναι; Για αυτό δεν πρέπει να υπάρχει, σε καμία μορφή της, πουθενά. Πως όμως περιχαρακώνεται αυτό; Πρέπει να υπάρχει ένα κράτος που να το φροντίζει αυτό, αν θέλει να βγάλει σωστούς πολίτες.
Θέλει;
Πιστεύω πως ο καθένας θέλει και μπορεί να το καταφέρει. Αρχικά σα μονάδα, αλλά οι μονάδες μπορούν να συσπειρωθούν, να «θελήσουν». Δε γίνεται να καθόμαστε στον καναπέ, περιμένοντας τη λύση άνωθεν. Το μάννα εξ ουρανού έχει τελειώσει. Ο ανθρώπινος νους έχει κάνει τα πάντα σε αυτήν τη ζωή. Από αυτόν ξεκινάνε όλα. Μπορούμε να σκεφτούμε για το καλύτερο της ανθρωπότητας. Το μεταλαμπαδεύουμε αυτό στα παιδιά μας, στους φίλους μας. Αρχικά ως μονάδα, κατόπιν έχουμε υποχρέωση να αναλάβουμε την ευθύνη και συλλογικά. Υπάρχουν σπουδαίοι επιστήμονες για να λύσουν, υποτίθεται, τα διάφορα θέματα. Η ιατρική αντιμετωπίζει ασθένειες. Μια μορφή ασθένειας είναι η τρομοκρατία, η σύγχρονη μάστιγα, με όποια μορφή κι αν εκφέρεται.
Αυτό το είδα στο Ζευγάρι. Δεν είναι σκληροί, «αναγκάζονται», για να ανήκουν κάπου, να κάνουν πράγματα που δε θα έκαναν υπό κανονικές συνθήκες.
Ο άντρας είναι ντροπαλός, η γυναίκα βαθιά ανθρώπινη αλλά αναγκασμένοι και οι δυο να εκτελέσουν διαταγές. Συμμετέχουν στην Ομάδα για να επιβιώσουν, κυριολεκτικά. Υιοθετούν κατά κάποιον τρόπο το Κοριτσάκι. Δεν έχουν ονόματα, που σημαίνει πως όλοι, εν δυνάμει, μπορούμε να είμαστε θύτες και θύματα, απρόσωπα, ανώνυμα. Ο οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με μια πραγματικότητα που δεν έχει ξαναζήσει και δεν ξέρει τι να κάνει. Το έργο μιλά για τις ανθρώπινες σχέσεις, πως η γυναίκα επιβάλλεται στον άνδρα και αντίστροφα. Το διατρέχει η εξουσία, σε όλες τις μορφές και εκφάνσεις της. Όπως και η ζωή. Άρα το θέατρο είναι ζωή και η ζωή είναι θέατρο. Το θέμα είναι πόσο μεγεθύνονται αυτά στη σκηνή, πόσο ο θεατής τα εισπράττει, για να προβληματιστεί έως ότου γίνει καλύτερος.
Οι μονόλογοι είναι συγκλονιστικοί.
Είναι ο τρόπος γραφής του συγγραφέα. Έχει επηρεαστεί από τη γενιά του «In your face theater», το ωμό θέατρο, που ρίχνει γροθιά στο στομάχι. Στην ερώτηση γιατί να επιλέξει κάποιος να δει στη σκηνή πράγματα που αντιμετωπίζει καθημερινά, η απάντηση είναι ότι στο σανίδι, θα το παρακολουθήσει όχι σαν εικόνα αλλά στην έννοιά του, θα εμβαθύνει. Με την καθοδήγηση του Πέτρου, αυτά τα μη ρεαλιστικά πρόσωπα – έτσι τα ζητά ο συγγραφέας – γίνονται πραγματικά. Το μόνο ρεαλιστικό πρόσωπο είναι η Απαχθείσα. Μιλά για τη φιλοσοφία του «εμείς». Τι είναι, ποιό πρόσωπο έχει; Πως κινείται; Οι άλλοι ακροβατούν μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού. Ο τρομοκράτης γίνεται ντροπαλός άνδρας. Η τρομοκράτισα, κούριερ. Ο καθένας μπορεί να είναι τα πάντα. Εκείνη αναφέρει πως όλοι κρύβονται πίσω από τις ομάδες. Έναν φόνο, τον κάνει η ομάδα, όχι κάποιος συγκεκριμένα. Άρα, ποιός έχει την ευθύνη τελικά; Μιλά για τα όρια μιας συλλογικής ηθικής. Πρόκειται για ερωτήματα που οι φιλόσοφοι αδυνατούν να απαντήσουν. Όμως, τα θίγει. Αναλύει κάποιες έννοιες. Κάθε χαρακτήρας εκπροσωπεί κάτι. Σα να φωτογραφίζεις στιγμές, να παίρνεις ανθρώπους ως δείγματα για να βγάλεις το γενικό συμπέρασμα, όπως στα πειράματα. Κι εδώ πρόκειται για πειραματόζωα, ο καθένας δείχνει τι είναι, αλλά και τι θα μπορούσε να είναι. Όλα λειτουργούν σε σύστημα, όπως οι κοινωνίες. Νομίζω, δεν είμαι σίγουρη. Έμαθα πάρα πολλά από το έργο και έχω προβληματιστεί ως προς τον τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων.
Ο καθένας κουβαλά θυμό, η γραμμή μεταξύ λογικής και βίας είναι πολύ λεπτή. Όπως το Κοριτσάκι.
Ίσως η επιθυμία να δει το βασανισμό ενός ανθρώπου, σημαίνει πως προσπαθεί να ξορκίσει το αίμα που γνώρισε. Δεν είναι τυχαίο που του μιλάει. Αυτό ενώνει και χωρίζει τους ανθρώπους, στοιχείο άκρως συμβολικό. Κυλάει στις φλέβες μας, στο δρόμο. Το καλό είναι ότι ρέει, δε μένει στάσιμο. Υπάρχουν στιγμές στην παράσταση αποτρόπαιες, ανατριχιαστικές, διαθέτουν όμως έναν γκροτέσκο χαρακτήρα που καταλήγει θελκτικός. Μαύρο χιούμορ και σκληρότητα. Ο συγγραφέας σου πετάει την κατάσταση ‘στα μούτρα’. Αυτό θα εισπράξεις, κι αν θέλεις, το κατανοείς. Επιθυμεί να αφυπνίσει συνειδήσεις. Επίσης, θες να δεις πως θα «κλείσει» το παζλ. Από το γενικό σε πάει στο συγκεκριμένο και ξανά στο γενικό : όλοι, μπορούμε να είμαστε όλα. Το μέλλον μπορεί να είναι τρομακτικό, εφιαλτικό.
Κι όμως η ελπίδα υπάρχει…
Ναι, φαίνεται στην τελευταία, πολύ σημαντική φράση. Κλείνει το μάτι στο θεατή, τον κάνει συμμέτοχο δείχνει συνέχεια. Όλοι κατά καιρούς έχουμε υποστεί πολλά. Προσπαθούμε ίσως να τα ξεχάσουμε, όμως, τα ζήσαμε, μας άλλαξαν. Καταγράφονται στο ασυνείδητο, αλλά κάποια στιγμή περνούν και στο συνειδητό. Η αντίδραση έχει σχέση με τα βιώματα του καθενός, τις προσλαμβάνουσες, τις εμπειρίες του. Αυτά τα όπλα χειρίζεται και χρησιμοποιεί ο ηθοποιός. Είμαστε προϊόντα των εμπειριών και των συνθηκών μας.
Υπάρχουν πολλά θέατρα, πολλοί ταλαντούχοι ηθοποιοί.
Η Τέχνη δε γεμίζει το στομάχι αλλά τρέφει το νου, την ψυχή και το πνεύμα. Οι καλλιτέχνες έχουμε πείσμα, αντιστεκόμαστε μέσα από τη δουλειά μας, επιβιώνουμε, υπάρχουμε, ολοκληρωνόμαστε μέσα από αυτό. Τα νεότερα παιδιά συσπειρώνονται. Κάτι πάλλεται, τίποτα δε μένει στάσιμο. Είναι ευχής έργον να υπάρχει έντονη γέννεση και δημιουργία. Προσωπικά έζησα πολύ καλές εποχές του θεάτρου, με σημαντικούς δασκάλους, συνεργάτες, ωραίες παραγωγές, παραστάσεις. Τώρα τα πράγματα είναι πιο ομαδικά, ίσως και πιο ουσιαστικά. Οι αναζητήσεις είναι περισσότερο στοχευόμενες κι έτσι πάμε παρακάτω, ανοίγει το μυαλό, η ψυχή. Εκφραζόμαστε με άλλα μέσα, ανιχνεύουμε το τοπίο, βλέπουμε τι ακουμπά τον κόσμο και τι όχι. Δε μπορούμε να κάνουμε όλοι κωμωδίες, ούτε να κλείνουμε τα μάτια σε ότι συμβαίνει, είναι γεγονός, όχι ένα αστείο με το οποίο θα γελάσουμε και κατόπιν θα πάμε για ύπνο. Δεν είναι όλα σούπερ μάρκετ. Νομίζω πως έχουν χαθεί λίγο οι αξίες και η ποιότητα ζωής. Ζούμε σε μια Αθήνα κόλαση και φταίει ο τρόπος που την αντιμετωπίζουμε, τι όψη και και χαρακτήρα της δώσαμε. Έγινε απρόσωπη, συχνά, ανελέητη.
Υπάρχει κάποιος ρόλος που να σε επηρέασε περισσότερο;
Κάθε ένας είναι ξεχωριστή στιγμή. Με κάποιον τρόπο, μαγικό που λένε, συμβαδίζουν με κάτι που περνάω σε προσωπικό ή επαγγελματικό επίπεδο. Δεν ξέρω αν είναι τυχαίο, ή αν το επιλέγω ασυνείδητα. Κάθε ρόλος μου άφησε πράγματα, μου προσέφερε, τον έχω προσεγγίσει με διαφορετικό τρόπο κι έχω βρει τον εαυτό μου σε κάθε έναν. Είναι κομμάτι μου, έχουν προκύψει από εμένα κι εγώ από αυτούς. Με συμπληρώνουν.
Κριτική και πληροφορίες για την παράσταση εδώ