Του Κώστα Αναγνωστόπουλου
Ελάχιστοι, ίσως και κανένας ξένος, δεν έχει δεθεί με την Ελλάδα και την κουλτούρα της όσο ο Λέοναρντ Κοέν. Από το ησυχαστήριο του στην Ύδρα, βρήκε την έμπνευση για μια τεράστια καριέρα. Από τις παρέες των υπαρξιστών και τους διανοούμενους του ’60, μέχρι το συρτάκι και τον Καβάφη.
Μπορεί ο 80αρης, πλεόν, Κοέν να έχει δώσει μία ή δύο συναυλίες στην Ελλάδα (άλλη μία αναβλήθηκε γιατί έβρεχε), όμως, τα επτά χρόνια που έζησε στο τότε απομονωμένο νησί της Ύδρας, ήταν η βάση για την εκτόξευσή του. Το σπίτι του που είχε γίνει κέντρο διερχομένων για κάθε διανοούμενο – τώρα το επισκέπτεται συχνά ο γιος του Άνταμ- το αγόρασε το 1960 έναντι 1.500 δολαρίων, από το καταπίστευμα που του είχε αφήσει η γιαγιά του.
Ο Κοέν βρέθηκε τυχαία στην Ελλάδα. Ήταν στο Λονδίνο και δεν άντεχε τη βροχή. Μπήκε για να προστατευτεί σε ένα υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδας, όπου γινόταν μια εκδήλωση για τον τουρισμό. Του άρεσε η ιδέα για την ηλιόλουστη χώρα και λίγες εβδομάδες αργότερα, ο άγνωστος τότε Καναδός ποιητής, έφτασε στον Πειραιά και πήρε το πλοίο για την Ύδρα, η οποία ήταν γνωστή από ταινίες που είχαν γυριστεί τη δεκαετία του ’50.
Όταν έφτασε εκεί συνάντησε μια αγγλόφωνη παρέα καλλιτεχνών και διανοουμένων με επικεφαλής τους Αυστραλούς συγγραφείς George Johnston και Charmian Clift. Του πρότειναν να μείνει σε ένα δωμάτιο του σπιτιού τους, όπως και έγινε. Επτά μήνες αργότερα, σε ηλικία 26 ετών, αγόρασε το σπίτι στο λόφο πάνω από την πόλη, που έγινε μόνιμη κατοικία του.
Στην παρεά συμμετείχαν κατά καιρούς πολλοί διάσημοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες, όπως ο Μιχάλης Κακογιάννης, Άλλεν Γκίνσμεργκ, η Σοφία Λόρεν, ο Άλαν Λάντ, η Μελίνα Μερκούρη, ο Τόνι Πέρκινς, και πολλοί άλλοι.
Σε ένα καφενείο, περιμένοντας το πλοίο που έφερνε την αλληλογραφία από τον Πειραιά, ο Κοέν εμπνεύστηκε το «Bird on the wire». Στην Ύδρα γνώρισε και ερωτεύτηκε την Νορβιγίδα Μαριάνε Ίλεν, που έγινε η μούσα του και γι’ αυτήν έγραψε το τραγούδι «So long, Marianne».
Το 1964 οι Αυστραλοί φίλοι του γύρισαν πίσω στην πατρίδα τους, ενώ ο Λέοναρντ παρέμεινε, εγκαταλείποντας την προσπάθεια να γίνει μυθιστοριογράφος και άρχισε να μετατρέπει τα ποιήματά του σε τραγούδια. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1967, αποφάσισε και αυτός να εγκαταλείψει την Ύδρα και να εγκατασταθεί στην Αμερική, αφοσιωμένος πλέον στη μουσική.
Το πρώτο τραγούδι του που έγινε επιτυχία, όχι όμως από τον ίδιο αλλά από την Τζούντυ Κόλλινς, ήταν το «Suzanne». με αυτό συστήθηκε ως συνθέτης και στιχουργός στο κοινό. Την ίδια χρονιά, το 1967, ήρθε ο πρώτος προσωπικός δίσκος με τον τίτλο «Songs of Leonard Cohen».
Ακολούθησαν πολλοί άλλοι και η καταξίωση. Όμως δεν ξέχασε την ελληνική μουσική, που όπως έλεγε πάντα του άρεσε. Έτσι, μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του, το «Dance me to the end of love», ήταν ένα συρτάκι. Οι πνευματικές του αναζητήσεις με τον Βουδισμό και τον Σαμανισμό, τον οδήγησαν στον μεγάλο Ελληνα ποιητή, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, που έκανε ελεύθερη μετάφραση στο «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον». Βέβαια, το κεντρικό πρόσωπο στο ποιήμα του Κοέν είναι κάποια Αλεξάνδρα που φεύγει.