Σε κουβέντα που είχα με καλή φίλη, με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο γνωστού δημόσιου προσώπου και τους κολακευτικούς επικήδειους  για το άτομό του, τέθηκε το ερώτημα αν ο νεκρός απαλλάσσεται από τις αμαρτίες του.

Λέμε ο νεκρός δεδικαίωται, αλλά τι πραγματικά σημαίνει αυτή η φράση; Κατά πρώτον, η ακριβής διατύπωση δεν είναι αυτή. Η σωστή ρήση είναι ”ο γαρ νεκρός δεδικαίωται της αμαρτίας” και αναφέρεται σε επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς τους Ρωμαίους. Η πραγματική και επίσημη από την Βιβλική Εταιρεία ερμηνεία αυτής της φράσης, είναι ότι ο νεκρός δεν μπορεί  πλέον να αμαρτήσει, ή αλλιώς η αμαρτία δεν έχει καμιά εξουσία πάνω του. Ο νεκρός αδυνατεί  να διαπράξει οποιαδήποτε ανομία. Οι καλές και κακές πράξεις λαμβάνουν χώρα στον κόσμο των ζωντανών. Οι νεκροί απαλλάσσονται δια παντός και ανεπιστρεπτί από αυτή τη δυνατότητα.

Κατά δεύτερον, έχει επικρατήσει η άποψη και αυτό μας αρέσει να λέμε, ότι ο νεκρός δικαιώνεται, με άλλα λόγια συγχωρείται για όσες αμαρτίες διέπραξε εν ζωή.  Είναι όμως έτσι; Θα δεχόμασταν απαλλαγή των ανομιών ενός τυράννου, ενός δικτάτορα, κάποιου που προκάλεσε γενοκτονίες, ενός κατά συρροή δολοφόνου, ενός βάναυσου γονέα, μετά το θάνατό τους, που ισοδυναμεί βέβαια και δικαίωσή τους εν ζωή; πιστεύω ότι η μεγάλη πλειοψηφία των έντιμων ανθρώπων, που έχουν έμφυτους ηθικούς κανόνες δεν θα συμφωνούσε. Η ερμηνεία πως ο νεκρός δικαιώνεται οικειοποιείται από εκείνους που ρέπουν στην ανομία και χρειάζονται μια έξωθεν καλή μαρτυρία, μία πρόφαση, μια απαλλαγή από τις όποιες ενοχές, μια δικαίωση στα μάτια της πλειοψηφίας.  Πολύ χρήσιμη με αυτήν την έννοια, είναι η αποστολική ρήση, στους ανθρώπους της εξουσίας και γενικότερα σε δημόσια πρόσωπα, που στο όνομα του πολιτικού ή και οικονομικού κέρδους μπορούν να διαπράξουν κάθε είδους άνομη πράξη ντύνοντάς την με τον μανδύα της όποιας ιδεολογίας για το κοινό καλό.

Έτσι λοιπόν οι επικήδειοι κολακεύουν τον νεκρό, θυμίζοντας  μόνο τις όποιες καλές του στιγμές, αγνοώντας τις κακές ή ακόμη και παρερμηνεύοντας τες, προκειμένου η συλλογική μνήμη να λησμονήσει τις αμαρτίες του εκλιπόντος. Σε κάθε τέτοια περίπτωση οι συνεχιστές του έργου του μπορούν να εξακολουθούν να διαπράττουν τα ίδια αμαρτήματα ανενόχλητοι και ατιμώρητοι. Εξάλλου έχει αποδειχθεί κατ΄επανάληψη ότι η συλλογική μνήμη είναι πολύ αδύναμη. Τους ζωντανούς λοιπόν εξυπηρετεί η παρερμηνεία της αποστολικής φράσης και όχι τους νεκρούς.

Ας σταθούμε λίγο στο πραγματικό νόημα της φράσης και ας προσπαθήσουμε να το θυμόμαστε, για να μη γινόμαστε θύματα των παρερμηνειών της.  Ο νεκρός δεν απαλλάσσεται από τις  αμαρτίες του, απλά δεν μπορεί να διαπράξει άλλες. Ο,τι έχει κάνει στη ζωή του το χρεώνεται για πάντα. Η προσδοκία της μετά θάνατον συγχώρεσης των αμαρτιών μας, έχει αντίκτυπο στην ποιότητα του βίου μας και των σχέσεων μας με τους άλλους ανθρώπους. Γινόμαστε χειρότεροι σαν άνθρωποι. Όμως ο Παράδεισος και η κόλαση, δεν βρίσκονται σε μια άλλη διάσταση και σε μια άλλη ζωή, αλλά είναι εδώ, στη γη και στον κόσμο των ζωντανών.

Μελισσάνδρα