Της Άννας Παχή
Η κουβέντα με τον Πέτρο και την Αγγελική είχε αφορμή την παράσταση «Αγγέλα» που παίζεται για δεύτερη χρονιά στο Altera Pars. Όπως είναι φυσικό όταν μιλούν οι καλλιτέχνες, η συζήτηση είχε πολλές προεκτάσεις. Απολαύστε την.
Ένα μικρό βιογραφικό από τον καθένα παρακαλώ.
Αγγελική:Ξεκίνησα στο θεατρικό σχολικό όμιλο κι αποφάσισα ότι αυτό θέλω να κάνω. Κατόπιν, πέρασα στο Πανεπιστήμιο, Ιστορικό – Αρχαιολογικό, καθώς και στη Δραματική Σχολή του «Τέχνης». Επί σειρά ετών, έκανα σεμινάρια με τον Ανδρέα Μανωλικάκη στη μέθοδο του Actor’sStudio και με την Ελένη Σκότη, στο MethodActing. Η πρώτη μου δουλειά, ήταν συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με το Κρατικό Θέατρο Νέων της Κωνσταντίας στη Γερμανία. Ανεβάσαμε μια παράσταση ντοκιμαντέρ, σε σκηνοθεσία και κείμενα των Πρόδρομου Τσιμικόρ και Ανέστη Αζάν. Στην Αθήνα πια, ξεκίνησε η συνεργασία με το Altera Pars. Πέρασα από ακρόαση και πήρα το ρόλο της Όλγας στην «Αυλή των θαυμάτων». Θα παραμείνω εδώ, όσο με θέλει ο Πέτρος. Η σωστή συνεργασία είναι πολύ σημαντική. Ήμουν τυχερή που βρέθηκα τόσο νωρίς σε έναν χώρο που ήθελα να μείνω. Διετέλεσα επίσης βοηθός σκηνοθέτη στον «Ήχο του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, πέρσι. Μου αρέσει, θαυμάζω τη σκηνοθεσία, αλλά είναι πολύ νωρίς για να καταπιαστώ. Απαιτεί διαχείριση πολλών διαφορετικών πραγμάτων και την ευθύνη πολλών διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων. Η υποκριτική μου αρέσει εξαιρετικά πολύ. Επιθυμώ να εμβαθύνω σε αυτήν, πριν ανοιχτώ σε άλλα πεδία. Επίσης, τώρα κάνω μεταπτυχιακό στην Ιστορία. Τελείως διαφορετικό αντικείμενο, αλλά διαθέτει επιστημονικότητα, μεθοδικότητα και αυστηρότητα, πράγματα που ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία μου. Χαίρομαι που το κάνω.
Τα έχει αυτά τα χαρακτηριστικά ως ηθοποιός, κύριε σκηνοθέτη ;
Πέτρος: Διαθέτει αξιοθαύμαστη ωριμότητα και συγκρότηση. Είναι υπεύθυνη, έχει μέθοδο. Είναι σπάνιο, οι περισσότεροι ηθοποιοί δεν διαθέτουν μεθοδικότητα στον τρόπο ερμηνείας. Η Αγγελική, από την πρώτη της δουλειά στο θέατρο έκανε κόντρα – ρόλο. Ερμήνευσε μια παντρεμένη γυναίκα με αρκετή διαφορά ηλικίας από το σύζυγό της και τα κατάφερε. Αυτό αποδεικνύει πόσο εξαιρετική είναι.
Ας περάσουμε σε σένα, Πέτρο.
Πέτρος. Ιταλός από τους γονείς μου, ζω πάρα πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Τελείωσα το Ιταλικό Σχολείο Αθηνών, τη Νομική και ταυτόχρονα τη Δραματική Σχολή του «Εμπρός». Ανήκα στην πρώτη φουρνιά, με καθηγητές τον αείμνηστο Μπαλντή, το Δημήτρη Καταλειφό και τη Ράνια Οικονομίδου, τους ιδρυτές του. Εισπράξαμε όλο το πάθος, την αγάπη και τη λατρεία αυτών των πολύ σημαντικών ανθρώπων για το θέατρο. Κατόπιν, εργάστηκα τόσο σε κεντρικά θέατρα όσο και σε underground παραγωγές, όπου γνώρισα την κα Χειμώνα. Αποφασίσαμε να ιδρύσουμε ομάδα και να φτιάξουμε το δικό μας χώρο, να στεγάζουμε τις παραστάσεις μας. Φέτος συμπληρώνονται 15 χρόνια από την ίδρυσή τουAltera Pars. Εργάζομαι ως καλλιτεχνικός διευθυντής, ανεβάζω παραστάσεις, το διαχειρίζομαι. Κάνω ότι χρειάζεται για να συντηρηθεί. Έχω ανεβάσει πολλά έργα τα οποία πάντα σκηνοθετώ. Συχνά κάνω μεταφράσεις, ιδίως από τα ιταλικά, αρκετές έχουν παιχτεί και αλλού. Καμμιά φορά αναλαμβάνω και τη μουσική επιμέλεια. Καθώς έχω σφαιρική οπτική για τα έργα που ανεβάζω, η συνεργασία με κάποιον που θα προσπαθεί να μου περάσει κάτι διαφορετικό είναι βασανιστική, άδικη και για τους δυο. Οπότε, όταν εξαρχής έχω τις λύσεις στο μυαλό μου και γνωρίζω τι ακριβώς θέλω, αναλαμβάνω τους τομείς που επιθυμώ να καλύψω. Βέβαια, συναντώ διαρκείς δυσκολίες, αλλά αισθητικά τουλάχιστον, είναι πιό αντιπροσωπευτικό το αποτέλεσμα.
Κινηματογράφος, τηλεόραση;
Θα ήθελα να ασχοληθώ με τον κινηματογράφο αλλά δεν έτυχε, με εξαίρεση μια ταινία που έκανα πάρα πολύ μικρός. Στη σχολή μας απαγόρευαν δια ροπάλου οποιαδήποτε επαφή με την τηλεόραση, οπότε δεν έμαθα ποτέ να την κυνηγάω. Είναι σαφώς τρόπος επιβίωσης και βοηθά, καθιστά τον ηθοποιό αναγνωρίσιμο, επιτυχημένο. Νομίζω πως η κρίση την επηρέασε σε τόσο μεγάλο βαθμό που ο θεατής βρίσκει ενδιαφέρον μόνο σε τηλεπαιχνίδια και ριάλιτυ. Για αυτό παρατηρείται μια σχετική άνθηση στο θέατρο – και για άλλους λόγους βέβαια – αλλά ο βασικός είναι πως δεν υπάρχουν και πολλά να δεις στην τηλεόραση. Ψάχνεις εναλλακτικές μορφές ψυχαγωγίας.
Με ποιό κριτήριο επιλέχθηκε η «Αγγέλα»;
Πέτρος: Το Altera Pars έχει κάνει στροφή στο ελληνικό έργο. Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων, διεθνώς, λόγω της οικονομικής κρίσης. Δεν είναι δυνατόν, όταν βρίσκεσαι κάτω από το μικροσκόπιο των άλλων, να διαλέγεις δικά τους έργα, να μιλάς με τη δική τους γλώσσα. Το λογικό είναι να γράφουμε και να μιλάμε εμείς για εμάς. Ειλικρινά, δε θα ανέβαζα την «Αυλή των Θαυμάτων» και την «Αγγέλα», το 2004, ή το 2006. Στις εποχές εκείνες των θριάμβων, δεν μιλούσες στο κοινό για φτώχεια και μετανάστευση. Ήταν σχεδόν γραφικό, αποκρουστικό. Και τότε βέβαια, όπως πάντα, διάλεγα έργα με πολιτικό περιεχόμενο. Ανεβάσαμε τρία από τα πιο σημαντικά, τα πιο εμβληματικά. Την «Αυλή των θαυμάτων», την «Αγγέλα» και τον «Ήχο του Όπλου», που παίχτηκε μάλιστα στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας. Η «Αυλή» και η «Αγγέλα» αποδίδουν πολύ κατατοπιστικά το dna της ελληνικής κοινωνίας. Περιγράφουν τους Έλληνες με ακρίβεια και διεισδυτική ματιά. Ταυτόχρονα, καταγράφουν τους λόγους έλλειψης ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας και του κράτους, κυρίως η «Αγγέλα».
Πως γίνεται αυτό;
Πέτρος: Οι χαρακτήρες είναι τρισδιάστατοι, αληθινοί. Άνθρωποι με σάρκα και οστά, κινούνται ανάμεσα στο καλό και το κακό με διαβαθμίσεις, διακυμάνσεις, χρωματισμούς. Ο συγγραφέας, παρότι αριστερών καταβολών μιλά και περιγράφει με αγάπη, δικαιολογεί κατά κάποιον τρόπο αυτούς που εμφανίζονται ως αμιγώς κακοί στο έργο. Στην ουσία, πιστεύω πως θεωρεί ότι λίγο – πολύ όλοι είμαστε θύματα, όργανα ενός συστήματος που μας εκμαυλίζει, μας ισοπεδώνει, προκειμένου να μας εντάξει. Οι κακοί έχουν λόγο που είναι κακοί. Το θεωρώ πολύ όμορφο έργο, με πολλές αναγνώσεις. Ανέβηκε πολλές φορές και κάθε φορά έχει διαφορετικές οπτικές. Προσωπικά επέλεξα να δείξω περισσότερο την πολιτική του διάσταση. Όλα όσα καταγράφονται, ο μηχανισμός ηθικής διάβρωσης των ηρώων, που στην ουσία αποκαλύπτεται, είναι εν ολίγοις, η ιστορία του ελληνικού έθνους από την ίδρυσή του έως σήμερα. Με πολύ ωραίο τρόπο, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως σενάριο ελληνικής ταινίας, παρουσιάζει τα αίτια της τότε ηθικής κατάπτωσης, που πιστεύω πως είναι κοινά με τα αίτια της σημερινής. Είναι πάρα πολύ επίκαιρο, καθώς καταδεικνύει τις αιτίες των κακών.
Είναι τραγικό που είναι τόσο επίκαιρο.
Πέτρος: Πρόκειται για στοιχείο που συναντάται πολύ συχνά σε χρόνια κρίσης. Το φτωχό κορίτσι θέλει να ξεφύγει από τη μιζέρια. Όλοι οι χαρακτήρες του έργου – μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας – υπάρχουν ανάμεσά μας, είναι αναγνωρίσιμοι ως ιδιοσυγκρασίες, ηθικές υποστάσεις και αντιμετώπιση απέναντι στα ζητήματα. Στις πρόβες λέγαμε ότι κάθε ένας μοιάζει με πολιτικό κόμμα. Ανάλογα με τις θέσεις του, είναι συντηρητικός, ριζοσπαστικός, μεσοβέζικος, διπλωμάτης. Κάπως έτσι το είδαμε.
Αγγελική, με το κόκκινο φόρεμα που φοράς στην παράσταση, φαίνεσαι σαν την Κοκκινοσκουφίτσα μέσα στους λύκους.
Αγγελική. Ήταν ιδέα του Πέτρου, εσκεμμένα. Υπάρχει μια παραμυθιακή διάσταση στην προσέγγιση του σκηνοθέτη. Ο συμβολισμός των χρωμάτων είναι πολυεπίπεδος, λειτουργεί τόσο στη Βουλή όσο και στα παραμύθια. Η Αγγέλα, από τη μια είναι Κοκκινοσκουφίτσα ή Χιονάτη, από την άλλη, επαναστάτρια. Αυτό συμβολίζει το κόκκινο, αλλά και το αίμα φυσικά, υπάρχει πολύ αίμα στην παράσταση.
Πως πλησίασες την «Αγγέλα»;
Αγγελική.Υπάρχουν δυο σκέλη στη μεθοδολογία μου. Ο ψυχισμός του ήρωα και τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, που συνθέτουν την τελική του εικόνα, για μένα, πολύ ουσιώδη. Η Αγγέλα είναι ‘δούλα’, κορίτσι από χωριό. Ο ψυχισμός της όμως, έχει πολλά στοιχεία με το δικό μου. Έπρεπε να εντοπίσω τα κοινά μας στοιχεία και να τα διογκώσω μέσα μου. Μελέτησα τις συνθήκες που μεγάλωσε, τις προσλαμβάνουσες που έχει, πως μπορεί να εκφέρεται ο λόγος της, πόση λαϊκότητα μπορεί να υπάρχει ή όχι στις κινήσεις της, πόσο αυθόρμητη μπορεί να είναι και διάφορα άλλα που συνθέτουν την προσωπικότητα ενός ανθρώπου, τα οποία φυσικά συζητήσαμε πολύ με τον Πέτρο. Μου υπέδειξε ‘γραμμές΄, πως τη βλέπει, πως θα την ήθελε. Αυτό προσπάθησα να κάνω.
Σαφώς η «Αγγέλα» ξεχωρίζει, αλλά κάθε χαρακτήρας είναι ιδιαίτερος. Δεν υπάρχουν δεύτεροι ή τρίτοι ρόλοι, ο καθένας δίνει μια ψηφίδα που ολοκληρώνει την εικόνα.
Πέτρος: Όλοι έχουν τη θέση τους, είναι σημαντικοί. Σε μας δε μετράνε τα λόγια και δε θα έπρεπε να μετράνε. Το ζητούμενο είναι να διαμορφώσεις έναν τρισδιάστατο χαρακτήρα. Από εκεί και πέρα, είναι στο χέρι του ηθοποιού να το εμπλουτίσει περισσότερο.
Μετά το τέλος της παράστασης δε μπορούσα να αποφασίσω αν ο ρόλος σου είναι καλός ή κακός.
Πέτρος: Στο προηγούμενο ανέβασμα έκανα τον Λάμπρο, τον καλό της υπόθεσης. Επιμένω πως ήταν πολύ σημαντική η σχολή μου. Αν θες, εδώ είναι το μυστικό. Δεν διδάχθηκα συγκεκριμένη μέθοδο με την έννοια που περιέγραψε η Αγγελική. Στις δραματικές σχολές δε διδάσκονται συγκεκριμένες μέθοδοι. Φρονώ όμως ότι οι καθηγητές του «Εμπρός», κατέχουν καλά την τέχνη τους. Μάθαμε πράγματα με εμπειρικές προσεγγίσεις. Πρώτον χρησιμοποιούμε τα προσωπικά μας στοιχεία για τη δημιουργία ενός ρόλου. Δεύτερον, πάντα ψάχνεις τις ‘δικαιολογίες’ του. Κακός, δε γεννιέται κανείς. Υπάρχουν λόγοι που λειτουργεί κάποιος όπως λειτουργεί. Ο ηθοποιός πρέπει να έχει ‘δικαιολογία’ για ότι κάνει. Πολλοί, βλέποντας την παράσταση, μου είπαν πως ήθελαν να με δείρουν.
Κι εγώ επίσης. Όμως, υπήρξαν στιγμές που δείχνει πραγματική τρυφερότητα. Σα να θέλει να βρεθεί κοντά σε ένα πλάσμα όμορφο, καθαρό.Ξέρει ότι η ζωή του δεν είναι η καλύτερη, προσπαθεί να επιβιώσει όπως μπορεί, όμως, έχει την ανάγκη για κάτι διαφορετικό.
Πέτρος : Καταρχάς είναι ένας εγκληματίας, υψηλά ιστάμενος στην κλίμακα της Μαφίας του λιμανιού του Πειραιά. Διεισδύει στην Αστυνομία, διώχνει όποιον μπορεί να τον απειλήσει. Είναι μαστροπός, κλεπταποδόχος.
Αγγελική: Αυτό που περιγράφεις έχει να κάνει με την πραγματικότητα πάνω στη σκηνή. Όλοι έχουμε λίγο μονοδιάστατες προσλαμβάνουσες από τους ‘κακούς’.Ο Πέτρος πέτυχε να δίνει επί σκηνής έναν άνθρωπο που ζει, αναπνέει, συμπεριφέρεται, αντιδρά έξω από κλισέ. Για αυτό ίσως δίνει την αίσθηση πως δεν είναι ο απόλυτα κακός. Υποκριτικά είναι παιγμένο πιο πολυδιάστατα.
Πέτρος. Έχει κι ο κακός τις τρυφερές του στιγμές. Ενδεχομένως να επιθυμούσε κάποια στιγμή ένα ‘καθαρό’ κορίτσι. Γενικά, έτσι ήθελα να είναι. Ευελπιστώ πάντως πως τον αποδίδω αρκετά «κακό». Είναι πολύ γοητευτικός ρόλος. Επιθυμούσα να φωτίσω τη βίαιη πλευρά του έργου, εκείνη που δείχνει το βιασμό των ανθρώπινων ψυχών. Με κάποιον τρόπο, όλοι υφιστάμεθα διάφορα. Εκβιασμούς στη δουλειά, τις συνέπειες των πράξεών μας, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Κάποιοι συμβιβάζονται. Άλλοι, λόγω ερωτικής εξάρτησης δεν έχουν καμιά ηθική αναστολή. Μια από τους ήρωες, πιστεύει πως θα πάει μπροστά μόνο με την ομορφιά της. Είναι πράγματα που ζούμε.Για μένα είναι σύμβολα, άνθρωποι που αποτελούν ο καθένας μια κατηγορία. Ο Στράτος είναι η Σειρήνα για όλους. Με διάφορους τρόπους προσπαθεί με το καλό ή το κακό να τους εκμαυλίσει, να τους απορροφήσει, να τους ανοίξει την πόρτα προς το σύστημα. Άλλοτε δίνοντας χρήματα, άλλοτε φλερτάροντας, άλλοτε εκβιάζοντας, χτυπώντας, μαχαιρώνοντας. Κοιτά να δει πως θα πετύχει κάθε φορά το στόχο του.
Προσωπικά θεώρησα το έργο μια αλληγορία. Αυτά που περιέγραψες δεν τα υφιστάμεθα μόνο, τα εξασκούμε κιόλας.
Πέτρος:Όλοι ασκούν βία σε όλους στο έργο, φεύγει από όλες τις πλευρές. Εφόσον εμπλεκόμαστε όλοι σε αυτήν την αλυσίδα, η παρουσία του ενός επηρρεάζει τον άλλον.
Προσωπικά το συνέδεσα με το μεταναστευτικό. Παρακολουθούμε ανθρώπους να δουλεύουν για αφεντικά που δεν εμφανίζονται ποτέ, είναι όμως πανταχού παρόντα.
Πέτρος. Ισχύει αυτό. Μιλάμε για αφεντικά, για εξουσία κι εκμετάλλευση. Ο συγγραφέας ήταν κομουνιστής, αυτό είχε στο μυαλό του και νομίζω ότι στην παράστασή μας βγαίνει πολύ πιο καθαρά από οποιαδήποτε άλλη «Αγγέλα». Είμαι περήφανος για αυτό, θεωρώ πως αυτός είναι ο λόγος που το έργο είναι τόσο επίκαιρο. Θίγεται πολύ έντονα το θέμα της μετανάστευσης, της εκμετάλλευσης, θα μπορούσαν όλες οι ‘δούλες’ να ήταν μετανάστριες. Σημασία όμως έχει η βία που ασκεί ο ένας στον άλλον, όταν υπάρχει ένα σύστημα που μας καταβροχθίζει.
Όταν μπορείς να γίνεις βίαιος, γίνεσαι.
Πέτρος. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει η ηθική υπόσταση να αντισταθείς στο ‘δόλωμα’ της ψεύτικης ευδαιμονίας, τα υλικά αγαθά που διεκδικούν οι ήρωες, ή απλά την επιβίωση. Το έργο – κατά τη γνώμη μου – μας καλεί να ορθώσουμε ανάστημα. Τοίχο προστασίας απέναντι στο δόλωμα του συστήματος, που συμβολίζει ο Στράτος. Για να ‘απορροφήσει’ κάποιον, μεταχειρίζεται όλες τις μεθόδους. Δίνει χρήματα, το παίζει φίλος, κάνει ότι μπορεί για να τον εξουδετερώσει. Όταν βλέπει πως αυτό δε γίνεται, φτάνει στο έσχατο.
Αγγέλα.Πρόκειται για έργο λίγο ‘αυστηρό’. Σε φέρνει αντιμέτωπο με έντονη βία, με πολύ σκοτεινές καταστάσεις, για τις οποίες, με κάποιον τρόπο, δε σε αφήνει να ελπίζεις ότι μπορεί να υπάρξει ευτυχισμένο τέλος. Συνειδητά ο συγγραφέας κρούει των κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι η λύση δεν μπορεί να είναι ατομική. Ο κάθε ήρωας, όσο επιλέγει να αντισταθεί, καταποντίζεται, ακριβώς επειδή προσπαθεί να διεκδικήσει τη σωτηρία του ατομικά. Υπάρχει μια φράση κλειδί για μένα: «πες ότι σκοτώνεις το Στράτο. Θα υπάρξουν κι άλλοι». Πρόκειται για φαύλο κύκλο που δε σταματά στην εξόντωση του ενός. Ο Σεβαστίκογλου προτείνει συλλογικές λύσεις για συλλογικά προβλήματα, κάτι πολύ κοντά στη φιλοσοφία του. Δε μας αρέσει να το ακούμε, ή να το βλέπουμε στο θέατρο, προτιμάμε να πιστεύουμε ότι εμείς, μόνοι, θα τα καταφέρουμε, θα διαφοροποιηθούμε, θα βρούμε κάπως την άκρη. Ζούμε σε εποχή που η έννοια της συλλογικότητας δεν υφίσταται, την έχουμε ξεχάσει. Η κρίση ίσως έκανε αυτή την ανάγκη λίγο πιο ξεκάθαρη. Τώρα που είδαμε ότι κανείς δε μπορεί να ξεφύγει μόνος του, ίσως μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε ότι οι συλλογικότητες λείπουν για να δώσουν λύσεις.
Υπάρχουν εστίες συλλογικότητας που ίσως γίνουν μαζικές.
Πέτρος. Προσωπικά δε θεωρώ ότι επήλθε κάποια ποιοτική αναβάθμιση. Δεν έχουν καν συζητηθεί τα αίτια. Κι αν συζητιούνται, ο κόσμος δεν αντέχει να τα ακούει, ούτε τα υιοθετεί, ούτε τα πιστεύει. Δε φτάσαμε ακόμη στις λύσεις. Η όποια συλλογικότητα είναι για την εξυπηρέτηση συμφερόντων. Δεν έχουμε πραγματική πίστη και στροφή προς αυτό. Το έργο μιλάει για μια ηθική υπόσταση που απαιτείται για να αρθρώσεις το ανάστημά σου. Αν η λογική σου είναι «γιατί να μη φροντίσω να περάσω πιο καλά ή πιο εύκολα κι ας κάνω και κάτι που δεν είναι τόσο ηθικό» αυτομάτως πέφτεις στα δίχτυα, γίνεσαι όργανο του συστήματος, μπορεί να σε αξιοποιήσει ανά πάσα στιγμή.
Πολύ θα ήθελα να πω ότι έχεις άδικο, αλλά δε μπορώ.
Πέτρος. Είμαι ρεαλιστής, όχι απαισιόδοξος. Φυσικά υπάρχουν μέγιστες πολιτικές ευθύνες αλλά ακόμα και για αυτές, πρωτίστως ευθυνόμαστε εμείς, ως πολίτες. Έχουμε κι άλλη ευθύνη, που επιτρέπουμε τόσα χρόνια τη δημιουργία / λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος. Τη διαιώνισή του.. Ακόμα και τώρα που υποτίθεται ότι πάμε να το εξυγιάνουμε, είμαστε πολύ ανεκτικοί στη δημιουργία ενός νέου συστήματος, φωτογραφία του προηγούμενου. Προσωπικά έτσι το βλέπω. Αν είναι προς το συμφέρον μας δεν υπάρχει λόγος να μιλήσουμε για αυτό. Αν είναι εις βάρος μας, μιλάμε. Δε γίνεται έτσι όμως. Θέλει κόπο για να γίνει κάτι σωστό. Το κακό είναι ότι κοπιάζουμε αυτό το διάστημα πολύ, έχουμε στριμωχτεί όλοι σε αυτή τη χώρα, αλλά παρόλα αυτά, δε βλέπω να δημιουργείται κάτι ελπιδοφόρο και δυναμικό για το μέλλον. Είναι κρίμα μετά από τόσα χρόνια κρίσης. Άλλες χώρες την ξεπέρασαν, με δημιουργικά κινήματα.
Αυτό ίσως έχει να κάνει με τη νοοτροπία. Δεν ξεφεύγουμε από την ατομικότητα.
Πέτρος.Αυτό είναι βαλκανικό πρόβλημα, όχι μόνο ελληνικό. Είναι γεγονός ότι οι Έλληνες, όσες φορές επέδειξαν συλλογικότητα, θρίαμβευσαν. Θα έπρεπε να παραδειγματιστούμε από αυτό.
Που είναι το Θέατρο σε όλα αυτά;
Αγγελική. Το Θέατρο έχει πολλαπλές λειτουργίες. Ως προς τον κοινωνικό του ρόλο, δίνει βήμα για να αφουγκραστεί ο κόσμος και να επικοινωνήσει με τέτοιους κοινωνικούς προβληματισμούς. Σίγουρα η Τέχνη λειτουργεί ως ψυχαγωγία και τέρψη, καθώς γοητευόμαστε από την εικαστικότητα των πραγμάτων και απολαμβάνουμε. Υπάρχει όμως ο χώρος να ακουστούν προβληματισμοί, να δημιουργηθεί κοινωνικός διάλογος πάνω σε προβλήματα που βιώνουμε από κοινού. Το Θέατρο δε μπορεί να λειτουργήσει έξω από αυτά τα πράγματα. Τουλάχιστον το Θέατρο που εγώ αντιλαμβάνομαι και θα ήθελα να συμμετέχω. Έχει την αλληλεπίδραση πομπού και δέκτη, υπάρχει κόσμος από κάτω που πρέπει να μπει στο παιχνίδι. Αν τον αφήσουμε απέξω δε μπορούμε να έχουμε θέατρο. Οπωσδήποτε δε μπορεί να είναι ‘διδακτικό’ παρόλο που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κάθε άνθρωπος που βρίσκεται πάνω σε μια σκηνή ή είναι παραγωγός έχει τη δική του άποψη και πιστεύω. Δίνεις μια κατεύθυνση που κατά τη γνώμη μου, είναι απαραίτητη. Άλλωστε, ακόμη και το ερώτημα που επιλέγεις να θέσεις στον κόσμο, είναι άποψη. Παίρνεις θέση για τα πράγματα. Δε γίνεται αλλιώς.
Πέτρος. Θεωρώ το Θέατρο πιο απαραίτητο από ποτέ. Για να τροφοδοτήσει με προβληματισμό και να δημιουργεί, να αποκαλύπτει θέματα, να προκαλεί συζητήσεις, σκέψεις. Για μένα ως ηθοποιό, το Θέατρο ήταν πάντα δύσκολος χώρος οικονομικά, είμαστε μαθημένοι στις κρίσεις εμείς του θεάτρου. Ο καθένας το αξιολογεί, βλέπει αν έχει τις αντοχές. Εξακολουθούν να υφίστανται οι προτροπές για κωμωδίες και πιο ‘ψυχαγωγικά’ έργα, αλλά αυτό υπήρχε πάντα. Προσωπικά δεν επιζητώ να είμαι ‘διασκεδαστής’ του κοινού, δε με αφορά. Προτιμώ να έχω μια πολιτική θέση μέσα από το θέατρο. Σαφώς θα έκανα κωμωδία, αλλά κωμωδία με κάποιο νόημα.
Ίσως η ευτελισμένη της μορφή της κωμωδίας μας έφερε εδώ που ειμαστε. Η άρνηση να σκεφτούμε και να κατανοήσουμε, θεωρώ πως είναι βασικός λόγος. Και κρατάει ακόμη.
Αγγελική.Πρρόκειται για φαύλο κύκλο. Όταν όλοι βομβαρδίζονται καθημερινά από τόσα αρνητικά πράγματα που απειλούν την επιβίωσή τους, είναι πολύ δύσκολο να ζητάς να κάνουν ενδοσκόπηση, να σκεφτούν τι φταίει. Νομίζω πως βρισκόμαστε σε μια κατάσταση σοκ. Κι όταν ο κόσμος βρίσκεται σε κατάσταση σοκ, δε μπορεί να έχει ψυχραιμία για να βρει τις αιτίες και πως θα τις αντιμετωπίσει. Σίγουρα θα μπορουσαμε να κάνουμε αυτήν την κριτική τη δεκαετία του ‘90, τότε που τα πράγματα ήταν καλά.
Πέτρος.Προέρχομαι από τη γενιά των 80’ς και 90’ς, που λεμε ότι ήταν υπέροχες. Όταν έβρισκες δουλειά εύκολα, όταν όλη η ζωή ήταν πάρτυ, δεν είχες λόγο να θεωρείς ότι το σύστημα δε λειτουργεί σωστά. Βέβαια, και τότε υπήρχε μια μειονότητα που έλεγε πως δεν ήταν μια χαρά τα πράγματα αλλά για τους περισσότερους ήταν.
Αγγελική.Και τώρα είναι δύσκολο να συμβεί αυτό. Για τη δραματικότητα των αλλαγών της καθημερινότητας και του τρόπου που ζούσαμε και ζούμε, εξακολουθεί να είναι μικρό το χρονικό διάστημα. Ίσως όχι για εμάς που βγαίνουμε τώρα στην αγορά εργασίας και δεν γνωρίσαμε κάτι διαφορετικό. Όμως για έναν άνθρωπο πενήντα χρόνων, δεν πιστεύω ότι εννιά χρόνια κρίσης του φαίνονται μεγάλο διάστημα.
Πέτρος. Το λες και καταστροφή. Το σοκ είναι κάτι που τελείται τώρα, στιγμιαίο, όχι διαρκείας. Δε μπορεί να βρίσκεσαι σε κατάσταση σοκ επί μακράν. Η κρίση αντιμετωπίζεται.
Πλέον η κρίση είναι κατάσταση. Κι εκεί πάει αυτό που είπατε πριν για το χαρακτήρα. Δε μπορεί όταν βάλλεσαι από παντού να κάνεις ενδοσκόπηση, πρέπει όμως, γιατί αν δεν την κάνεις θα εξακολουθήσεις να βάλλεσαι.
Πέτρος. Όταν αιμορραγείς, πρέπει να βρεις τρόπο να σταματήσει το αίμα, να ξεπεράσεις το αρχικό σοκ. Η κρίση μας δίδαξε πως πρέπει να αλλάξουμε παραγωγικό μοντέλο, εδώ κι εννιά χρόνια όμως, το παραγωγικό μοντέλο δεν αλλάζει, άρα δε θα σταματήσει και η κρίση. Γίνεται ότι γινόταν, και χειρότερα κιόλας.
Θα ήθελα να κλείσουμε με κάτι αισιόδοξο.
Πέτρος. Να ελπίζουμε ότι η νέα γενιά θα καταφέρει να αλλάξει αυτό το σαθρό σύστημα που επικρατεί και θα μας βοηθήσουν να γίνουμε πιο ‘χρωματιστοί’ και ανεξάρτητοι, δυναμικοί. Ελπίδα μόνο.
Αγγελική. Για να επιβιώνουμε, να δημιουργούμε και να ζούμε, δε μπορουμε να μην είμαστε αισιόδοξοι. Απαισιοδοξούμε ορθολογιστικά αλλά μέσα μας έχουμε σαφώς την ανάγκη να πιστεύουμε ότι μπορούμε να ζήσουμε όμορφα, μπορούμε να το κάνουμε, όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα. Ίσως η ομορφιά στη ζωή να κρύβεται αλλού. Υπάρχει στη δημιουργία, στον έρωτα, στην άνοιξη μετά το χειμώνα, υπάρχει ομορφιά σε πάρα πολλά πράγματα. Οφείλεις να την προσεγγίζεις για να επιβιώνεις.
Πέτρος. Πάντα όμως χρειάζεσαι το χρήμα.
Αγγελική. Τότε ίσως να πρέπει να επικεντρωθουμε στην αλλαγή της σχέσης μας με το χρήμα.
Πέτρος. Σίγουρα, αλλά αυτό θα επιτευχθεί μόνο με επανάσταση. Είσαι αισιόδοξη ότι θα γίνει επανάσταση;
Αγγελική. Αυτό παραμένει στη σφαίρα της ελπίδας.
Κριτική και πληροφορίες για την παράσταση «Αγγέλα» εδώ