Της Άννας Παχή
Πρώτη Κυριακή εκπτώσεων σήμερα και τα εμπορικά μαγαζιά είναι ανοιχτά. Μια ιστορία – παιδί της κρίσης, για να γίνεται – λέει – τζίρος στα μαγαζιά. Λες και τα ψώνια είναι θέμα χρόνου και όχι χρημάτων.
Αδυνατώ να κατανοήσω εκείνους που πάνε σήμερα για ψώνια. Δε μπορώ να δεχτώ πως τρία απογεύματα την εβδομάδα συν το Σάββατο μέχρι το μεσημέρι, δε φτάνουν για να προμηθευτείς είτε τα απαραίτητα, είτε τα περιττά. Αν ο άλλος είναι εργαζόμενος, εννοείται. Αν δεν είναι, έχει όλο το χρόνο και να ψωνίσει, αν έχει λεφτά, ή να βγει να χαζέψει αν δεν έχει.
Εν αρχή (και δικαιολογία) είναι η κρίση. Ο τζίρος είναι πεσμένος κι εξακολουθεί να πέφτει λες κι έχει στόχο να επαναβεβαιώσει το νόμο της βαρύτητας. Οι καταστηματάρχες – κάποιοι, όχι όλοι – πιστεύουν πως αν είναι ανοιχτοί την Κυριακή, θα καλύψουν μέρος της χασούρας των υπόλοιπων ημερών. Βαθιά μέσα τους ξέρουν πως δεν πρόκειται, αλλά η ελπίδα συνήθως πεθαίνει τελευταία.
Το όλο πράγμα είναι εξαιρετικά απλό: Αν έχεις λεφτά, ψωνίζεις. Αν δεν έχεις, ακόμη κι αν τα μαγαζιά είναι ανοιχτά 24 ώρες το 24ωρο, δεν κάνεις τίποτα. Το έχουμε δει και στα «εορταστικά» ωράρια, όταν τα μαγαζιά μένουν ανοιχτά όλη μέρα. Το μεσημέρι ας πούμε, είναι άδεια. Άντε να γίνει ένας ψιλοχαμός τις παραμονές Χριστουγέννων και Πάσχα. Τις υπόλοιπες μέρες και ώρες, πάπαλα. Χρόνια τώρα…
Θυμώνω επίσης με εκείνους που θεωρούν πως πρέπει τα μαγαζιά να μένουν ανοιχτά τις Κυριακές. Η ερώτηση που θα ήθελα να τους απευθύνω είναι μία: «Εσύ θα ήθελες να δουλεύεις την Κυριακή;» Όσες φορές την έχω κάνει, η απάντηση είναι ένα «όχι» σαν του Μεταξά στον Ιταλό πρέσβη.
Στην εποχή που τα ημερομίσθια και οι μισθοί έχουν πέσει στα Τάρταρα, η πληρωμή υπερωριών, υπερεργασίας και όλων των υπέρ αποτελούν ανέκδοτο, κι ο κόσμος κόβει από όπου μπορεί για να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα, είναι τουλάχιστον γελοίο να υποχρεώνεις έναν ολόκληρο κλάδο να εργάζεται τη μοναδική του αργία. Όσοι βλέπουν την πραγματικότητα, ξέρουν πως οι υπάλληλοι εκβιάζονται με την απειλή της απόλυσης. Δεν πληρώνονται παραπάνω. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν οικογένειες, παιδιά, αλλά αυτό δε λέει τίποτα. Όλοι έχουν ανάγκη να ξεκουραστούν, εδώ κοτζάμ Θεός και την άραξε την έβδομη μέρα. Δεν το πάω θρησκευτικά, αλλά καταλαβαίνετε το νόημα ελπίζω.
Φυσικά, όταν υπάρχουν καταστήματα κινέζικης προέλευσης που μένουν ανοιχτά όσο τους καπνίσει, χωρίς έλεγχο, όταν οι μεγάλες αλυσίδες – φάμπρικες αλωνίζουν ανενόχλητες, έρχεται και ο συνοικιακός καταστηματάρχης, που φτύνει αίμα για να επιβιώσει και αναγκάζεται να ανοίξει, για να αντιμετωπίσει τον – αθέμιτο – ανταγωνισμό. Οι περισσότεροι ανοίγουν μόνοι τους, υπάρχουν όμως κι εκείνοι που υποχρεώνουν τους υπαλλήλους τους να εργαστούν, υπό την απειλή που λέγαμε πιο πάνω.
Το χειρότερο είναι πως ο κόσμος πηγαίνει κυριακάτικα στα μαγαζιά. Η συντριπτική πλειοψηφία για βόλτα, το λεγόμενο window shopping, ή, αν θέλουν να βγάλουν κανένα απωθημένο, μπαίνουν μέσα, τα κάνουν όλα άνω κάτω και φεύγουν αφήνοντας τον υπάλληλο εξουθενωμένο, να γαμοσταυρίζει την ώρα και τη στιγμή που βρέθηκε στην ανάγκη. Ο ίδιος κόσμος που την κάνει από το γραφείο του (όσοι έχουν) πέντε και ένα λεπτό ή αν υποχρεωθούν να μείνουν παραπάνω, βρίζει θεούς και δαίμονες μαζί με το «αφεντικό» που του ρουφάει το αίμα. Αλλά μάλλον η βρυκολακίαση είναι κολλητική.
Αν παγιωθεί αυτή η κατάσταση, το επόμενο βήμα θα είναι να ανοίγουν και οι εταιρείες με το πρόσχημα του «ανταγωνισμού», ή της «κερδοφορίας». Η κρίση άλλωστε έχει δώσει τόσα άλλοθι, γιατί να μη δώσει κι ένα ακόμη; Εσύ όμως, που τώρα βολτάρεις στα μαγαζιά ευχαριστημένος γιατί νιώθεις «καλύτερος» από αυτούς που εργάζονται και είναι πρόθυμοι να σε εξυπηρετήσουν, μην παραπονεθείς όταν βρεθείς στην ίδια θέση. Κάποιος θα κάνει και σε σένα αυτό που κάνεις εσύ σε αυτούς. Λέγεται «ποιητική δικαιοσύνη».