Της Άννας Παχή
Με λύπη πληροφορήθηκα πριν από λίγες ημέρες το κλείσιμο του ιστορικού βιβλιοπωλείου «Ελευθερουδάκης». Ήταν ένα σύμβολο. Γνώσης, πληροφορίας, λογοτεχνίας. Βιβλίου. Όπως και το ακόμα ιστορικότερο βιβλιοπωλείο της «Εστίας». Όπως και τόσα άλλα σύμβολα μιας πόλης που ενώ προσπαθεί να προάγει την ιστορία της, εν τούτοις, δεν κάνει και πολλά για να τη διατηρήσει.
Πολύς κόσμος λυπήθηκε που ο «Ελευθερουδάκης» έκλεισε. Αναρωτιέμαι πόσοι από αυτούς ψώνισαν τα τελευταία χρόνια από εκεί. Μια εμπορική επιχείρηση, για να κρατηθεί στη ζωή, χρειάζεται πελάτες. Κάτι η κρίση, που χτυπά το βιβλίο και τον πολιτισμό γενικότερα ανελέητα, κάτι τα e-books, τα e-bookstores, οι δανειστικές λέσχες, ακόμα και αυτοί που χαρίζουν βιβλία, δίνουν τη χαριστική βολή. Είναι όμως πράγματι έτσι;
Η γνώση, η πληροφορία, η τέχνη και οι… σοκολάτες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Να έχει ο καθένας πρόσβαση σε αυτά. Όχι δωρεάν, σίγουρα. Η συγγραφή ενός βιβλίου κοστίζει στον πραγματικό λογοτέχνη, το αίμα της ψυχής του, αυτό που δε φαίνεται όταν ρέει. Η σχεδίαση, το στήσιμο, η παραγωγή του σώματος του βιβλίου είναι γοητευτική μεν, επίπονη δε διαδικασία. Έχει αντίτιμο, όπως όλα.
Δεν ψώνισα ποτέ στον «Ελευθερουδάκη». Προτιμούσα τα βιβλιοπωλεία της γειτονιάς μου. Από αυτά, κάποια έκλεισαν, κάποια παλεύουν ακόμη. Προσπαθούν να εκσυγχρονιστούν. Προσωπικά, θεωρώ πως το να κρατάς ένα βιβλίο στα χέρια σου είναι μυσταγωγία από μόνο του, πόσω μάλλον όταν σου αρέσει και το περιεχόμενο. Δεν πιστεύω πως θα καταργηθεί ποτέ από την τεχνολογία.
Το ίδιο πίστευα και για τους δίσκους βινυλίου. Ποτέ δε χώνεψα τα cd, το βινύλιο ακούγεται καλύτερα. Πάντα. Έζησε την κρίση του, εξαφανίστηκε σχεδόν και τώρα επιτέλους ανακάμπτει. Ήταν καιρός.
Αναρωτιέμαι τι θα γίνει με τα video club. Μετά την άνθηση που γνώρισαν από τη δεκαετία του ’80 κι ύστερα, άρχισαν να μαραίνονται όταν ήρθε το download. Όταν μπορείς να δεις στο Ίντερνετ όποια ταινία θέλεις, γιατί να πας να πάρεις την κασέτα ή το dvd πια; Το ίδιο γίνεται και με τα τραγούδια. Μπαίνεις στο youtube και ακούς ότι θέλεις. Μπορεί όμως η ευκολία να σου δώσει την απόλαυση; Δεν ήταν πια και τόσο κουραστικό να βάλεις το δίσκο στο πικάπ ή το cd στον player. Μαζί έβαζες το ποτό σου, ή διάβαζες το βιβλίο σου, ή απλά ονειροπολούσες βρε αδερφέ, χωρίς να σου σπάνε τα νεύρα οι διαφημίσεις του Ίντερνετ, η κακή ποιότητα κι ο ήχος που βγαίνει από μια οθόνη. Απολάμβανες. Τώρα απλά βολεύεσαι. Για πόσο άραγε;
Λυπάμαι που έκλεισε ο «Ελευθερουδάκης», όπως λυπήθηκα όταν έκλεισε η «Εστία». Η εποχή μας τα σαρώνει όλα. Κάποια πράγματα όμως, αντέχουν. Στο χρόνο, στις κρίσεις, στη λαίλαπα του «μοντέρνου» που αντί να διευκολύνει τη ζωή μας, την κάνει συχνά πιο φτωχή. Δε φταίει. Το κάθε τι αποκτά τη σημασία που του δίνει αυτός που το χειρίζεται. Ίσως έρθουν άλλα εμβληματικά βιβλιοπωλεία ή δισκάδικα. Τίποτα δε μπορεί να αντικαταστήσει την αίσθηση του να ψάχνεις ένα – ένα δίσκο, ή να κοιτάς ένα – ένα τα βιβλία. Η έλλειψη χρόνου είναι απλά δικαιολογία. Κι αν δε θέλουμε να χάνουμε τα σύμβολα της πόλης, οφείλουμε να τα στηρίξουμε. Εμπράκτως, παρακαλώ.