mania (1)

Της Άννας Παχή

Τραγουδίστρια, πιανίστα, ηθοποιός, συγγραφέας, η πολυπράγμων Μάνια Βλαχογιάννη μιλά για το βιβλίο της «Αστέρι της Ερήμου – Ναλιμάρ», την ομώνυμη όπερα που ανέβηκε στη σκηνή του ΙΑΝΟΥ, για μια ζωή γεμάτη μουσική και τέχνη, καθώς και για τις προσωπικές μας επιλογές.

Ασχολείστε με πολλά είδη τέχνης. Πως ξεκινήσατε;

Το έναυσμα ήρθε από το σπίτι. Ο πατέρας μου έπαιζε ακορντεόν και η μητέρα μου λάτρευε τη μουσική. Άρχισα μπαλέτο κι αργότερα, μετά από μια απεργία πείνας, κατάφερα να ξεκινήσω μαθήματα πιάνου στο Εθνικό Ωδείο του Μανόλη Καλομοίρη. Στο σχολείο συνόδευα τη χορωδία, τραγουδούσα, χόρευα και σκηνοθέτησα το πρώτο μου θεατρικό έργο. Οι γονείς μου κατάλαβαν πως με αυτό έπρεπε να ασχοληθώ. Λόγω της εργασίας του πατέρα μου, βρεθήκαμε στο Μόναχο όπου έζησα δεκαπέντε χρόνια. Εκεί έμαθα να είμαι αυστηρή και πειθαρχημένη, κάτι που βοήθησε πολύ τη δουλειά μου. Συνέχισα τις σπουδές μου δίνοντας βάση στο τραγούδι και ταυτόχρονα εργαζόμουν στο μουσικό θέατρο. Αν και στην αρχή απλώς τραγουδούσα κάποια ελληνικά τραγούδια κατόπιν με ενσωμάτωσαν στην παράσταση. Κάναμε περιοδείες σε όλη τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία. Αργότερα φοίτησα σε σχολή υποκριτικής. Στο Μόναχο εργάστηκα ως υποδιευθύντρια σε μια μουσική σχολή. Είχα την ευκαιρία να διδάξω, να σκηνοθετήσω και να ασχοληθώ με την παραγωγή.

Πότε επιστρέψατε;

Επέστρεψα το 2007 λόγω εξαιρετικής νοσταλγίας. Στην αρχή δυσκολεύτηκα να βρω τους ρυθμούς μου. Όλα φαινόντουσαν διαφορετικά από ότι είχα συνηθίσει. Αναρωτιόμουν πως θα λειτουργήσω αλλά τα πράγματα ήρθαν μόνα τους. Στην αρχή ήθελα λίγο να ξεκουραστώ, αλλά δεν κράτησε πολύ καθώς προέκυψαν διάφορες δουλειές. Όταν αρχίζεις να χτίζεις κάτι δεν το αφήνεις.

Κάθε δράση φέρνει μια αντίδραση και το πρώτο βήμα φέρνει τα υπόλοιπα.

Ακριβώς. Τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια εργάζομαι συνεχώς. Όταν ξεκίνησα την πρώτη δισκογραφική δουλειά, δεν ήξερα ότι θα πάει τόσο καλά. Ήταν ένα τραγούδι σε δικούς μου στίχους και μουσική του Balsam7teen που έγραψε τη μουσική και για τη «Ναλιμάρ». Ο τίτλος είναι «Όταν μιλάν οι αισθήσεις» και το τραγουδάμε ντουέτο με το βαθύφωνο Βασίλη Ασημακόπουλο. Το τραγούδι πήγε πάρα πολύ καλά, ακούστηκε σε δημοτικά κυρίως ραδιόφωνα της Θεσσαλονίκης, της Ξάνθης, των Ιωαννίνων, στη Ρόδο, στην Κρήτη.

Σε ανεξάρτητα κανάλια.

Τα ραδιόφωνα αυτά αγαπούν τη μουσική και δεν υποχρεώνονται να παίζουν μέσα από συγκεκριμένες play lists. Έτσι αναδεικνύουν ωραίες δουλειές, που έχουν γίνει με ποιότητα κι όχι με γνωριμίες. Οφείλω να σημειώσω πως ειδικά το Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης με έχει στηρίξει πάρα πολύ.

mania (3)Μιλήστε μας για την όπερα «Αστέρι της Ερήμου – Ναλιμάρ». Πρόκειται για έργο που ανεβάσατε μόνη σας.

Όλα όσα έχω κάνει τα έχω κάνει μόνη, με μεγάλο προσωπικό και οικονομικό κόστος. Η «Ναλιμάρ» είναι παραγωγή με πολλούς συντελεστές και υπήρξε απόφαση ζωής για μένα. Η παράσταση μιλά για ιδανικά, για την τόλμη με την οποία πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή. Πρέπει να ακολουθεί κανείς την προσωπική του φωνή, αυτό που πραγματικά είναι κι όχι να παρασύρεται από αυτό που θέλουν οι άλλοι να είναι. Να αποδεσμευτεί από αλυσίδες όπως το «φαίνεσθαι», η εξουσία, τα χρήματα. Αν ακολουθήσεις ένα υψηλό ιδανικό, γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος. Το έναυσμα είναι η Ναλιμάρ, η γυναίκα – ιδανικό της εσωτερικής και εξωτερικής ομορφιάς, της αγνότητας. Στην ουσία όμως η ιστορία είναι του βασιλιά Σαχριμάν που έχει πλούτο, νίκες. Είναι αγαπητός, δίκαιος, αλλά μόνος του. Η γυναίκα του ενδιαφέρεται μόνο για την εξουσία και τα μεγαλεία. Ο βασιλιάς δεν έχει ζήσει την αγάπη κι όταν αυτή παρουσιάζεται στο πρόσωπο της Ναλιμάρ, ξεκινά ο προσωπικός αγώνας. Η Μοίρα του δείχνει το δρόμο, αλλά δεν την ακούει. Το ίδιο συμβαίνει με όλους, δεν ακούμε τον εαυτό μας, βάζουμε παρωπίδες, λέμε: «αυτό είναι το σωστό, αυτό μου είπαν, αυτό έμαθα». Ο Σαχριμάν αγωνίζεται να κερδίσει τη γνώση και να νικήσει τον ίδιο του τον εαυτό που τον κρατά δέσμιο με πράγματα που δεν τον αφήνουν να ζήσει. Αυτό είναι το νόημα και αυτό πιστεύω και στη ζωή μου. Η εποχή μας είναι γεμάτη ωραία λόγια, υποσχέσεις. Η ουσία βρίσκεται στις πράξεις μας. Ο κάθε ήρωας έχει ένα συμβολισμό του εσωτερικού του κόσμου. Η κακιά βασίλισσα καλεί ένα σαγκάρ, το κακό πνεύμα. Είναι ο μοναδικός της φίλος, σύμμαχος, ο εσωτερικός της καθρέφτης. Η Ναλιμάρ έχει τον άγγελό της ως φύλακα – προστάτη. Το Σαχριμάν βοηθά η ίδια η Μοίρα. Την επικαλείται πολλές φορές για να του πει τι να κάνει. Εκείνη απαντά πως η λύση βρίσκεται μέσα του, η απόφαση είναι δική του. «Νιώσε τη δύναμή σου, πάλεψε με τόλμη και καθαρή καρδιά», είναι τα λόγια της. Εκείνος όμως δεν ακούει. Το νιώθει αλλά μέχρι να το κάνει, υπάρχει απόσταση. Όταν η Ναλιμάρ χάνει την ομορφιά του κορμιού της εύχεται να πεθάνει κι ο άγγελος μιλά για την εσωτερική ομορφιά. Όλοι οι υπερφυσικοί ήρωες δείχνουν το δρόμο. Υπάρχει η χορωδία, οι χανούμισσες που ακολουθούν τη Ναλιμάρ και τη βασίλισσα και δρουν σα χορός αρχαίας τραγωδίας. Σχολιάζουν, μπαίνουν στην πλοκή, συνομιλούν με τους πρωταγωνιστές.

mania (2)

Τι πυροδότησε τη συγγραφή της «Ναλιμάρ»;

Η Ανατολή και τα μυστήρια της με συνάρπαζαν πάντα. Οι πυραμίδες, τα παλάτια, είχαν για μένα κάτι το παραμυθένιο, κάτι συναρπαστικό. Μια φίλη, που ασχολείται με τη χορογραφία κι έκανε εκπαίδευση στο Bollywood, μου ζήτησε να γράψω κάποια σχετικά κείμενα. Τότε προσπαθούσα να βρω το χώρο μου κι έτσι ξεκίνησα να γράφω. Άλλωστε, πάντα έγραφα, εκθέσεις, στίχους, ποιήματα, άρθρα. Εκφράζομαι συνέχεια, μάλλον έχω πολλά να πω. Τα λόγια φεύγουν, τα γραπτά όμως μένουν. Περνάς ένα μήνυμα. Εκφράζομαι κυρίως με πράξεις. Το να λες πως θα έπρεπε να είναι ο κόσμος ή να παραπονιέσαι για το πώς είναι, το θεωρώ χαμένο χρόνο. Κάντα πράξη, πέρασέ τα μέσα από τη μουσική, την κίνηση. Θα ταξιδέψεις τον άλλον, θα τον κάνεις να νιώσει κάτι. Έχουμε ανάγκη από πράξεις, από κάτι που θα δώσει ανάσα και νέο προσανατολισμό στη ζωή μας.

Κάπως πρέπει να βρούμε τη χαρά γύρω μας και μέσα μας.

Η ομορφιά υπάρχει και την αισθανόμαστε, απλά με όσα συμβαίνουν, είναι σα να έχουμε ένα διαμάντι πάνω στο οποίο έχουν πέσει πράγματα και το κρύβουν. Οφείλουμε να βρίσκουμε τη διάθεση, να είμαστε επιμελείς και να το καθαρίζουμε για να λάμψει ξανά. Αν δεν το κάνουμε, θα σκεπαστεί εντελώς και δε θα ξέρουμε που βρίσκεται ο θησαυρός αυτός. Όλοι έχουμε κάτι μεγάλο να δώσουμε αλλά λίγοι είναι αυτοί που πολεμούν. Ειδικά στις εποχές που ζούμε η τέχνη είναι αυτή που μπορεί να δώσει λύση. Πάντα το έκανε. Για αυτό πιστεύω πως οι καλλιτέχνες πρέπει να κρατήσουν το ωραίο, το όμορφο, την πνευματική ανάπτυξη. Εάν μείνεις μόνο στην πραγματικότητα, πεις ότι «τώρα δεν έχω διάθεση για τέχνη», ισοπεδώνεσαι. Η τέχνη αφυπνίζει, δημιουργεί ωραίες εικόνες ελπίδα, η τέχνη θέλει θυσία. Όταν βλέπω τη χορεύτρια που υποδύεται τη Ναλιμάρ να δίνει τον εαυτό της πάνω στη σκηνή, συγκινούμαι. Όταν βλέπω τους συνεργάτες μου να δίνουν την ψυχή τους, παίρνω δύναμη. Ο ένας δίνει δύναμη στον άλλον. Χωρίς τέχνη, έκφραση, δε μπορούμε να πάμε πουθενά.

Πείτε μας για τους συντελεστές της παράστασης.

Τη μουσική την έγραψε ο Balsam7teen και καλύπτει όλο το κείμενο, ακούγεται φυσικά και στην παράσταση. Η εκπληκτική εικονογράφηση του βιβλίου είναι της Θωμαή Ζωγράφου. Η μουσική εμπνέει, το κείμενο αρέσει πολύ και γενικά ως project χαρακτηρίστηκε από πολύ κόσμο ως ιδιαίτερο. Μπορεί να θεωρηθεί μοντέρνα όπερα, μιούζικαλ, χορόδραμα. Δε δείχνουμε φαντασμαγορία, ότι φτιάχτηκε – φτιάχτηκε για την ουσία του πράγματος. Είναι κάτι με το οποίο μπορείς να συνδεθείς, όλοι έχουμε περάσει αντίστοιχα βιώματα. Χαίρομαι πολύ όταν έρχονται άνθρωποι και μου λένε ότι βρήκαν τον εαυτό τους μέσα στο βιβλίο κι ύστερα ξανάρχονται να δουν την παράσταση. Στο καστ, ανήκουν ο Γιάννης Φίλιας στο ρόλο του Σαχριμάν, η Αγγέλα Μεταλληνού τραγουδά τη Ναλιμάρ ενώ το ρόλο της κακιάς βασίλισσας τον κράτησα για μένα. Τη Μοίρα παίζει η Μαρία Λατσίνου, Άγγελος είναι ο βαθύφωνος Βασίλης Ασημακόπουλος, το ρόλο του σαγκάρ έχει ο Μάριος Ανδρέου, η φωνή της μάγισσας ανήκει στην Ευαγγελία Καρή και χορεύει το ρόλο της Ναλιμάρ η Λίλα Σταθοπούλου. Τον ανατολίτικο χορό ανέλαβε η Αλεξάνδρα Φωτεινού. Σημαντικός βοηθός και συνεργάτης είναι ο Κωνσταντίνος Κουκουδάκης και οι εκδόσεις «Νόηση». Η ηχογράφηση έγινε στο Artracks Studios. Την αφήγηση έκανε ο Γιάννης Δεγαΐτης, που είχε τη σκηνοθετική επιμέλεια.

Είστε σοπράνο. Πως δεν ασχολείστε με το κλασικό ρεπερτόριο;

Μου αρέσει να ενσωματώνω τον κλασικό τρόπο τραγουδιού σε άλλα είδη μουσικής. Δε θέλησα ποτέ να είμαι μόνο κλασική. Με συγκινεί το μιούζικαλ, που δίνει μεγαλύτερη ελευθερία, μπορείς να κινηθείς, να σπάσεις τις φόρμες. Μου αρέσει να πειραματίζομαι, μου αρέσει το καινούριο, δε θέλω να παραμείνω στο χιλιοειπωμένο, όσο αριστουργηματικό κι αν είναι. Δυστυχώς οι άνθρωποι βάζουν ετικέτες. Αν έβαζα ετικέτα στον εαυτό μου θα έλεγα πως είμαι crossover σοπράνο. Μια από τις δουλειές μου λέγεται Musical dream και επέλεξα επτά κλασικά κομμάτια από ισάριθμα μιούζικαλ, τα οποία ξαναέφτιαξα. Κάποια τα είπα μόνη μου, κάποια με το Βασίλη Ασημακόπουλο. Ακολούθησαν οι «Στιγμές», μια ποπ μπαλάντα και το «Θα ‘σαι δίπλα μου εσύ». Έκανα μια πολύ ωραία δουλειά πάνω σε κομμάτια του Μίκη Θεοδωράκη που κυκλοφόρησε το 2015, με τον Aural Fragment, που είναι ένας – κατά τη γνώμη μου – από τους καλύτερους έλληνες συνθέτες ηλεκτρονικής μουσικής. Έκανε εξαρχής ενορχήστρωση και διασκευή σε πολύ γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, κι εκεί τραγουδάω λίγο πιο κλασικά. Συνεργάστηκα σε μια electro opera, στο κομμάτι Time Trap και θεωρώ ότι αναδεικνύει το crossover. Τo 2015 κυκλοφόρησε η «Ναλιμάρ» και γνωρίστηκα με τον Τάσο Πέτσα, ένα νέο συνθέτη, που κάνει ορχηστρική μουσική. Συνεργαστήκαμε στο Angel of mine, που πήγε πολύ ψηλά στα ελληνικά charts. Όλα αυτά είναι δουλειές διαφορετικές γιατί δε θέλω να τυποποιηθώ. Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να έχει ένα μόνο τρόπο έκφρασης. Οι καλλιτέχνες όπως όλοι οι άνθρωποι μπορούν να εκφραστούν με πολλούς τρόπους.

Ας μιλήσουμε για την ηθοποιΐα.

Υποκριτική, τραγούδι και χορός. Αυτό είναι το μουσικό θέατρο, για να το κάνεις πρέπει να κατέχεις και τα τρία αυτά στοιχεία σε ίδιο σχεδόν επίπεδο. Όταν γνωρίστηκα με το Γιάννη Δεγαΐτη, έναν σκηνοθέτη με τριάντα χρόνια προσφοράς στο θέατρο, μπήκα στην ομάδα του. Φέτος ανεβάζουμε τη «Γέρμα» του Λόρκα σαν επετειακό έργο. Ανεβαίνει το καλοκαίρι, παίρνουμε μέρος σε διάφορα δημοτικά φεστιβάλ, σταματάμε τον Αύγουστο και συνεχίζουμε το Σεπτέμβρη. Η ομάδα είναι εξαιρετική, συμμετέχουν επαγγελματίες και αρχάριοι ηθοποιοί. Ο Γιάννης Δεγαΐτης μας μαθαίνει πολλά πράγματα και το γεγονός πως κάνουμε πολλές παραστάσεις είναι σημαντικό. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ομάδες που παίζουν σε διαδημοτικά φεστιβάλ. Ο κόσμος ανταποκρίνεται, κάθε θέατρο είναι γεμάτο και εκπλήσσονται με την ποιότητα των παραστάσεων. Πιστεύω πως η κρίση δίνει μεγαλύτερη δύναμη στους καλλιτέχνες. Δε με κουράζουν οι αντιξοότητες, δεν τις βλέπω καν ως τέτοιες, υπάρχον μόνο διαρκείς προκλήσεις. Αντιξοότητα σημαίνει ότι πρέπει να σκεφτώ διαφορετικά έτσι ώστε να φέρω εις πέρας αυτό που θέλω.

Η «Ναλιμάρ» ανέβηκε στον ΙΑΝΟ. Υπάρχει προοπτική να ξαναπαιχτεί;

Το έργο τελεί υπό την αιγίδα του Ομίλου για την Unesco Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδoς και η πρόεδρος, Νίνα Διακοβασίλη μας στηρίζει εμπράκτως, ήρθε σε όλες τις παραστάσεις. Υπάρχει περίπτωση να παιχτεί ξανά το φθινόπωρο, ίσως open air. Περιμένω την απάντησή τους. Καθώς πρόκειται για νέο έργο, αντιμετωπίζει προβλήματα. Στην Ελλάδα θέλουν έργα που να έχουν κάνει επιτυχία στο εξωτερικό, για να προσελκύσουν τον κόσμο. Θεωρώ πως αυτό είναι λάθος. Πρέπει να ακουστούν οι Έλληνες, η Ελλάδα. Υπάρχει παραγωγή, υπάρχουν καλλιτέχνες και έργα. Το δυναμικό μας πρέπει να αναδειχθεί χωρίς να το «καπακώνει» η βιομηχανία, το εμπόριο. Εδώ αποκτάς όνομα μόνο από την τηλεόραση. Υπάρχουν εξαιρετικοί ηθοποιοί που δεν τους ξέρει κανείς επειδή δεν είναι τηλεοπτικοί. Η Ελλάδα έχει πολύ περισσότερα ταλέντα από άλλες χώρες, στη Γερμανία ας πούμε δεν υπάρχουν τόσα. Όταν δεν υπάρχει ευελιξία μυαλού δεν υπάρχει ευελιξία σώματος και το ελληνικό πνεύμα είναι πιο ευέλικτο από ότι άλλων χωρών. Έξω βέβαια υπάρχει καλύτερη υποδομή Πάντως βλέπω πως ο κόσμος πηγαίνει στο θέατρο, το βλέπω κι από τη δική μας παράσταση, που αγαπήθηκε αν και σαν είδος δεν υπάρχει εδώ.

Τι σκέφτεστε για την πολύχρονη κρίση που περνάμε;

Θεωρώ πως είναι εποχή επένδυσης. Όταν βλέπεις πως ο κόσμος δεν είναι μόνο γιορτή ή θα κλαις, ή θα ενεργοποιηθείς. Η σκληρή δουλειά δεν είναι κακό, σημαίνει δημιουργία και επενδύεις για σένα. Ίσως πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζεμένα και δημιουργικά κι αυτό δε μπορούν να το κάνουν όλοι. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν γερές βάσεις για να γίνει αυτό κι οι γερές βάσεις είναι μέσα μας. Να ξέρεις τι θα κάνεις με τον εαυτό σου, να ξέρεις ότι δε σε προσδιορίζει το μοντέρνο κινητό. Να μην εξαρτάσαι από τίποτα εξωτερικό. Βέβαια, από τη στιγμή που μπαίνεις στη διαδικασία να πολεμήσεις, πρέπει να θυσιάσεις και κάποια πράγματα χωρίς καν να ξέρεις το αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε στάση αναμονής και μαζέματος. Πιστεύω πως θα έπρεπε να έχουμε αντιδράσει πολύ νωρίτερα, εκεί όμως φαίνεται πως δεν υπάρχει το υπόβαθρο. Πρέπει να ξέρεις που πατάς αλλιώς δε μπορείς να σηκωθείς. Όλη αυτή η κρίση μας ήρθε ξαφνικά. Πιστεύαμε ότι η ζωή είναι αλλιώς, το είδα κι έξω αυτό. Δεν πειράζει που δεν έχουμε τόσα πολλά πια. Παίρναμε ως δεδομένα πράγματα που έξω δεν τα είχαν ποτέ. Αυτό ήταν ύβρις.

Διαβάστε την κριτική για το βιβλίο «Αστέρι της Ερήμου – Ναλιμάρ» εδώ