Συνέντευξη στην Άννα Παχή
Η Βερόνικα Αργέντζη, ερμηνεύει συγκλονιστικά το μονόλογο “Ελένη” του Γιάννη Ρίτσου σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη και μιλά στο iart.gr με την καρδιά της. Υπέροχη μέσα κι έξω.
Διάβασα πως το έργο ήταν δική σου πρόταση.
Είναι αλήθεια. Μια, ανάμεσα σε άλλες που κατέθεσα στον Δήμο Αβδελιώδη. Άκουσα το έργο αρχικά στο youtube, από τον Βασίλη Παπαβασιλείου, ψάχνοντας να βρω κάτι που να έχει σχέση και με την εκπαίδευση. Το κείμενο με συντάραξε. Σκέφτηκα πως κάπου εκεί μέσα βρίσκομαι κι εγώ, όπως και άλλοι άνθρωποι. Μέσα του είδα αυτό που σαν πυρήνας, έχει βγει στην παράσταση. Όπως λέει ο ποιητής “όλα αυτά τα ‘περιττά’ να τα διώξεις από πάνω σου, να τα πετάξεις μακριά και να πας προς τον δρόμο που σε οδηγεί το φως. Στην ελευθερία”.
Παρεξηγημένη ηρωίδα.
Η Ελένη της Τροίας, σίγουρα. Ο Ρίτσος στην δική του Ελένη, κάνει ουσιαστικά κατάθεση ψυχής. Έρχεται να πει για αυτήν και τον εαυτό του, δανειζόμενος τον μύθο της αιώνιας ομορφιάς, της διαχρονικότητας, που για χάρη του έγιναν πόλεμοι και συγκρούσεις, ότι βρίσκεται “εκεί ψηλά στα τείχη, ανάμεσα σε Τρώες και Αχαιούς, ελεύθερη από το φόβο του θανάτου, και του χρόνου”. Τα λόγια αυτά με διαπερνούν σαν ηλεκτρικό φορτίο. Η Ελένη είναι θεωρώ, τραγικός άνθρωπος. Έχουν συμβεί όλα ερήμην της. Δεν πατά πλέον στη γη. Λέει ‘αναλήφθηκα την ώρα που αυτοί μονομαχούσαν”. Την ώρα που γινόντουσαν πόλεμοι, ο εμφύλιος, η μάχη, και τότε όπως και σήμερα και πιθανόν – λυπάμαι που το λέω – να γίνεται και αύριο, αν δεν “ελευθερωθούμε από την ματαιοδοξία”. Είναι τόσο απλό, κι αυτό πιστεύω πως ήθελε να μεταλαμπαδεύσει ο Ρίτσος, λόγω της γνώσης του. Ο ποιητής, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες, έχει γράψει ιστορία στην παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα για αυτό και μένει αναλλοίωτος. Όταν παίξαμε στη Γερμανία, έβλεπα τον γερμανό να διαβάζει τους υπέρτιτλους, να παρακολουθεί την παράσταση και του ήταν απόλυτα φυσικό αυτό που έβλεπε και άκουγε. Το έργο ακουμπά στον κάθε άνθρωπο. Κάποια κομμάτια έχουν εσκεμμένα παραληφθεί. Ο Δήμος Αβδελιώδης ήθελε να μείνει στην θεϊκή υπόσταση αυτού του πλάσματος. Να αναδείξει την εσωτερική ομορφιά αυτού του ανθρώπου, που διένυσε μια δύσκολη πορεία και κατασταλαγμένα πια, λέει πως όλοι μπορούμε να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και να αναληφθούμε, έστω κι αν οι άλλοι, κάτω, “σκοτώνονται και μάχονται για τα λουλούδια”, δηλαδή πράγματα, που δεν είχαν ποτέ.
Δύσκολο πράγμα ο μονόλογος…
Δεν κάνω παύσεις, δεν σταματώ, δεν υπάρχουν τραγούδια, ούτε μπορώ να ‘ξαποστάσω’ κάπου. Αυτό έχει μεγάλη δυναμική. Ήταν δύσκολο να μείνω σε αυτήν την πειθαρχία, σε αυτό το μοτίβο. Έχω δυόμιση μέτρα να διανύσω και δεν μπορώ να ξεφύγω από αυτά. Είναι ο δικός μου “Δούρειος Ίππος”. Κανείς ηθοποιός δεν μπορεί να είναι κάθε φορά άριστος. Για αυτό είναι μεγάλη η εκτίμησή μου σε συναδέλφους όπως η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, που κάνει τόσα διαφορετικά πράγματα, κάθε φορά δοκιμάζεται και φέρνει αποτέλεσμα. Για την “Ελένη” προετοιμάζομαι δυο χρόνια κι ακόμη το βιώνω. Γίνεται καλύτερο, ολοκληρώνεται. Έχω κάνει πολλές παραστάσεις αλλά με απόσταση μεταξύ τους. Αισθάνομαι πάλι πως μόλις άρχισα.
Έχεις κάνει επίσης πολλές τηλεοπτικές επιτυχίες αλλά έφυγες πάνω σε αυτήν την επιτυχία σου.
Με κούρασε, τότε. Αυτό που θέλει η ψυχή μου είναι να δώσω κάτι στον άλλον που θα τον κάνει καλύτερο. Όπως κάνει εμένα καλύτερη, να βρει ανάγνωση και να ακουμπήσει κάποιον και μαζί να φτιάξουμε κάτι που μας βελτιώνει, μας εξαγνίζει.
Έχουμε εξαιρετικούς μουσικούς, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, και δεν μπορεί η χώρα να τους υποστηρίξει ώστε να ζουν από αυτό. Ανεβαίνουν πολλές επιθεωρήσεις, κωμωδίες. Συχνά δε, κλασικά έργα που τους “αλλάζουν τα φώτα”.
Αυτό έχει να κάνει με τον εγωισμό και την ματαιοδοξία του καλλιτέχνη, να δείξει ότι διαφέρει. Δεν μένει στην ουσία, δίνοντας απλόχερα αυτά που το έργο λέει με καθαρότητα. Στην παράστασή μας σεβόμαστε απόλυτα το κείμενο. Δεν μπορείς να παίρνεις ένα κλασικό έργο και να κάνεις επίδειξη της φαντασίας σου. Όλοι φανταζόμαστε. Δεν χωράνε όμως όλα παντού. Πρέπει να σέβεσαι. Πιστεύω ακράδαντα πως οι άνθρωποι πρέπει να βρίσκουμε πράγματα που μας κάνουν καλύτερους. Δε νοείται να υποβιβάζεις μια παράσταση, έναν συνάδελφο, μια εξαιρετική δουλειά.
Αυτό θέλει κότσια επειδή κάποιοι προσπαθούν να επιβάλλουν τον εαυτό τους, άσχετα αν μπορούν ή όχι.
Ο καθένας έχει τη θέση του. Σχετικά με την αναγνωρισιμότητα η Αλίκη Βουγιουκλάκη έλεγε πως υπάρχει η χρυσόσκονη που τινάζεται στον αέρα. Σε κάποιον πέφτει περισσότερη, σε άλλον λιγότερη. Η ενέργεια του κάθε ανθρώπου, δημιουργεί δίπλα του ένα μικρό σύμπαν. Δεν ξέρουμε πως γίνεται αυτό, απλά συμβαίνει. Πολλές φορές έχω αναρωτηθεί, αλλά δεν έχει λογική εξήγηση, οπότε το αφήνω. Προσωπικά δεν αντιστέκομαι στη ροή της ζωής. Μπορώ να ονειρεύομαι, να θέτω στόχους, αλλά αν κάτι μου έρχεται σήμερα με έναν τρόπο κι αύριο με έναν άλλον, δεν πειράζει. Αν, ας πούμε, δεν μπορώ να επικοινωνήσω τη δουλειά μου σε μια μερίδα του Τύπου, κάπως θα βρεθεί ο τρόπος που θα δοθεί μια άλλη δυνατότητα. Αν κάτσεις να ασχοληθείς με το γιατί, το πως, να το πολεμήσεις και να έρθεις σε σύγκρουση μαζί του, μπαίνεις σε μια μάχη, χάνοντας το παρόν.
Μου έκανε εντύπωση η εκφορά του λόγου σου.
Έχει να κάνει με την διδασκαλία του Δήμου. Έχει τη δική του μέθοδο, για την οποία μάλιστα δίνει σεμινάρια. Όταν συνεργάζεσαι μαζί του, πορεύεσαι ανάλογα, όπως και με κάθε σκηνοθέτη. Δουλεύει με τα μακρά, με τα φωνήεντα, τις καταλήξεις.. Χρησιμοποίησα αυτήν την μέθοδο στην ενορία της Αγίας Βαρβάρας Χαλανδρίου, όπου έκανα μάθημα στα παιδιά του Κατηχητικού. Κάθε χρόνο ανεβάζουν ένα έργο και τα βοηθώ όσο μπορώ. Κάποια στιγμή αποφάσισαν να ανεβάσουν την “Εξοχική Λαμπρή” του Παπαδιαμάντη. Ο πατέρας Χρήστος που είναι σε αυτήν την εξαιρετική εκκλησία, είναι άνθρωπος του πνεύματος και δέχτηκε να ανέβει αυτό το έργο. Η γλώσσα του είναι δεδομένη κι είχα να διαχειριστώ μικρά παιδιά που έπρεπε να μιλήσουν έτσι, μέσα σε δέκα μέρες. Χρησιμοποίησα την απλή μέθοδο του Δήμου και κάθε παιδί έλεγε δυο – τρεις φράσεις με αυτήν την μουσικότητα, μέσα στην ροή της εξέλιξης του έργου. Φτιάξαμε μια υπέροχη παράσταση που άρεσε σε όλους. Κατόπιν οι δάσκαλοί τους με ρωτούσαν πως καταφέραμε να εκφέρουμε αυτόν τον λόγο τόσο φυσικά. Απαντούσα “δεν το έκανα εγώ, αλλά ο Αβδελιώδης”. Αν παρατηρήσεις, κάθε λέξη μπορεί να εκφραστεί διαφορετικά. O Δήμος λέει ότι η μουσικότητα και το μέτρο είναι η ευφυΐα των ανθρώπων.
Διατηρείς επίσης ένα “θεατραγωγείο”
Λέγεται “Ετερογένεσις”, δηλαδή γένεση μέσα από τον άλλον. Το κάνω όποτε μου το επιτρέπει η δουλειά μου, επειδή αγαπώ πολύ τα παιδιά και προσφέρω αυτά που έχω μάθει μέσα από την μέχρι τώρα πορεία μου στο θέατρο και από σεμινάρια αυτογνωσίας και ψυχολογίας. Ασχολήθηκα με διάφορες ομάδες, σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας. Συχνά είχα παιδιά που δεν μπορούσαν να μιλήσουν. Έδωσα σε αυτά τα παιδιά μια αγκαλιά, ένα αυτί κι έναν τρόπο έκφρασης. Τίποτε άλλο. Το τι γίνεται μετά δεν το ξέρει κανείς. Πολλά αντιμετωπίζουν πιθανότητα ‘εξορίας’ από τα σχολεία τους επειδή δεν μπορούν να ενσωματωθούν. Σε αυτό την ευθύνη φέρουν οι δάσκαλοι, γιατί τα παιδιά, όταν ανακτήσουν την αυτοπεποίθηση και τον προσανατολισμό τους, κοινωνικοποιούνται μια χαρά. Με το θέατρο και την αγάπη, μαθαίνουν να εκφράζονται, να κάνουν Τέχνη, επικοινωνούν, προχωράνε μπροστά. Μέσα από αυτήν την προσφορά, έρχεται και η δική μου ψυχική ανάταση. Φυσικά, έχουν μεγάλη σημασία τα όρια που βάζουν οι γονείς. Μπορεί τα παιδιά να μην ακούνε, όταν όμως ο γονιός επαναλαμβάνει αυτό που πιστεύει κι έχει μια βάση, πάντα μένει κάτι. Φυσικά, και οι γονείς πρέπει να αφουγκράζονται τα παιδιά. Αυτά είναι το επόμενο στάδιο, όχι εμείς. Αυτά θα χτίσουν. Εμείς, ότι χτίσαμε, χτίσαμε. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μείνουμε στωικοί απέναντι σε αυτά που έχουμε κάνει και να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας.
Θέλει τόλμη να παραδεχτείς τα λάθη σου.
Έχω κάνει πολλά. αλλά από την άλλη, το βιβλίο είναι δικό μας. Κανείς δεν μπορεί να το γράψει για σένα, ούτε να το επεξεργαστεί. Απλώς, πρέπει να ζούμε όμορφα τη ζωή μας.
Η παράσταση θα συνεχιστεί μέχρι τις 9 Ιουνίου
Κριτική και πληροφορίες για την παράσταση εδώ
Συνέντευξη του Δήμου Αβδελιώδη εδώ