Της Άννας Παχή

Η Ειρήνη Δερμιτζάκη κυκλοφόρησε πρόσφατα τη συλλογή διηγημάτων της «Αυτό που δε γνωρίζω ακόμα», από τις εκδόσεις Anima. Το θέμα της έχει να κάνει με τη – δυστυχώς – τόσο επίκαιρη βία. Βία σε όλες τις μορφές, σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική. Η γραφή της είναι καθαρή, έντονη, σε παρασύρει. Ανακαλύπτεις ψήγματα προσωπικών εμπειριών στις ιστορίες της, ιστορίες επιφανειακά απλές, που κρύβουν όμως πολλά, πάρα πολλά.

Το κάθε διήγημα είναι αυτόνομο, κι όμως, όλα μαζί συμπληρώνουν μια μεγαλύτερη εικόνα μοναξιάς, φόβου και απογοήτευσης. Το θέμα δεν είναι ευχάριστο, είναι όμως καθημερινό, σύγχρονο, χειροπιαστό. «Αυτό που δε γνωρίζω ακόμα» δίνει νέες προοπτικές σε αυτά που υφιστάμεθα όλοι, είτε το ξέρουμε, είτε όχι. Κι όταν μάθεις κάτι, είσαι στο σωστό δρόμο για να το αντιμετωπίσεις και να το αφήσεις, όταν χρειάζεται, πίσω σου.

Η συγγραφέας μίλησε στο iart.gr για το βιβλίο της, τη βία αλλά και την ανάγκη να επικοινωνούμε οι άνθρωποι μεταξύ μας .

Διαλέξατε ένα πολύ δύσκολο θέμα. Ποιό ήταν το έναυσμα;

Μέσα από το γράψιμο προσπαθώ να κατανοήσω ότι δεν καταλαβαίνω. Το ίδιο και με την βία. Δεν την καταλαβαίνω σαν συμπεριφορά, οπότε προσπάθησα να αναζητήσω περισσότερα στοιχεία για αυτήν, μέσα από τους ήρωες και τις ιστορίες των διηγημάτων. Το έναυσμα είναι πάντα οι άλλοι αλλά και ο ίδιος μου ο εαυτός.

Ο άνθρωπος είναι ικανός για πολλά πράγματα, για βία επίσης. Μετά τις έρευνές σας, τι νομίζετε πως ωθεί τους ανθρώπους σε αυτήν;

Η αδυναμία επικοινωνίας. Ανείπωτα λόγια και ανέκφραστα συναισθήματα συσσωρεύονται μέσα μας ώσπου γίνεται το μπαμ. Κι αντί να εξωτερικευτούν μέσα από λέξεις ή πράξεις, γίνονται βίαια ξεσπάσματα, φωνές και λοιπά. Αυτά στην πρώτη επαφή με την βία. Μετά είναι κάπως σαν τον έρπη, που μόλις δει πρόσφορο έδαφος βγαίνει ξανά και ξανά στο δέρμα σου. Κουβαλάς πάντα τον ιό μέχρι να υποτροπιάσεις ξανά. Εκτός αν βρεις έναν τρόπο να απαλλαγείς. Νομίζω, πρέπει να αποδεχτείς το βίαιο κομμάτι του εαυτού σου για να καταφέρεις να το αποχωριστείς.

Πως θα μπορούσε κάποιος να το πετύχει αυτό χωρίς να πληγώσει και να πληγωθεί; Είναι εξαιρετικά δύσκολο, ο φόβος μας είναι μεγαλύτερος.

Αν ίσως καταλαβαίναμε τι νιώθουμε πριν το επικοινωνήσουμε. Δεν είναι εύκολο το ξέρω. Δεν ξέρω αν είναι ο τρόπος ζωής ή η εποχή μας. Αν ο τρόπος που ζούμε δεν αφήνει χώρο για συναισθήματα και ουσιαστική επικοινωνία, ή αν τελικά, πάντα έτσι ήταν. Οι άνθρωποι πληγώνουν γιατί δεν αντέχουν να κάνουν κάτι άλλο. Φοβούνται και για αυτό επιτίθενται. Ο φόβος, όπως είχε πει η αγαπημένη Λιλή Ζωγράφου, κάνει μικρό τον άνθρωπο. Είναι οδοστρωτήρας που ισοπεδώνει όλα τα άλλα συναισθήματα.

Υπάρχουν περιπτώσεις που ο άλλος είναι απλά κακός. Θα βρεθεί κι ένα θύμα «μουδιασμένο» που δεν αντιδρά παρά μόνον όταν είναι πολύ αργά, όπως στο πρώτο σας διήγημα. Αυτό συμβαίνει συχνά. Μεταξύ της φυγής και του εγκλήματος πολλά θύματα κακοποίησης πράττουν το δεύτερο. Γιατί, νομίζετε;

Δεν ξέρω τι σημαίνει «απλά κακός». Νομίζω ότι όλοι δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε την βία, ακόμα και εκείνοι που την ασκούν. Η ηρωίδα στο “Ναυάγιο” λέει πως είχε σκεφτεί δεκάδες τρόπους να σκοτώσει τον άντρα της, αλλά ούτε έναν τρόπο να ξεφύγει. Τον μόνο λόγο που βρίσκω στη συμπεριφορά της είναι πως δεν ήλπιζε σε τίποτα καλύτερο. Μπορεί αυτό να συμβαίνει και με τα θύματα κακοποίησης. Κάτι σαν το «σύνδρομο της Στοκχόλμης» όπου αποζητάς τον απαγωγέα σου ενώ είσαι πια «ελεύθερος». Θέλει πολύ κουράγιο η ελευθερία. Την αντέχουμε;

Είναι το πρώτο σας βιβλίο, πέρα από τις συμμετοχές σας σε συλλογικά έργα. Πως ξεκινήσατε το γράψιμο;

Κάπου στις τελευταίες τάξεις του γυμνασίου αρχίζω να επισκέπτομαι βιβλιοπωλεία, να αγοράζω κόλλες αναφοράς με το κιλό και να καταγράφω τις πρώτες μου ιστορίες. Δεν ξέρω ακριβώς τι με ώθησε να το κάνω αυτό. Έχω την εντύπωση πως ήθελα να ζήσω στην φαντασία μου όσα δεν μπορούσα στην πραγματικότητα. Περίπου ένα χρόνο πριν, μάζεψα κάποια από τα διηγήματα μου και τα έστειλα στις εκδόσεις Anima. Μου φαίνεται σαν χθες αλλά πέρασε κιόλας ένας χρόνος. Ύστερα, όλα τα στάδια επιμέλειας, διόρθωσης, σχέδια για το εξώφυλλο. Είναι σαν να φτιάχνεις το σπίτι σου και προσπαθείς να το διακοσμήσεις με τα καλύτερα υλικά. Για μένα είναι ένα σημαντικό βήμα η έκδοση αυτού του βιβλίου. Είναι σαν μια υπόσχεση στον εαυτό μου και στους αναγνώστες ότι πρέπει να συνεχίσω το γράψιμο.

Ειρήνη Δερμιτζάκη «Αυτό που δε γνωρίζω ακόμη» – Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Anima».