Της Άννας Παχή
Ο Γιώργος Παπαευσταθίου, ιδρυτικό μέλος του θιάσου «Αδράχτι», σκηνοθετεί φέτος, σε παιδική διασκευή, «Τα λόγια της πλώρης» στο θέατρο Βεάκη. Μας μίλησε για το έργο, το παιδικό κοινό και την ανάγκη να ξαναβρούμε την ελπίδα. (Μην του πείτε πως το έγραψα, αλλά τα μάτια του λάμπουν όταν μιλάει για τα παιδιά. Ίσως επειδή κάπου, είναι ένα από αυτά).
Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με το θέατρο;
Τελείωσα τη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου το 1993. Ξεκίνησα να εργάζομαι – κρυφά, γιατί δεν επιτρεπόταν πριν αποφοιτήσουμε – από το 1990. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, γιατί είχα καθηγητές-ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου και μάλιστα, του παλιού Βασιλικού Θεάτρου. Ανθρώπους που είχαν δουλέψει με την Άννα Συνοδινού, τον Αλέξη Μινωτή, την Κατίνα Παξινού, είχαν φάει την Επίδαυρο με το κουτάλι. Ήταν πάρα πολύ αυστηροί και με μένα περισσότερο, γιατί λόγω υψηλής βαθμολογίας και υποτροφίας, θεωρούσαν πως έπρεπε να δίνω το καλό παράδειγμα. Η πρώτη μου δουλειά ήταν παιδικό θέατρο, το 1991 εργάστηκα στο Εθνικό Θέατρο, μέχρι που με κέρδισε ολοκληρωτικά το θέατρο για παιδιά. Τα τελευταία έξι χρόνια, με το θίασο «Αδράχτι».
Γιατί ειδικά παιδικό θέατρο;
Επειδή είναι πολύ πιο δύσκολο. Το παιδί είναι θεατής χωρίς τον καθωσπρεπισμό των μεγάλων που θα πουν «μπράβο» χωρίς να το εννοούν. Το παιδί πρέπει να το κερδίσεις. Αν βαρεθεί, δε θα κρυφτεί. Πρέπει να είσαι παρών, κι αυτό ζητώ σαν σκηνοθέτης από τους ηθοποιούς, το 100% της ειλικρίνειάς τους. Θυμώνω πάρα πολύ αν δω έστω και μια σπίθα απαξίωσης, ευτυχώς μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάτι τέτοιο. Δεν ξεχωρίζω το παιδικό από το βραδινό θέατρο, θέλω να υπάρχει η ίδια αφοσίωση, το ίδιο μεράκι και ειλικρίνεια. Άλλωστε, μας παρακολουθούν και γονείς. Δεν επιθυμώ να αφήσει ο ενήλικος το παιδί στην αίθουσα για να πάει να πιεί καφέ. Μου αρέσει που προσηλώνονται και οι μεγάλοι στις παραστάσεις μας. Επιθυμώ να κάνω παραστάσεις για όλη την οικογένεια, κι αυτό επιτυγχάνεται όχι μόνο από το θέαμα αλλά και από το σωστό λόγο, τα σωστά μηνύματα και την αλήθεια. Πάντοτε δε, με σεβασμό στο θεατή είτε αυτός είναι μικρός, είτε μεγάλος.
Πόσα παιδικά έργα έχεις σκηνοθετήσει;
Οχτώ. Τα έξι με το «Αδράχτι» και τα δυο σε άλλες παιδικές σκηνές. Στα έργα του «Αδράχτι» συμμετέχω και ως ηθοποιός. Αυτό έχει ευκολίες και δυσκολίες. Σα σκηνοθέτης, από την πρώτη ανάγνωση έχω φτιάξει στο μυαλό μου το πώς θέλω να είναι η παράσταση, πράγμα που με βοηθά και σαν ηθοποιό. Έχουν τύχει όμως κάποια έργα στα οποία έπρεπε να ενταχθώ σαν ηθοποιός την τελευταία στιγμή και συνέχισα να έχω το νου μου στους υπόλοιπους. Καμιά φορά παραμένω σκηνοθέτης, πράγμα που προσπαθώ να κοντρολάρω. Νομίζω πως το καταφέρνω.
Ποιο ήταν το έναυσμα για «Τα λόγια της Πλώρης»;
Πριν από χρόνια, πάντα με το «Αδράχτι», τολμήσαμε και ανεβάσαμε τη «Σταχομαζώχτρα» του Παπαδιαμάντη. Ήταν η πρώτη φορά που ανέβηκε έργο νεοέλληνα συγγραφέα σε παιδική διασκευή. Θεωρώ πως η ιστορία μας δεν περιορίζεται στην αρχαία αλλά συνεχίζεται και στη νεότερη Ελλάδα, είναι τα νησιά, η παράδοσή μας. Η «Σταχομαζώχτρα» είχε τεράστια απήχηση. Την επόμενη χρονιά κάναμε «το Χαμαλάκι», ένα σμυρνέϊκο παραμύθι, που έδειχνε, πάντα σε παιδική διασκευή, τη ζωή των Ελλήνων στη Σμύρνη πριν την Καταστροφή σε όλες της τις εκφάνσεις, με τον πλούτο, τη διασκέδαση….. Είχε ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία. Σκέφτηκα λοιπόν πως ο κόσμος έχει ανάγκη να θυμηθεί ποιος είναι, γιατί κακά τα ψέματα, λόγω και όσων βιώνουμε τελευταία, οι άνθρωποι χρειάζονται ελπίδα. Ξανά. Νιώθουμε «υποχρεωμένοι» σα θίασος «Αδράχτι», σαν ηθοποιοί, ειδικά όταν απευθυνόμαστε στο αυριανό κοινό των βραδινών θεάτρων, τους αυριανούς πολίτες αυτής της χώρας, να δυναμώσουμε την ελπίδα. Αλλιώς είμαστε κατεστραμμένοι. Όπως λέει κι ο Καρκαβίτσας, «αν ξεχάσουμε την ιστορία μας, χαθήκαμε». Χαίρομαι που και άλλοι θίασοι ακολούθησαν το παράδειγμά μας, πέρσι είδαμε κι άλλα τέτοια έργα. Φέτος επιλέξαμε τον Καρκαβίτσα, και ήταν δύσκολη η επιλογή. Αντιμετώπισα τεράστια δυσκολία ως προς το να το διασκευάσω για τα παιδιά. «Τα Λόγια της Πλώρης» είναι στην ουσία είκοσι διαφορετικές ιστορίες. Έπρεπε να μπω στο μυαλό του παιδιού, να σκεφτώ ποιες από αυτές θα το ενδιέφεραν και να γράψω από την αρχή ένα έργο, βασισμένο στο λογοτέχνημα, με αρχή, μέση και τέλος, να μην είναι σπονδυλωτό και να περάσουμε τα μηνύματα που πρέπει. Θεωρώ ότι αυτός είναι ο στόχος σε μια παράσταση για παιδιά. Είναι καλό το θέαμα βέβαια, αλλά πρέπει να επιτυγχάνεται και η «αγωγή ψυχής». Ταυτόχρονα, είναι κι ένα μάθημα, ακόμα και οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι κάνουν μάθημα όταν φέρνουν τα παιδιά στο έργο. Χαιρόμαστε ιδιαίτερα όταν μαθαίνουμε πως το συζητάνε μετά, στην τάξη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και συγκινητικό, όπως και οι πολύ καλές κριτικές που δεχόμαστε από τους εκπαιδευτικούς.
Ζωντάνεψες στη σκηνή ένα νησιώτικο χωριό, τους χαρακτήρες και τις ιστορίες που μπλέκονται η μια με την άλλη. Τα σκηνικά, πολύ ευφάνταστα επίσης.
Είναι της Κατερίνας Χατζοπούλου, καταπληκτικά. Κατάφερε και έδωσε αυτό που ήθελα σα σκηνοθέτης. Πιστή αντιγραφή ενός νησιού αλλά με μια δόση από παραμύθι για να μπορεί το παιδί να το βλέπει πιο ευχάριστα.
Κάνεις και δυο κινηματογραφικές αναφορές.
Λατρεύω τον ελληνικό κινηματογράφο και φαίνεται. Το ίδιο έκανα και στη «Σταχομαζώχτρα», προσπαθώ πάντα να βάζω μια δόση παλιάς ελληνικής ταινίας. Είμαι Πειραιώτης γέννημα θρέμμα αλλά κατάγομαι από νησιά. Ήθελα να δώσω στους ηθοποιούς και κατ’ επέκταση στο κοινό, όλη τη δροσιά που έχουν οι νησιώτες, τη σοφία τους. Πιστεύω ότι κάτι καταφέραμε.
Νομίζω πως όσοι το είχαμε διαβάσει μικροί, ονειρευόμασταν μακρινά ταξίδια αλλά και τις λύπες που φέρνει η θάλασσα. Εξεπλάγην ευχάριστα που διαλέξατε αυτό το έργο. Η νεοελληνική μας λογοτεχνία είναι λίγο στο περιθώριο.
Ναι, και δε θα έπρεπε, έχουμε πολύ αξιόλογους λογοτέχνες. Από το «Αδράχτι» θα δείτε αρκετούς από αυτούς να ζωντανεύουν πάνω στη σκηνή. «Τα λόγια της Πλώρης» με είχαν αγγίξει και για έναν ιδιαίτερο λόγο. Κατάγομαι από οικογένεια ναυτικών, ο πατέρας μου ήταν καπετάνιος και συχνά κάναμε και χρόνο να τον δούμε. Τον θυμάμαι στη βιβλιοθήκη του να διαβάζει τα «Λόγια της πλώρης». Η παράσταση είναι αφιερωμένη σε κείνον.
Μίλησέ μας για το θίασο «Αδράχτι».
Έχω την τύχη να συνεργάζομαι με πάρα πολύ καλά και ταλαντούχα παιδιά. Το «Αδράχτι» είναι μια οικογένεια, μια παρέα. Σαφώς υπάρχουν διαφωνίες. Όμως είναι υγεία να διαφωνείς, γιατί έτσι συζητάς και πας παρακάτω. Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Θα ήθελα να ήσουν στα παρασκήνια πέντε λεπτά πριν χτυπήσει το κουδούνι. Πίσω από την κλειστή αυλαία χορεύουμε, έτοιμοι για την έναρξη. Με κάποιους συνεργαζόμαστε πρώτη φορά. Όμως το θεωρώ τύχη που μιλάμε την ίδια γλώσσα. Εννοώ τον επαγγελματισμό, τα αστεία εκεί που πρέπει στις πρόβες… Έχουμε έναν κοινό στόχο, να παρουσιάσουμε την καλύτερη δυνατή παράσταση. Μπροστά σε αυτό, οι όποιες διαφωνίες, οι διαφορετικές προσωπικότητες παραμερίζονται και γινόμαστε όλοι ένα, το «Αδράχτι». Πέρα από τους ηθοποιούς όμως, οφείλω ένα μεγάλο Ευχαριστώ στους συνεργάτες που οργανώνουν τις παραστάσεις των σχολείων, με τους οποίους μας συνδέει βαθιά και πολύχρονη φιλία. Πρόκειται για τον Άγγελο Αντωνιάδη και το Θοδωρή Παπαδόπουλο που είναι δίπλα μας πάντα κι όταν μας ξεφεύγει κάτι, επεμβαίνουν, λένε την άποψή τους. Αυτό είναι πολύ ουσιαστικό επειδή κάνουν αυτή τη δουλειά πολλά χρόνια, ξέρουν τι θέλει το παιδί. Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω την οικογένεια Λεμπέση που μας έχει αγκαλιάσει, μας κάνει να θεωρούμε το θέατρο «Βεάκη» σπίτι μας και στηρίζουν το θέατρο για παιδιά. Θα ήθελα να προσθέσω κάτι ακόμη. Ο θίασος «Αδράχτι» υφίσταται έξι χρόνια. Τα δυο πρώτα ήμασταν στο θέατρο «Αλέκος Αλεξανδράκης» και είχαμε την απεριόριστη βοήθεια του Σπύρου Παπαδόπουλου. Άνθρωπος όχι μόνο με το Α κεφαλαίο αλλά με όλα τα γράμματα της λέξης. Παρόλο που έκανε κι εκείνος τις πρόβες του ταυτόχρονα, παραστάσεις, είχε το νου του και σε μας. Να μας κεράσει φαγητό στις πρόβες, να ειδοποιήσει τους τεχνικούς όταν είχαμε κάποιο πρόβλημα.. Νοιαζόταν επί της ουσίας, ενώ δεν ήταν καθόλου υποχρεωμένος. Έτσι ξεκινήσαμε και νομίζω πως πήραμε καλές βάσεις.
Η παράσταση λειτουργεί τις καθημερινές για τα σχολεία. Έχει ανταπόκριση;
Ναι, έχει απήχηση. Βέβαια, η κρίση έχει επηρεάσει τους πάντες για αυτό κρατάμε πολύ χαμηλό εισιτήριο. Άλλωστε, το κοινό σου δείχνει τι θέλει. Θα μπορούσα να πω, όπως αρκετοί συνάδελφοι, ότι «είμαστε sold out» «σκίζουμε» και τέτοια. Δεν είναι έτσι τα πράγματα, ούτε μπορούμε να κοροϊδεύουμε τον κόσμο. Σαφώς υπάρχουν χρονιές που πας καλά, σαφώς και υπάρχουν χρονιές που κάποιος άλλος θίασος θα πηγαίνει λίγο καλύτερα. Τα προηγούμενα χρόνια κάναμε ελληνικό ρεπερτόριο. Πέρσι ανεβάσαμε την «Παναγία των Παρισίων». Είχε επιτυχία, αλλά όχι όση είχαν η «Σταχομαζώχτρα» και «Το Χαμαλάκι». Είδαμε πως το ελληνικό παιδικό κοινό θέλει ελληνικό ρεπερτόριο. Και έτσι, με όλη μας την αγάπη και τη λαχτάρα ξαναγυρίσαμε εκεί, αφού τα παιδιά μας «τράβηξαν λίγο το αυτί», μας είπαν τι θέλουν.
Τι αντιδράσεις έχετε φέτος από τα πιτσιρίκια;
Τα παιδιά είναι το πιο αγνό κοινό και για αυτό, αν δεν είσαι 100% ειλικρινής απέναντί τους θα βαρεθούν, θα στο δείξουν, θα φωνάζουν τη δασκάλα να τα βγάλει έξω. Χαίρομαι που μέχρι στιγμής βλέπω από κάτω μουτράκια να μας παρακολουθούν με προσήλωση, να συμμετέχουν – είναι απίστευτο το πόσο συμμετέχουν – πετάνε ατάκες, μιλάνε.. Είναι απρόβλεπτα, κάνουν την κάθε παράσταση διαφορετική. Για αυτό κάνω τόσα χρόνια παιδικό θέατρο. Δε μου αρέσει η ψευτιά και το δήθεν. Θα ήθελα κι ένας μεγάλος αν δεν του άρεσα, να έρθει να μου το πει. Τα παιδιά έρχονται μετά την παράσταση, μας αγκαλιάζουν, βγάζουμε φωτογραφίες, μας λένε ιστορίες από προηγούμενες παραστάσεις μας. Είναι απίστευτο.
Έχοντας εμπειρία με τα παιδιά, βλέπεις να έχει αλλάξει η ψυχολογία τους λόγω της κρίσης;
Και βέβαια έχει αλλάξει. Είναι πιο προβληματισμένα, ενώ θα έπρεπε να έχουν ελπίδα. Δεν το θέλουν οι γονείς βέβαια, αλλά κάποιοι, και είναι λογικό, τα επηρεάζουν. Από την πλευρά μας, προσφέρουμε πάντα έναν αριθμό εισιτηρίων στα παιδιά που δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να έρθουν. Οι επίσημες πρεμιέρες μας έχουν έναν πιο ανθρώπινο χαρακτήρα, γιατί καλή η προβολή, το θεαθήναι, το sold out, αλλά θεωρώ πιο σημαντικό ότι καταφέρνουμε και παίρνουμε χορηγίες με φαγητό που μετά μοιράζεται εκεί που υπάρχει ανάγκη. Ήταν υπέροχο που στην πρεμιέρα μας φιλοξενήσαμε «το Χαμόγελο του παιδιού» και τα παιδιά από το Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα που ήρθαν και είδαν την παράσταση. Έτσι κι αλλιώς η πρεμιέρα είναι μια δωρεάν παράσταση. Γιατί να μη δίνονται κάποιες θέσεις εκεί που πρέπει; Προσπαθούμε να συνδυάζουμε το ένα με το άλλο.
Τα πιτσιρίκια υποφέρουν και λόγω τραμπουκισμού. Έχει τύχει να παρατηρήσεις τέτοια φαινόμενα στο θέατρο;
Όχι. Ή είμαστε πολύ τυχεροί, ή τους αρέσει τόσο πολύ που δε θέλει κανείς να τη «χαλάσει». Παρόλο που πλέον έρχονται – λόγω σχολείου – και παιδιά άλλων εθνικοτήτων που δε γνωρίζουν την ελληνική παράδοση. Όλα είναι παιδιά κι όλα παρακολουθούν με τα ίδια ματάκια. Μαζί τους είμαστε κι εμείς παιδιά.
Είπες ότι το ελληνικό κοινό θέλει τις ρίζες του, ίσως επειδή τις έχει χάσει.
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια φοβόμασταν να πούμε ότι αγαπάμε την πατρίδα μας γιατί κινδυνεύαμε να χαρακτηριστούμε εθνικιστές. Η αλήθεια είναι ότι την αγαπάμε και κακά τα ψέματα, ο ελληνικός πολιτισμός, μαζί με άλλους βέβαια, είναι από τους αρχαιότερους κι έχει προσφέρει πολλά. Κατά καιρούς υποφέρουμε, κυρίως λόγω τρίτων, αλλά έχουμε τσαγανό και φιλότιμο κι αυτά πρέπει να τα τονώσουμε με ελπίδα. Αυτό θέλουμε να κάνουμε σαν «Αδράχτι». Δεν έχουμε τίποτε άλλο να προσφέρουμε. Καλό είναι να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας γιατί έτσι θα τα διορθώσουμε. Στο τέλος, ο επί σκηνής Καρκαβίτσας λέει «έχουμε τα κακά μας, δε λέω όχι. Επήραμε δρόμο στραβό, σαν κακοκυβερνημένο πλεούμενο, μα δεν είμαστε και για πέταμα όμως…» Θα τα καταφέρουμε πάλι, σαν το καράβι που μπορεί να πέφτει μέσα στα κύματα, αλλά ανεβαίνει πάλι.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:
Κείμενο-Θεατρική μεταφορά: Γιώργος Παπαευσταθίου
Χορογραφίες: Αναστασία Γεωργαλά – Δήμητρα Γρατσιούνη
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Κατερίνα Χατζοπούλου
Επιμέλεια video-μουσική επιμέλεια: Χριστίνα Σιμιτζή
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαευσταθίου
Σχεδιασμοί φωτισμών: Βασίλης Πλατάκης
Ηχοληψία θεάτρου: Γιάννης Γκόγκος
Επιμέλεια προγράμματος – αφισών: Νικήτας Κοτροκόης
Ταξιθεσία θεάτρου: Αναστασία Φυτά
Παραγωγή: Θίασος «ΑΔΡΑΧΤΙ»
Ηχογράφηση τραγουδιών & μίξη: Planet REC studio
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Χριστίνα Σιμιτζή
Γιώργος Παπαευσταθίου
Νίκος Καραστέργιος
Στεφανία Φιλιάδη
Τζένη Παπαδημάτου
Μύριαμ Χρονοπούλου
Κωνσταντίνος Κυριακού
Γιάννης Πισκιτζής
Θαλής Πολίτης
Στα τραγούδια συμμετέχουν οι:
Παναγιώτης Παπαευσταθίου
Σταυρούλα Ευθυμιάδου
Κατερίνα Χατζοπούλου
Για να διοργανώσετε τις παραστάσεις σας, απευθυνθείτε:
Άγγελος Αντωνιάδης Τηλ.: 210 77.74.629 210 77.58.952
Θοδωρής Παπαδόπουλος Τηλ.: 210 77.54.382
Fax: 210 77.58.952
Διαβάστε την κριτική της παράστασης εδώ